Τη Δευτέρα πλήθος φίλων, συνοδοιπόρων, συνεργατών και πολιτικών αποχαιρέτησαν την πρώην υπουργό Πολιτισμού Μυρσίνη Ζορμπά στο πάρκο Ελευθερίας, στο ταξίδι προς την ανυπαρξία όπως η ίδια είχε γράψει τις τελευταίες μέρες προτού φύγει από τη ζωή.
Ένας συγκινητικός αποχαιρετισμός απευθύνθηκε από τις τέσσερις συνεργάτριές της Μυρσίνης Ζορμπά, την Έφη Μουγκαράκη, την Ελισάβετ Σολωμού, την Εύη Κυπριώτη και τη Μαρία Τερζούδη.
Τον εκφώνησε η πρώτη εκ των τεσσάρων και το κείμενο που συγκίνησε τους ακροατές είναι το ακόλουθο:
Αντί αποχαιρετισμού
Αγαπημένη μας Μυρσίνη, τυχερές, ευγνώμονες, ευτυχείς, που συναντηθήκαμε στη σύντομη υπουργική θητεία σου και συνεργαστήκαμε μαζί σου. Διήρκεσε μόνο 10 μήνες ενώ στο μεταξύ κλονίστηκε η υγεία σου. Όμως, ήσουν πάντα εκεί, αντιστεκόμενη στη δοκιμασία με πρωτόγνωρο σθένος, επιλέγοντας πάντα τη ζωή.
Ένας χρόνος τρομακτικά συμπυκνωμένος, που χώρεσε τόσα σχέδια, οράματα αποφάσεις και προγραμματισμούς. Αρκετός για να αναδείξει ένα διαφορετικό υπόδειγμα διακυβέρνησης και συνεργασίας, ένα διαφορετικό πολιτικό παράδειγμα που εσύ εισήγαγες.
Μας τίμησες, Μυρσίνη, με τη συγκινητική σου εμπιστοσύνη, την αυστηρή απαιτητικότητα, την απέραντη γενναιοδωρία και την ειλικρινή αγάπη σου. Μας τίμησες ως ισότιμες συνομιλήτριες σε μια εκ φύσεως ιεραρχική σχέση, ως συνεργάτριες και συναυτουργούς.
Μας ενέπνευσες με το ολοκληρωμένο όραμά σου για τον πολιτισμό ως αγαθό, ως δικαίωμα και κοινή προσδοκία όλων, ιδίως των ευάλωτων, των προσφυγόπουλων, των γυναικών, των παιδιών. Έναν πολιτισμό, που καθώς θα έβρεχε, για να παραφράσουμε τον Ποιητή, θα έπαιρνε το μέρος των φτωχών. «Ο πολιτισμός δεν είναι προνόμιο, είναι δικαίωμα των πολιτών. Οι ανισότητες πρόσβασης στα αγαθά του πολιτισμού και οι διακρίσεις δηλητηριάζουν τις κοινωνίες μας. Η έννοια της πολιτισμικής δημοκρατίας είναι σταθερή μου επιδίωξη», είχες πει όταν παρέλαβες το Υπουργείο, τον Αύγουστο του 2018, σπάζοντας όλα τα ανέμπνευστα κλισέ των τελετουργικών ομιλιών.
Μας ενέπνευσες -τι αισιόδοξη έκπληξη ήταν αυτή- με το δελτίο τύπου, που εξέδωσες ως Υπουργός λίγο μετά, για τον Παύλο Φύσσα και τη Χρυσή Αυγή, μια βαθιά πολιτική και πολιτισμική ανάγνωση στη hip hop σκηνή και τον τον Killah P., τις λαϊκές γειτονιές του Πειραιά, τους ανθρώπους της και τους αγώνες τους, τους αγώνες της εργατικής τάξης. Την δυσανεξία του φασισμού σ’ αυτή την ελευθερία. Κανείς προκάτοχος σου δεν είχε τολμήσει κάτι παρόμοιο.
Μας ενέπνευσες με το πάθος, την απαράμιλλη εντιμότητα, την αγωνιστικότητα και την σθεναρή σου αντίσταση σε κάθε λογής συμφέροντα. Δεν ενέδωσες ποτέ, δεν φοβήθηκες, δεν διαπραγματεύτηκες, δεν πιέστηκες, δεν σ’ άγγιζαν καν όλα αυτά. Και το εξέπεμπες τόσο πολύ άλλωστε αυτό που ποτέ κανείς δεν τόλμησε να σου ζητήσει το παραμικρό. Μόνο θαυμασμός γι’ αυτή σου τη στάση και βαθύς σεβασμός.
Συχνά διατύπωνες το ερώτημα -γιατί δεν είχες πάντα βεβαιότητες- και μας προκαλούσες να το πάρουμε και να το διερευνήσουμε ή να θέσουμε ένα νέο ερώτημα εμείς. Μετά, οι αποφάσεις αποκτούσαν υλικότητα, πραγματοποιούνταν με θάρρος και ζέση. Έτσι, καμαρώναμε κάπως κι εμείς για τα πεπραγμένα, τις αντιστάσεις, τις κατακτήσεις και τις παρακαταθήκες.
Παρακαταθήκες που μένουν 4 χρόνια τώρα μετέωρες ή καταχωμένες, μιλώντας με όρους αρχαιολογίας. Που πάνω τους ασέλγησε μια φριχτή ανορθογραφία, ενός ήδη πολλαπλά υποθηκευμένου και υπονομευμένου Υπουργείου, γεμάτου ναρκοθετημένα βάρη χωρίς θεσμικά αντίβαρα. Που επιδίωξε λυσσωδώς να αντιστρέψει, να εκκαθαρίσει, να διαστρεβλώσει, να μαγαρίσει και τέλος να εξαφανίσει κάθε ίχνος τους. Να σβήσει τη μνήμη, να διαγράψει και να ξανά γράψει την Ιστορία. Μια πολιτισμική δυστοπία, θα σου άρεσε η λέξη.
Δεν αναλώθηκες ποτέ σε προσωπικούς ανταγωνισμούς και αγνοούσες τις μικρόψυχες προσωπικές επιθέσεις. Είχες τόσο πολλά να κάνεις, τόσο πολλά ακόμη να οραματιστείς, προχωρούσες πάντα μπροστά, καμία ανορθογραφία δεν σε καθήλωνε και καμία μικρότητα δεν επισκίαζε το μεγαλείο σου. Ήσουν αφοσιωμένη στην υπόθεση της πολιτισμικής δημοκρατίας, του πολιτισμού ως δικαίωμα, του πολιτισμού ως μέσου άμβλυνσης των κοινωνικών, φυλετικών και έμφυλων ανισοτήτων, του πολιτισμού σε κάθε άκρη της χώρας. Συμπεριληπτικά. Διψούσες και προκαλούσες για νέες ιδέες. Δεν μπερδευόσουν, δεν έχανες τον στόχο.
Ήσουν επίσης αφοσιωμένη στους ανθρώπους γύρω σου και σε μας ακόμη. Δεν ξεχνούσες, δεν αφηνόσουν, επανερχόσουν, κράταγες την επαφή με διακριτικότητα, ζεστασιά και ειλικρίνεια. Θέλησες γενναιόδωρα σ’ αυτό το προχώρημα να μας δώσεις εξίσου ώθηση. Μας παρότρυνες για συμμετοχή σε συζητήσεις ιδιωτικές και δημόσιες, σε εκδηλώσεις και σε συγγραφές. Δεν μας ήθελες βοηθούς, αλλά συνοδοιπόρους. Μας ζήτησες τον ενικό, απαραίτητο είπες για την ισοτιμία της σχέσης μας, μας έδωσες τη φιλία και την αγάπη σου. Αντιεξουσιαστικά και συντροφικά. Μας ενθάρρυνες και μας παρότρυνες να αναγνωρίσουμε την αξία μας και μέσα από αυτή να βρούμε τον δικό μας δρόμο. Και σ’ αποχαιρετούμε σήμερα, ακριβή μας Μυρσίνη, ως ένα δίκτυο πια ανθρώπων που δημιούργησε το προμηθεϊκό μυαλό σου. Που βρήκε κοινές λέξεις να εκφράσει κοινά συναισθήματα και ομοφωνεί στη συντριβή.
Μας μαγείρεψες, μας φρόντισες, μας άφησες δώρα. Και γραπτά. Ευχαριστούμε, Μυρσίνη. Έχουμε πια αυτές τις υλικές μαρτυρίες της ιστορίας όχι για να διατηρούν τη μνήμη απλώς αλλά για να αποδεικνύουν ότι όλο αυτό πράγματι το ζήσαμε. Δεν ήταν ένα όνειρο, λοιπόν.
Αγαπημένη μας.
Για όλους τους παραπάνω λόγους και πολλούς ακόμη που δεν μπορούν εδώ να αποτυπωθούν, ήσουν από τα πιο επιδραστικά, εμπνευσμένα και εμπνευστικά άτομα στις ζωές μας.
Σου υποσχόμαστε, εδώ ενώπιον και του αγαπημένου σου Αντώνη, ότι θα οικοδομήσουμε εκεί που έχτισες και θα θερίσουμε εκεί που έσπειρες τόσο επιμελώς ακόμα και μέσα στον αδυσώπητα μικρό χρόνο της υπουργίας σου. Καμιά ανυπαρξία δεν σου αντιστοιχεί, καμιά ανυπαρξία δεν αναλογεί στο έργο και την παρακαταθήκη σου και σου υποσχόμαστε να τα κρατήσουμε ζώντα κι ενεργά. Και δεν είμαστε λίγοι.
Συντετριμμένες σήμερα σε αποχαιρετούμε. Ευτυχισμένες που σε γνωρίσαμε.
Πρώτα συνεργάτιδες. Μετά φίλες.
Ευγνώμονες που σ’ αγαπήσαμε.
Όμορφη, γενναία και δυνατή γυναίκα, με το κοριτσίστικο γλυκό χαμόγελο. Με χιούμορ, ευφυής, ακομπλεξάριστη, ταλαντούχα, σεμνή και αυτοσαρκαζόμενη. Όπως φαίνεται κι από αυτό που έγραψες μετά τη (μετ’ εμποδίων) βράβευσή σου από το La Sapienza και μας αποκάλυψε η Βασιλική Τζεβελέκου:
Βάλθηκες να με τρελάνεις
Στην αγάπη να με πνίξεις
Βάλθηκες να μ’ αναστήσεις
Και στο βάθρο να με στήσεις
Μα εγώ θα μείνω πάντα
Κοριτσάκι Πετραλώνων
Προλεταριάτο σκέτο
Στη φωτιά υπέρ αγώνων
Και τη στάχτη μου στις ρίζες
Απ’ τον τελικό Ριτσώνας
Να ψηλώσει το δεντράκι
Της αγάπης κι ο αγώνας
ΜΥΡΣΙΝΗ ΖΟΡΜΠΑ: ΑΘΑΝΑΤΗ!
Διαβάστε επίσης:
Το τελευταίο «αντίο» στη Μυρσίνη Ζορμπά – Ο συγκινητικός επικήδειος που εκφώνησε ο Αλέξης Τσίπρας
Έαρ συντετριμμένο-Ζορμπά, Δημόπουλος, Γερουλάνου – Στο Docville την Κυριακή με το Documento