Η πολυαναμενόμενη δίκη για τη δολοφονία του «πατέρα της επανάστασης» Τομά Σανκαρά ξεκινά στην αφρικανική χώρα την Δευτέρα 11 Οκτωβρίου, 34 χρόνια μετά το θάνατό του. Δεκατέσσερα άτομα, συμπεριλαμβανομένου και του πρώην προέδρου της χώρας, Μπλέζ Κομπαορέ, θα προσέλθουν ως κατηγορούμενοι.
Ο 37χρονος στρατιωτικός Σανκαρά και 12 άνδρες της ακολουθίας του έπεσαν νεκροί από πυρά στασιαστών στις 15 Οκτωβρίου 1987. Το πραξικόπημα είχε ως αποτέλεσμα την άνοδο στην εξουσία και την παραμονή του εκεί για 27 χρόνια του πρώην συνεργάτη του, Μπλεζ Κομπαορέ. Ο Κομπαορέ εξωθήθηκε από την εξουσία από τον στρατό το 2014 και βρήκε καταφύγιο στην γειτονική Ακτή Ελεφαντοστού, η οποία του παραχώρησε υπηκοότητα.
Ο ίδιος και το πρώην δεξί χέρι του, ο στρατηγός Ζιλμπέρ Ντιεντερέ, ο οποίος υπήρξε επικεφαλής του επίλεκτου συντάγματος προεδρικής ασφάλειας, αντιμετωπίζουν κατηγορίες για συνέργεια σε φόνο, βλάβη της κρατικής ασφάλειας και συνέργεια στην απόκρυψη πτωμάτων. Ο Κομπαορέ, ο οποίος πάντα απέρριπτε τις κατηγορίες ότι οργάνωσε τη δολοφονία, δικάζεται ερήμην από το στρατοδικείο στην πρωτεύουσα Ουαγκαντούγκου.
Οι δικηγόροι του ανακοίνωσαν την περασμένη εβδομάδα ότι δεν θα παρακολουθήσει μια «πολιτική δίκη» με σωρεία παρατυπιών και είπαν ότι απολάμβανε ασυλία ως πρώην αρχηγός κράτους. Ο 61χρονος Ντιεντερέ εκτίει ποινή κάθειρξης 20 ετών για την οργάνωση σχεδίου ανατροπής κατά της μεταβατικής κυβέρνησης το 2015, που ακολούθησε την ανατροπή του Κομπαορέ.
Γιατί μετά από 34 χρόνια
Η ανακοίνωση της δίκης τον Αύγουστο ήταν μεγάλο σοκ, καθώς η δολοφονία του Σανκαρά είναι θέμα ταμπού στη χώρα. Η κυβέρνηση του Κομπαορέ έκανε ό,τι ήταν δυνατό για να εμποδίσει την Δικαιοσύνη να κάνει το έργο της. Μόνο μετά την πτώση του, ήταν η μεταβατική κυβέρνηση που τον αντικατέστησε που επιτάχυνε τις νομικές διαδικασίες για την απόδοση δικαιοσύνης. Ένα διεθνές ένταλμα σύλληψης εκδόθηκε τον Δεκέμβριο του 2015 για τον Κομπαορέ.
Οι δικηγόροι του πρώην προέδρου επικαλούνται την ακύρωση του εντάλματος για την απουσία του από την δίκη. Τον Απρίλιο του 2016 το Ανώτατο δικαστήριο της χώρας ανακοίνωσε την ακύρωση του εντάλματος σύλληψης του Κομπαορέ, η οποία όμως αφορούσε μια άλλη υπόθεση, που είχε να κάνει με την προσπάθεια ανατροπής της μεταβατικής κυβέρνησης το 2015.
Ποιος ήταν ο Σανκαρά
Ο Τομά Σανκαρά, λοχαγός και μαρξιστής-λενινιστής, ήρθε στην εξουσία με πραξικόπημα το 1983 σε ηλικία 33 ετών, με τη βοήθεια του Κομπαορέ. Συχνά αναφερόμενος ως Αφρικανός Τσε Γκεβάρα, άλλαξε την μέχρι τότε ονομασία της χώρας από «Άνω Βόλτα» (Haute-Volta) σε Μπουρκίνα Φάσο, που σημαίνει «η χώρα των έντιμων ανθρώπων», πετώντας στον κάλαθο των αχρήστων την κληρονομιά της εποχής της γαλλικής αποικιοκρατίας.
Προώθησε μια σοσιαλιστική ατζέντα εθνικοποιήσεων και απαγόρευσε τον ακρωτηριασμό των γυναικείων γεννητικών οργάνων, την πολυγαμία και τους αναγκαστικούς γάμους. Όπως ο πρώην ηγέτης της Γκάνας Τζέρι Ρόουλινγκς, έγινε ίνδαλμα στους αριστερούς κύκλους της Αφρικής, εισπράττοντας επαίνους για τις ριζοσπαστικές πολιτικές του και την αφοβία του απέναντι στις μεγάλες δυνάμεις.
Ο ρόλος της Γαλλίας
Η δίκη θα εξετάσει και τον ρόλο των γάλλων πρακτόρων που ενεπλάκησαν στην δολοφονία. Σύμφωνα με αναφορές, πράκτορες βρέθηκαν στην χώρα μια μέρα μετά την δολοφονία για να καταστρέψουν αρχεία που ενέπλεκαν τον Μπλεζ Κομπαορέ και υψηλόβαθμους αξιωματούχους ασφαλείας.
Πολλοί παρατηρητές σημειώνουν ότι η κυβέρνηση του Σανκαρά ήταν εναντίον της επιχείρησης Françafrique, μια συμφωνίας μεταξύ της Γαλλίας και των πρώην αποικιών της, απορρίπτοντας την μακρόχρονη σχέση της χώρας με την πρώην αποικιοκρατική δύναμη. Επίσης είχε εξοργίσει το Παρίσι καθώς κάλεσε τη Νέα Καληδονία, που είναι γαλλικό έδαφος, να μπει στη λίστα του ΟΗΕ για τα μέρη που πρέπει να απο-αποικιοποιηθούν.
Κατά τη διάρκεια ενός ταξιδιού του στη Μπουρκίνα Φάσο το 2017, ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν υποσχέθηκε να άρει την διαβάθμιση «μυστικό εθνικής άμυνας» όλων των γαλλικών αρχείων σχετικά με τη δολοφονία του Σανκαρά. Έκτοτε, τρεις παρτίδες αποχαρακτηρισμένων εγγράφων έχουν σταλεί στην Ουαγκαντούγκου. Αυτά όμως περιέχουν μόνο δευτερεύοντα έγγραφα και δεν περιλαμβάνουν έγγραφα από τα γραφεία του Φρανσουά Μιτεράν και του Ζακ Σιράκ, οι οποίοι ήταν αντίστοιχα πρόεδρος και πρωθυπουργός της Γαλλίας τη στιγμή της δολοφονίας.
