Οι επικοινωνιακοί χειρισμοί στα ελληνοτουρκικά αποσταθεροποιούν τον Κυριάκο.
«Δειλοί, μοιραίοι κι άβουλοι αντάμα, προσμένουμε ίσως κάποιο θάμα». Με τους στίχους του Κώστα Βάρναλη περιέγραφε «γαλάζιο» στέλεχος, απηχώντας σημαντικό τμήμα της κομματικής βάσης της ΝΔ, τα τεκταινόμενα στα εθνικά θέματα μετά και την κλιμάκωση των ενεργειών από την πλευρά της Τουρκίας.
Όσα συνέβησαν την τελευταία εβδομάδα είναι τραγελαφικά. Η ελληνική κυβέρνηση αιφνιδιάστηκε πλήρως, ως μη όφειλε – και μόνο επειδή ήταν εμφανές από την κινητικότητα μεταξύ Αγκυρας και Τρίπολης τους τελευταίους μήνες ότι κάτι ετοιμάζει. Στο 13ο Συνέδριο της ΝΔ ο Κυριάκος Μητσοτάκης είπε υπερηφάνως στα κομματικά στελέχη, αποσπώντας και ενθουσιώδες
χειροκρότημα, ότι θα θέσει «το ζήτημα της παραβατικής συμπεριφοράς της Τουρκίας στη σύνοδο του ΝΑΤΟ και θα ζητήσει από τη συμμαχία να αφήσει την τακτική των ίσων αποστάσεων έναντι Ελλάδας και Τουρκίας που αδικεί κατάφωρα την πατρίδα μας». Ο Κυρ. Μητσοτάκης δεν το έθεσε καθαρά και απερίφραστα και όπως το έθεσε εισέπραξε τριπλή ψυχρολουσία από τις δηλώσεις του γγ του ΝΑΤΟ Γενς Στόλτενμπεργκ, του προέδρου Τραμπ αλλά και της καγκελαρίου Μέρκελ, η οποία εν ολίγοις είπε ότι η Τουρκία είναι πολύτιμος σύμμαχος στο ΝΑΤΟ.
Το «άδειασμα» των ΜΟΕ
Μία ημέρα πριν από τη συνάντηση Μητσοτάκη – Ερντογάν διέρρευσε ότι η Αθήνα θα παγώσει τα μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης (ΜΟΕ) αν η Αγκυρα δεν ανακαλέσει τη συμφωνία με τη Λιβύη. Ηταν στο πλαίσιο μιας σκληρής γραμμής την οποία επεξεργαζόταν ακόμη το κυβερνητικό επιτελείο.
Η σκληρή γραμμή κράτησε τρεις ώρες, μέχρι να την ανακαλέσει με νεότερη διαρροή το Μέγαρο Μαξίμου, ενώ είχε αρχίσει και το blame game μεταξύ του υπουργού Εθνικής Αμυνας Νίκου Παναγιωτόπουλου και του υφυπουργού Αλκιβιάδη Στεφανή. Την επομένη και μετά τη συνάντηση ο Κυρ. Μητσοτάκης φρόντισε να διαβεβαιώσει
ότι «τα ΜΟΕ θα συνεχιστούν», σε μια δήλωση στην οποία κατά τα λοιπά εμφανίστηκε περίπου σαν ουδέτερος τρίτος και απέφυγε ακόμη και να χαρακτηρίσει τη συμπεριφορά της Τουρκίας παράνομη, προκλητική ή κατά παράβαση του Διεθνούς Δικαίου.
Είναι σημεία που δεν διαφεύγουν της προσοχής των στελεχών της πατριωτικής πτέρυγας. Οι καραμανλικοί λένε ότι «ο Καραμανλής στις δύο πρόσφατες ομιλίες του προειδοποίησε καθαρά ότι η Ελλάδα θα γίνει αποδέκτης πιέσεων για συνεκμετάλλευση και απεμπόληση κυριαρχικών δικαιωμάτων». Οι δε σαμαρικοί επισημαίνουν ότι στο συνέδριο ο Αντώνης Σαμαράς τα είπε καθαρά για την Τουρκία και ότι χρειάζεται αλλαγή πολιτικής, ενώ αποδοκίμασε τις αναφορές του Θάνου Ντόκου. Τα στελέχη αμφοτέρων των τάσεων αναρωτιούνται: «Τι άλλο περίμενε ο κ. Μητσοτάκης;».
Η… επαχθής υποχρέωση
Το ότι ο Κυρ. Μητσοτάκης προτιμά την ενασχόληση με την οικονομία και ειδικότερα με τις business και την προσέλκυση επενδύσεων ενώ αποστρέφεται την παραδοσιακή εξωτερική πολιτική, την οποία θεωρεί επαχθή υποχρέωση ή την προσεγγίζει μέσα από την οικονομική διπλωματία, είναι γνωστό στους παροικούντες τη «γαλάζια» Ιερουσαλήμ. Ωστόσο η ανετοιμότητα της κυβέρνησης έναντι της Τουρκίας που ξεπερνά ακόμη και την ανεπάρκεια που επέδειξε στην αντιμετώπιση του προσφυγικού-μεταναστευτικού προκάλεσε έκπληξη και αντίστοιχη δυσαρέσκεια στο εσωτερικό του κόμματος.
Ενδεικτικό της υποτίμησης της πραγματικότητας των ελληνοτουρκικών σχέσεων είναι ότι ο Κυρ. Μητσοτάκης στην πρώτη του ομιλία ως πρωθυπουργού στις προγραμματικές δηλώσεις της κυβέρνησης αφιέρωσε μία παράγραφο περίπου 50 λέξεων στα ελληνοτουρκικά, περιοριζόμενος στα στερεότυπα ότι επιθυμούμε σχέσεις καλής γειτονίας επί τη βάσει του Διεθνούς Δικαίου και του Δικαίου της Θάλασσας. Αλλά και δύο μήνες μετά, στη ΔΕΘ, οι σχέσεις με την Τουρκία επίσης απουσίαζαν από την ομιλία και τη συνέντευξή του. Στην παρατήρηση ότι η κυβέρνηση δείχνει να μην έχει στρατηγική έμπειρο στέλεχος περί τα εξωτερικά σχολίαζε με σαρκασμό: «Σιγά σιγά θα αποκτήσουμε στρατηγική και στα εθνικά θέματα»…
Ο Κυρ. Μητσοτάκης έκανε περιοδεία σε τρεις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες: Παρίσι, Βερολίνο, Χάγη. Στις συναντήσεις του με τους ξένους ηγέτες απέφυγε να θέσει την προκλητική συμπεριφορά της Τουρκίας, που εν τω μεταξύ κλιμακωνόταν όχι μόνο στην Κύπρο αλλά και στο Αιγαίο. Αφενός γιατί «δεν ήθελε να μεταφέρει τα προβλήματα της Ελλάδας σε ξένες κυβερνήσεις», στο πλαίσιο της πολιτικής ότι η Ελλάδα δεν είναι πλέον πρόβλημα, αλλά και για να μη σκιάσει τις σχέσεις με την Τουρκία λόγω του προσφυγικού-μεταναστευτικού, ελπίζοντας στον έλεγχο της ροής προσφύγων και μεταναστών στο Αιγαίο μέσω του κατευνασμού. Σε αυτές τις συναντήσεις μάλιστα δεν είχε μαζί του τον επί των Εξωτερικών υπουργό του Νίκο Δένδια αλλά την επικεφαλής του διπλωματικού του γραφείου Αλεξάνδρα Παπαδοπούλου, τυπικά υφισταμένη του Ν. Δένδια, ή τον σύμβουλό του επί ευρωπαϊκών θεμάτων Δημήτρη Μητρόπουλο.
Αποκορύφωμα ήταν η συνάντηση με τον Ερντογάν στη Νέα Υόρκη στο περιθώριο της ετήσιας συνόδου του ΟΗΕ. Δεν έθεσε στον Τούρκο πρόεδρο τις παραβιάσεις και παραβάσεις στο Αιγαίο ούτε τα προβλήματα που δημιουργεί η ήδη κλιμακούμενη προκλητικότητα της Αγκυρας. Μετά τη συνάντηση ο Κυρ. Μητσοτάκης δήλωσε ότι «πιστεύει στις διαπροσωπικές σχέσεις των ηγετών και προσδοκά επανέναρξη των ελληνοτουρκικών σχέσεων», ενώ από το επικοινωνιακό επιτελείο διέρρευσε ότι «η συνάντηση πήγε καλύτερα του αναμενομένου». Δεν διδάχτηκε ούτε από τις προσωπικές σχέσεις Γιώργου Παπανδρέου – Ισμαήλ Τζεμ που εγκαινίασαν την ελληνοτουρκική φιλία ούτε από την προσωπική και με κουμπαριά σχέση Καραμανλή – Ερντογάν.
Το αποτέλεσμα ήταν ότι δύο μήνες μετά την «καλύτερη του αναμενομένου συνάντηση» ο Ερντογάν με τη συμφωνία με τη Λιβύη αναβάθμισε όχι μόνο ποσοτικά αλλά και ποιοτικά την αμφισβήτηση των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Ελλάδας. Οπως έλεγε διπλωμάτης, «ο Ερντογάν άλλαξε πίστα». Η κυβέρνηση παρακολουθεί…
