Ο Ντόναλντ Τραμπ κατάφερε με την προεδρία του να σπάσει πολλές από τις παραδόσεις δεκαετιών στην πολιτική ζωή της Αμερικής.
Μία από αυτές ήταν η διαδεδομένη άποψη ότι οι πύλες του Λευκού Οίκου ανοίγουν σε πολιτικούς καριέρας ή νομικούς. Παρά την επαγγελματική τους επιτυχία οι επιχειρηματίες κρίνονταν ως ακατάλληλοι, καθώς δεν είχαν εμπειρία σε θέματα τρέχουσας πολιτικής, νομοθεσίας και κρατικής μηχανής.
Ο 45ος πρόεδρος των ΗΠΑ ανέτρεψε τα δεδομένα. Μετέτρεψε το μειονέκτημα της απειρίας σε σύνθημα υπέρ του. Σύμφωνα με τα λεγόμενα του ίδιου, δεν ανήκε στις «διεφθαρμένες ελίτ» της πολιτικής ζωής της Ουάσινγκτον. Μετά την εκλογή του απέδειξε πως ένας πρόεδρος μπορεί να διοικεί την Αμερική και ταυτόχρονα να παίρνει αποφάσεις για τις επιχειρήσεις του χωρίς να έχει ηθικό πρόβλημα με την προφανή σύγκρουση συμφερόντων.
Δεν κρύβει ότι θεωρεί τον εαυτό του επιτυχημένο διευθύνοντα σύμβουλο μιας πολυεθνικής με δημόσιο χρέος ύψους 20,6 τρισεκατομμυρίων και όχι μιας χώρας. Και αυτό ακριβώς έκανε στην Ουάσινγκτον. Διαλύοντας τα προεκλογικά παραμύθια περί «αντισυστημικού» προέδρου, η κυβέρνηση Τραμπ θυμίζει σελίδα βγαλμένη από ρεπορτάζ του περιοδικού «Forbes» για τους πλουσιότερους άντρες επιχειρηματίες των ΗΠΑ: ο πρώην διευθύνων σύμβουλος του πετρελαϊκού κολοσσού ExxonMobil Ρεξ Τίλερσον στο υπουργείο Εξωτερικών, ο πρώην τραπεζίτης της Goldman Sachs Στίβεν Μνιούτσιν στο υπουργείο Οικονομικών και ο πρώην τραπεζίτης και μεγαλοεπενδυτής Γούιλμπουρ Ρος στο υπουργείο Εμπορίου.
Η κατάσταση δεν προκαλεί έκπληξη. Οι Αμερικανοί ανέκαθεν θαύμαζαν τον πλούτο των επιχειρηματιών. Το 1840 ο Γάλλος πολιτικός στοχαστής και ιστορικός Αλεξίς ντε Τοκβίλ παρατηρούσε στο βιβλίο του «Η Δημοκρατία στην Αμερική» ότι «σε καμία χώρα στον κόσμο η αγάπη για την περιουσία δεν είναι πιο ενεργή και πιο ανυπόμονη όπως στις ΗΠΑ».
Το ίδιο θέμα εξέτασε στο βιβλίο του «Γιατί δεν υπάρχει σοσιαλισμός στις ΗΠΑ» και ο Γερμανός κοινωνιολόγος και οικονομολόγος Βέρνερ Ζόμπαρτ (1863-1941). «Αν ο Αμερικανός προσεύχεται μπροστά στον θεό της επιτυχίας, πασχίζει να ζήσει μια ζωή αποδεκτή από τον θεό του. Επομένως βλέπουμε σε κάθε Αμερικανό, αρχής γενομένης από τον εφημεριδοπώλη, την ανησυχία, τη λαχτάρα και τον καταναγκασμό που νιώθει για να βρεθεί πολύ μπροστά και πάνω από τους άλλους ανθρώπους» έγραψε.
Η παρατήρηση του Ζόμπαρτ εκφράζει ένα βασικό τμήμα της συλλογικής ταυτότητας στις ΗΠΑ. Ο μέσος Αμερικανός κυνηγάει τον πλούτο και εν πολλοίς ταυτίζεται με επιτυχημένους επιχειρηματίες. Είναι αυτό που ονομάζουμε «αμερικανικό όνειρο». Μια χαρακτηριστική αποτύπωσή του είναι η ταινία του Ορσον Γουέλς «Πολίτης Κέιν» (1941), η οποία ακολουθεί τα βήματα ενός επιχειρηματία των ΜΜΕ που από ιδεαλιστής μετατρέπεται σε ανελέητο κυνηγό της εξουσίας.
Εκδόσεις, ορυχεία, πετρέλαιο, αντρικά ρούχα και φιστίκια
Οι Αμερικανοί πρόεδροι είναι συνήθως επαγγελματίες πολιτικοί ή νομικοί. Συνολικά 21 πρόεδροι ήταν και τα δύο. Οι λίγοι επιχειρηματίες ήταν συνήθως άνθρωποι που απέτυχαν στα οικονομικά σχέδιά τους.
Ο πρώτος επιχειρηματίας πρόεδρος ήταν ο Γουόρεν Χάρντιν. Ο εκδότης της εβδομαδιαίας εφημερίδας «Marion Star» του Οχάιο εξελέγη το 1920. Ακολούθησε το 1929 ο μεγιστάνας και πρώην γεωλόγος Χέρμπερτ Χούβερ, ο οποίος απέκτησε μεγάλο πλούτο από τα ορυχεία ασημιού που κατείχε στη Βιρμανία, τη σημερινή Μιανμάρ.
Το 1945 ο Χάρι Τρούμαν εξελέγη πρόεδρος έπειτα από μια σχετικά αποτυχημένη επιχειρηματική καριέρα. Ξεκίνησε με επενδύσεις σε ορυχεία και πηγές πετρελαίου που δεν απέφεραν χρήματα και κατέληξε να πουλάει αντρικά ρούχα στο Κάνσας.
Πριν από το 1977, όταν ανέλαβε τα ηνία των ΗΠΑ, ο Τζίμι Κάρτερ διαχειριζόταν τη φάρμα 6.000 στρεμμάτων με φιστίκια την οποία κληρονόμησε από τον πατέρα του. Είχε ετήσιο εισόδημα 800.000 δολάρια.
Από τις πιο γνωστές πολιτικές και επιχειρηματικές οικογένειες είναι αυτή των Μπους. Ο Τζορτζ Μπους ο πρεσβύτερος δημιούργησε μεγάλη περιουσία από τις πετρελαϊκές εταιρείες του. Τα βήματά του ακολούθησε ο γιος του Τζορτζ Μπους, που το 1977 ίδρυσε την πετρελαϊκή εταιρεία Arbusto την οποία συγχώνευσε με την εξορυκτική εταιρεία Sprectrum το 1984. Η επένδυση των 500.000 δολαρίων απέδωσε στον Μπους υιό κέρδη 15 εκατομμυρίων δολαρίων. Κι όταν οι πετρελαιάδες του Τέξας θέλησαν να καταλάβουν τον Λευκό Οίκο, βρήκαν στο πρόσωπό του τον ιδανικό υποψήφιο: περιορισμένων ικανοτήτων, πρόθυμο και ανοικτό στον επικίνδυνο υπερσυντηρητισμό του Ντικ Τσένι, του Ντόναλν Ράμσφελντ και των άλλων γερακιών.
Τέσσερις κροίσοι με προεδρικές φιλοδοξίες
O Χάουαρντ Σουλτς
Μιλάει για «Αμερικανούς που εγκαταλείφθηκαν»
Ο διευθύνων σύμβουλος των Starbucks κινείται μεταξύ επιχειρήσεων και πολιτικής με ομιλίες που θυμίζουν περισσότερο τους Δημοκρατικούς προέδρους Μπαράκ Ομπάμα και Μπιλ Κλίντον παρά μεγαλοστέλεχος πολυεθνικής και ιδιοκτήτη κεφαλαίων επιχειρηματικού κινδύνου (venture capital).
Ο 64χρονος επιχειρηματίας, με περιουσία που υπολογίζεται στα 2,9 δισ. δολάρια, επιτέθηκε στον Τραμπ τον περασμένο Μάρτιο καταγγέλλοντάς τον ότι είναι «ένας πρόεδρος που προκαλεί επεισοδιακό χάος κάθε μέρα». Καταδίκασε την ακροδεξιά επιθετικότητα στο Σάρλοτσβιλ, ενώ επισκέφθηκε το Χιούστον μετά το χτύπημα του τυφώνα Χάρβεϊ και μίλησε για «Αμερικανούς που εγκαταλείφθηκαν».
Τον Δεκέμβριο του 2016 ανακοίνωσε ότι θα αποχωρήσει από τα Starbucks και φούντωσαν οι φήμες ότι θα είναι υποψήφιος πρόεδρος στην κούρσα του 2020. Η εφημερίδα «Washington Post» θεωρεί ότι είναι πολύ πιθανό να κερδίσει το χρίσμα των Δημοκρατικών. Αλλωστε το όνομά του ήταν στη λίστα με τους περίπου 30 υποψήφιους αντιπροέδρους της Χίλαρι Κλίντον.
«Το χειρότερο για όλους μας σήμερα, επιχειρηματίες ή ιδιώτες, είναι να αδιαφορούμε. Πρέπει να δεσμευόμαστε, να μιλάμε ανοιχτά, να συμμετέχουμε και να υπερασπιζόμαστε όσα γνωρίζουμε ότι είναι αληθινά. Η χώρα έχει ανάγκη ηθικού, πολιτιστικού και οικονομικού μετασχηματισμού» είπε πρόσφατα σε επιχειρηματικό συνέδριο.
Οι δημοσιογράφοι τον ρώτησαν αν έχει προεδρικές φιλοδοξίες. «Ασχολούμαι αποκλειστικά και μόνο με τα Starbucks και δεν έχω σχέδια να είμαι υποψήφιος για δημόσιο αξίωμα» απάντησε, αλλά δεν απέκλεισε το ενδεχόμενο να βρεθεί στην πολιτική στο μέλλον.
Μαρκ Ζάκερμπεργκ
Εστησε ομάδα καλοπληρωμένων συμβούλων
Ο 33χρονος επιχειρηματίας κάνει ό,τι και οι υπόλοιποι συνάδελφοί του. Διαψεύδει ότι σκέφτεται να είναι προεδρικός υποψήφιος το 2020, ενώ παράλληλα προχωρά σε στρατηγικές κινήσεις προετοιμασίας για δημόσιο αξίωμα.
Το αφεντικό του Facebook πυροδότησε τις φήμες ότι κατεβαίνει στον πολιτικό στίβο με την απόφασή του να προσλάβει μια ομάδα καλοπληρωμένων συμβούλων αντάξια προεδρικού υποψηφίου. Ο Ζάκερμπεργκ και η γυναίκα του Πρισίλα προσέλαβαν ως σύμβουλο για το φιλανθρωπικό ίδρυμά τους τον δημοσκόπο των Δημοκρατικών και πρώην σύμβουλο του Ομπάμα, Τζόελ Μπένενσον.
Στο payroll τους πρόσθεσαν τον διευθυντή της προεκλογικής εκστρατείας του Ομπάμα το 2008 Ντέιβιντ Πλουφέ, τη σύμβουλο επικοινωνίας του γερουσιαστή Τιμ Κέιν, Εμι Ντάντλεϊ, και τον Κεν Μέχλμαν, επικεφαλής της εκστρατείας επανεκλογής του Τζορτζ Μπους το 2004.
Ο Μr Facebook κάνει ετήσια περιοδεία στις 50 αμερικανικές πολιτείες για «να ακούσει ηγέτες και πολίτες και να συνομιλήσει μαζί τους». Ως φωτογράφο του επέλεξε τον Τσαρλς Ομάνεϊ, ο οποίος εργάστηκε στις προεκλογικές εκστρατείες του Τζορτζ Μπους υιού και του Μπαράκ Ομπάμα.
«Κάποιοι με ρωτάτε αν η περιοδεία σημαίνει ότι είμαι υποψήφιος για δημόσιο αξίωμα. Δεν είμαι» δήλωσε. Ομως ο αμερικανικός Τύπος επιμένει. Τον περασμένο Αύγουστο το περιοδικό «Politico» σε δημοσίευμα με τίτλο «Σημείωμα για τον Μαρκ Ζάκερμπεργκ: θέλεις λοιπόν να γίνεις πρόεδρος…» του έδινε συμβουλές πώς να μεταπηδήσει στην πολιτική.
Μαρκ Κιούμπαν
Μαθητευόμενος ο ένας, καρχαρίας ο άλλος
Μια ιδιαίτερη περίπτωση είναι ο 59χρονος αυτοδημιούργητος Μαρκ Κιούμπαν, το βιογραφικό του οποίου θυμίζει Τραμπ. Πρωταγωνιστεί ως «επενδυτής» στο ριάλιτι σόου «Καρχαρίες» του καναλιού ABC, το οποίο μοιάζει με το ριάλιτι του Τραμπ «Μαθητευόμενος». Ο Κιούμπαν ακούει τις προτάσεις των παικτών για επενδύσεις και ψηφίζει την καλύτερη. Το φιλανθρωπικό έργο του, όπως και του Αμερικανού προέδρου, αφορά τις οικογένειες των θανόντων Αμερικανών στρατιωτών στον πόλεμο στο Ιράκ.
Για ένα διάστημα οι δύο επιχειρηματίες ήταν φίλοι. Συχνά αντάλλασσαν προσβολές δημόσια αλλά στη συνέχεια τα έβρισκαν. Μετά τη φημολογία ότι ο Κιούμπαν θα μπει στην πολιτική, η κόντρα με τον Τραμπ πέρασε σε νέα επίπεδα. Ο Κιούμπαν του επιτέθηκε λέγοντας ότι γίνεται «όλο και πιο χαζός μπροστά στα μάτια μας», ενώ ο Τραμπ τον αποκάλεσε «βλάκα» μέσω Τwitter.
Ο Κιούμπαν ξεκίνησε την καριέρα του από μπάρμαν με όνειρο να αποκτήσει δόξα και χρήμα. Με ένα μικρό δάνειο άνοιξε δική του επιχείρηση υπολογιστών και μετά την πούλησε προς εκατομμύρια δολάρια. Σήμερα είναι δισεκατομμυριούχος επενδυτής και ιδιοκτήτης της ομάδας μπάσκετ του NBA Ντάλας Μάβερικς.
«Εάν διαθέτω λύσεις που πιστεύω ότι οι άνθρωποι μπορούν να τις υποστηρίξουν και πραγματικά λύσω προβλήματα, είναι απόλυτα λογικό να είμαι υποψήφιος» είπε τον περασμένο Οκτώβριο στο CNN. Αν εμπλακεί στην πολιτική δηλώνει ότι θα διεκδικήσει το χρίσμα των Ρεπουμπλικάνων.
Μπομπ Αϊγκερ
Από τη Λιμνούπολη στην Ουάσιγκτον
Ο 66χρονος επιχειρηματίας και διευθύνων σύμβουλος της Walt Disney σκέφτεται σοβαρά το ενδεχόμενο να είναι υποψήφιος αν κρίνει κανείς από τον πολιτικό λόγο που αρθρώνει τους τελευταίους μήνες. Ο Αϊγκερ παραιτήθηκε από τη Συμβουλευτική Επιτροπή επιχειρηματιών η οποία θα διατυπώσει προτάσεις στον Λευκό Οίκο για την αύξηση των θέσεων εργασίας και την ανάπτυξη. Ο λόγος ήταν η απόφαση του Τραμπ να αποσύρει τις ΗΠΑ από τη Συμφωνία του Παρισιού για το Κλίμα.
Τάχθηκε εναντίον του Τραμπ σε ζητήματα όπως η οπλοκατοχή και η μετανάστευση. Τον περασμένο Σεπτέμβριο είπε ότι είναι «σκληρή και απάνθρωπη» η απόφαση του προέδρου να μην επιτρέψει σε παιδιά μεταναστών που δεν είχαν νόμιμα έγγραφα να παραμείνουν στις ΗΠΑ και ζήτησε την παρέμβαση των Δημοκρατικών και των Ρεπουμπλικάνων.
Το 2016 είχε χρηματοδοτήσει τη Χίλαρι Κλίντον. Ήταν οπαδός των Δημοκρατικών αλλά σήμερα δηλώνει ανεξάρτητος. Δημοσίως ο Αϊγκερ διαψεύδει ότι σχεδιάζει να ασχοληθεί με την πολιτική αλλά οι φήμες είναι έντονες, καθώς τον Ιούλιο του 2019 λήγει το συμβόλαιό του με την Disney. Από το περιβάλλον του αφήνεται να διαρρεύσει στα ΜΜΕ ότι «είναι αρκετά ενθουσιασμένος με την ιδέα» και ότι δέχεται αρκετές πιέσεις να είναι υποψήφιος. Όταν ρωτήθηκε από το CNBC τον περασμένο Μάιο τι θα κάνει μετά την αποχώρησή του από την Disney απάντησε: «Δεν χάνω πολύ χρόνο να σκέφτομαι τι θα κάνω στη συνέχεια».
