Η αριστεία του πορτοφολιού ήταν προδιαγεγραμμένη. Χρόνια προτού αναλάβει τη διακυβέρνηση της χώρας ο Κυριάκος Μητσοτάκης οι χειραψίες, οι κουμπαριές, οι φωτογραφίσεις νυν υπουργών της ΝΔ με κολεγιάρχες, οι διαφημίσεις για τα «υπέροχα κτίρια» των κολεγίων από τον αντιπρόεδρο της ΝΔ Αδωνη Γεωργιάδη, λες και η μόρφωση είναι μόνο ένα φανταχτερό περιτύλιγμα, αλλά και οι δημόσιες τοποθετήσεις απαξίωσης της δημόσιας παιδείας και αποθέωσης της ιδιωτικής έδειχναν με ποιους όρους θα παιχτεί η παρτίδα. Και μόλις ήρθαν στην εξουσία η μεθόδευση ήταν χειρουργική.
Συντονισμένα βέλη κατά των δημόσιων πανεπιστημίων που προβλήθηκαν ως «άντρα και άσυλα εγκληματιών», ανακοινώσεις περί μείωσης των εισακτέων αλλά και δηλώσεις για αυστηροποίηση του βαθμού εισαγωγής στα πανεπιστήμια που έβγαζαν μάτι τι ήθελαν να φέρουν. Η άλωση του αγαθού της δημόσιας παιδείας από κουμπάρους και φίλους κολεγιάρχες, οι οποίοι θα απολαμβάνουν τα κέρδη από το προϊόν που θα πουλάνε, Οι διαχρονικές σχέσεις της ΝΔ με κολεγιάρχες, δεν είναι καν προ των πυλών, έχει συντελεστεί ήδη μέσα από κερκόπορτα. Αριστεία κάτω από τη βάση…
Πολιτικός ρεβανσισμός
Πολιτικός ρεβανσισμός, εξυπηρέτηση ιδιωτικών συμφερόντων της εκπαίδευσης και υποβάθμιση των δημόσιων πανεπιστημίων. Επί σειρά ετών η ΝΔ έχει προβεί σε συστηματική και ακραία κατασυκοφάντηση του δημόσιου ΑΕΙ: η βάση του δέκα, το «άβατο» των πανεπιστημίων, οι καταλήψεις, οι κακοβαμμένοι τοίχοι ή τα σκουπίδια ήταν μερικά από τα όπλα στη φαρέτρα των στελεχών της ΝΔ. Μακροπρόθεσμα οδήγησαν μέρος της κοινής γνώμης στην υιοθέτηση της λογικής ότι το επίπεδο εκπαίδευσης που παρέχεται είναι πενιχρό. Πεποίθηση που εκτός ότι είναι απολύτως λανθασμένη, προσβάλλοντας το ακαδημαϊκό προσωπικό αλλά και τους κόπους των φοιτητών, οδηγεί πλέον σε μια ακραία νεοφιλελεύθερη πολιτική στην εκπαίδευση που μετατρέπει τους φοιτητές σε πελάτες. Οι φοιτητές αυτοί ως επί το πλείστον προέρχονται από τη δεξαμενή των μαθητών που δεν πέρασαν τη βάση του 10 και λοιδορούνταν από τα στελέχη της ΝΔ.
Η ρεβάνς της ΝΔ και το οικογενειακό στοίχημα
Το σημαντικότερο όμως είναι ότι η ΝΔ παίρνει την πολιτική ρεβάνς. Ερχεται να εκδικηθεί για τις μεγάλες εκπαιδευτικές συγκεντρώσεις του 2006, που έβαλαν φρένο στα τότε σχέδια της κυβέρνησης Καραμανλή και της υπουργού Παιδείας Μαριέττας Γιαννάκου να περάσει την αναθεώρηση του άρθρου 16 του συντάγματος και την ψήφιση του νόμου-πλαισίου για ΑΕΙ «της αγοράς». Πλέον μια άλλη κυβέρνηση της Δεξιάς έρχεται διά της πλαγίας οδού και νομοθετεί όλα όσα δεν πέρασαν τότε, σε μια κίνηση επίδειξης νεοφιλελεύθερης ισχύος. Σεπτέμβριος του 2016. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης ως αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης αναφέρει στη Βουλή: «Το ζήτημα του άρθρου 16 υπήρξε παραδοσιακά τοτέμ των αντιμεταρρυθμιστών στη χώρα μας. Η αντίδραση όμως σε αυτή την αλλαγή είναι αποκαλυπτική τόσο συμφερόντων όσο και νοοτροπιών». «Κύριε Μητσοτάκη, το βασικό σας πρόβλημα είναι η δημόσια εκπαίδευση. Είναι τα βιώματά σας· ούτε απέξω δεν έχετε περάσει από δημόσιο σχολείο και δημόσιο πανεπιστήμιο. Υπερασπίζεστε μόνο τα ιδιωτικά» απάντησε τότε μεταξύ άλλων ο τότε πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας. Ο διακαής πόθος για την ίδρυση ιδιωτικών πανεπιστημίων «ρέει» στο αίμα της οικογένειας Μητσοτάκη. Ξεκινώντας από τον πατέρα, Κωνσταντίνο, στη σύντομη πρωθυπουργία του οποίου μέσω του πολυνομοσχεδίου που είχε εξαγγείλει ο υπουργός Παιδείας της κυβέρνησής του Βασίλειος Κοντογιαννόπουλος επιχειρήθηκε μεταξύ άλλων στην τριτοβάθμια εκπαίδευση η λειτουργία ιδιωτικών ΑΕΙ. Ακολούθησαν τεράστιες αντιδράσεις, ξέσπασαν μαζικές καταλήψεις. Ο αναβρασμός κατέληξε στη δολοφονία του καθηγητή Νίκου Τεμπονέρα στην Πάτρα από τον δημοτικό σύμβουλο Γιάννη Καλαμπόκα και ομάδα οννεδιτών καθώς και σε τέσσερις θανάτους στον εμπρησμό του πολυκαταστήματος Κ. Μαρούσης. Περνάμε στην κόρη Ντόρα Μπακογιάννη, η οποία το 2016 δήλωνε ότι πάνε χαμένα 20 χρόνια «για μια ιδεοληψία», αναφερθείσα στη μη αναθεώρηση του άρθρου 16. «Ο κόσμος έχει αλλάξει… Ακόμη και στη Βόρεια Κορέα υπάρχουν μη κρατικά πανεπιστήμια».
Δίνει τη μάχη με εμμονική συνέπεια
Το ίδιο επιχείρημα περί Βόρειας Κορέας χρησιμοποιεί κατά κόρον και ο αδερφός της και σημερινός πρωθυπουργός Κυρ. Μητσοτάκης. Τον Οκτώβριο του 2018 σε συνέντευξη Τύπου είπε: «Δεν νοείται για εμάς συνταγματική αναθεώρηση η οποία δεν αντιμετωπίζει το ζήτημα της δυνατότητας ίδρυσης ιδιωτικών πανεπιστημίων στη χώρα μας. Δεν γίνεται η χώρα μας να είναι το τελευταίο καταφύγιο μιας νοοτροπίας την οποία έχουν αφήσει πίσω τους ακόμη και χώρες όπως η Βόρεια Κορέα». Ας πάμε όμως πιο πίσω για να δούμε την «εμμονική» συνέπεια του Κυρ. Μητσοτάκη. Εντός του 2017 δήλωνε σε συνάντηση που είχε με πρωτοετείς φοιτητές: «Η ΝΔ θα επιτρέψει τη λειτουργία ιδιωτικών πανεπιστημίων, πάντοτε με αυστηρά κριτήρια αδειοδότησης και έλεγχο». Το 2018 σε ομιλία του σε μέλη της πανεπιστημιακής κοινότητας έλεγε: «Ασφαλώς και η ΝΔ και εγώ προσωπικά θα αγωνιστούμε με όλες τις δυνάμεις για την αλλαγή του άρθρου 16 του συντάγματος. Ετσι ώστε να μπορούν επιτέλους να δημιουργηθούν μη κρατικά και –γιατί όχι– και ιδιωτικά πανεπιστήμια και στη χώρα μας». Στο σήμερα και στο τερατώδες «γαλάζιο επιτελικό κράτος» που έχει προλάβει να φτιάξει μέσα σε λίγους μήνες χώρεσε μέχρι και η κόρη της Μαρίας Γείτονα, Ζωή, ως μέλος του νέου ΔΣ του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής (ΙΕΠ). Πρόκειται για τον ίδιο φορέα που το 2014, επί υπουργίας Ανδρέα Λοβέρδου, είχε γνωμοδοτήσει θετικά για την είσοδο του Αμερικανικού Κολλεγίου Ελλάδας στα λύκεια της χώρας προκειμένου να… διαφημίσει πρακτικά τις υπηρεσίες του. Αραγε θα δούμε κάτι ανάλογο τους επόμενους μήνες; Ιδιωτικά κολέγια να… μπουκάρουν με τη σύμφωνη γνώμη του υπουργείου Παιδείας στα σχολεία για να… προσελκύσουν φοιτητές; Μην ξεχνάμε ότι το 2013 επί υπουργίας Κωνσταντίνου Αρβανιτόπουλου εταιρεία της οικογένειας Ροδοπούλου, του γνωστού Ομίλου Ακμή, ανέλαβε το έργο «Αποτύπωση του ακαδημαϊκού χάρτη της Ελλάδας» βάσει του οποίου χτίστηκε το σχέδιο «Αθηνά» από το υπουργείο Παιδείας. Δηλαδή μια εταιρεία που ανήκε στον ίδιο όμιλο με μεγάλα ιδιωτικά κολέγια στην Ελλάδα ανέλαβε τη μελέτη για τη δημιουργία του ακαδημαϊκού χάρτη βάσει του οποίου διαμορφώνεται η λειτουργία και συγχώνευση σχολών και τμημάτων.
Πρώτα τους μειώνουν και μετά τους αγκαλιάζουν
Ενα από τα κυριότερα επιχειρήματα που διαχρονικά έχουν χρησιμοποιήσει στελέχη της ΝΔ προκειμένου να υποβαθμίσουν τη δημόσια εκπαίδευση είναι ότι το όριο εισαγωγής στην ανώτατη εκπαίδευση μπορεί να είναι κάτω από 10. Και έτσι να περάσουν σε πανεπιστήμια «οι αδιάβαστοι». Αυτό που παραβλέπουν είναι ότι πολλοί από τους μαθητές που γράφουν κάτω από τη βάση του 10 –εναντίον των οποίων είχαν εξαπολύσει κυνήγι μαγισσών προκειμένου να υπηρετήσουν τον διαχρονικό στόχο υποβάθμισης της δημόσιας εκπαίδευσης– φοιτούν μετέπειτα σε ιδιωτικά πανεπιστήμια, αφού δεν έχουν κατορθώσει να περάσουν σε κάποιο ΑΕΙ. Το φαινόμενο αναμένεται να ενταθεί ακόμη περισσότερο στο μέλλον λόγω και της διαφαινόμενης αύξησης των ιδιωτικών πανεπιστημίων. Από τις πιο χαρακτηριστικές δηλώσεις ήταν αυτή του Κυρ. Μητσοτάκη στις 29 Αυγούστου 2018: «Από το 2005, ως νέος βουλευτής, είχα υποστηρίξει την καθιέρωση ενός κατώτατου ορίου εισαγωγής στα πανεπιστήμια και τα ΤΕΙ. Η ρύθμιση αυτή θα επανέλθει από την επόμενη κυβέρνηση της ΝΔ…». Οπως άλλωστε δήλωσε στο Documento ο Τριαντάφυλλος Αλμπάνης, πρύτανης του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, «το ίδιο το υπουργείο θεωρεί ότι κακώς δεν υπάρχει η βάση του 10 και τη συζητά για την είσοδο των φοιτητών. Θεωρώ λοιπόν ότι οι περισσότεροι φοιτητές των κολεγίων είναι παιδιά που δεν έχουν πιάσει αυτήν τη βάση. Οπότε εδώ ισχύουν δύο μέτρα και δύο σταθμά και θεωρώ ότι η εξομοίωση αυτή είναι άδικη για τους απόφοιτους δημόσιου πανεπιστημίου».
«Οι μπαχαλάκηδες θέλουν κλειστά τα πανεπιστήμια»
Καλοκαιριάτικα, στις 10 Αυγούστου 2019, η Βουλή υπερψήφισε το πολυ-υπουργικό νομοσχέδιο που αφορούσε και την κατάργηση του πανεπιστημιακού ασύλου. Το κυβερνών κόμμα είχε αναγάγει διαχρονικά το συγκεκριμένο ζήτημα στο σημαντικότερο πρόβλημα που αντιμετωπίζουν τα δημόσια πανεπιστήμια. Και το έπραττε υποβαθμίζοντας συλλήβδην όχι μόνο την ποιότητα της εκπαίδευσης που παρέχεται αλλά και το επίπεδο της μόρφωσης των ίδιων των φοιτητών. Ηταν άλλωστε ο ίδιος ο Κυρ. Μητσοτάκης που τον Νοέμβριο του 2018 δήλωσε: «Το άσυλο στη βία και την παρανομία δεν θα αλλάξει, θα καταργηθεί». Και η υπουργός Παιδείας Νίκη Κεραμέως άλλωστε είχε δηλώσει χαρακτηριστικά: «Θα καταργηθεί το άσυλο εγκληματιών στα πανεπιστήμια». «Οι μπαχαλάκηδες θέλουν κλειστά τα πανεπιστήμια» έχει δηλώσει ο ίδιος ο πρωθυπουργός. Επομένως δεν φαντάζει καθόλου πρωτοφανής η εικόνα με τους ματατζήδες να έχουν εισβάλει στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο τον περασμένο Νοέμβριο, αφού με αυτό τον τρόπο η κυβέρνηση προσπαθεί να εκπληρώσει έναν διττό στόχο: την επιβολή του δόγματος «νόμος και τάξη» και την προβολή της εικόνας ενός δημόσιου πανεπιστημίου που είναι έρμαιο σε «καταληψίες». Ακραίο παράδειγμα αυτής της κυβερνητικής ρητορικής είναι αδιαμφισβήτητα η δήλωση της υφυπουργού Εργασίας και Κοινωνικής Πολιτικής Δόμνας Μιχαηλίδου ότι εντός κατάληψης στην ΑΣΟΕΕ εντοπίστηκαν όπλα που χρησιμοποιεί ο συριακός στρατός!
Η κατάταξη της απαξίωσης
Η επιχείρηση απαξίωσης δεν στοχεύει στην ουσία όσων προσφέρει το δημόσιο πανεπιστήμιο, δηλαδή στη γνώση και την έρευνα. Εμμένει στο εάν τα κτίρια έχουν φθορές, εάν χρησιμοποιούνται χώροι από λέσχες φοιτητών, αν γίνονται καταλήψεις, αν ο χώρος λειτουργεί ως εκκολαπτήριο πολιτικής άποψης, διαφορετικής φυσικά από τη δική τους. Οσο όμως και αν ορισμένα κυβερνητικά στελέχη προσπαθούν να κάνουν το άσπρο μαύρο, η τεράστια ποιοτική διαφορά των ανώτατων δημόσιων ιδρυμάτων σε σχέση με τα ιδιωτικά κολέγια είναι καταφανέστατη. Αυτό αποδεικνύεται και από το ότι στην πλειονότητα των εγκυρότερων και σοβαρότερων πινάκων διεθνούς κατάταξης πανεπιστημίων δεν συμπεριλαμβάνονται ιδιωτικά κολέγια. Μόνο στο Webometrics, πίνακα που καταρτίζεται από τη Cybermetrics (CCHS), μια μονάδα του Ισπανικού Εθνικού Κέντρου Ερευνών (Spanish National Research Council – CSIC), του κύριου ερευνητικού ιδρύματος της Ισπανίας, βλέπουμε και κολέγια. Χαρακτηριστικά, το ΕΚΠΑ είναι στη 224η θέση παγκοσμίως, το ΑΠΘ στη 272η, το ΕΜΠ στην 379η, το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων στην 539η, το Πανεπιστήμιο Πατρών στην 549η, το Πανεπιστήμιο Κρήτης στην 656η, το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας στην 964η, το Πανεπιστήμιο Αιγαίου στη 1034η. Η λίστα είναι μεγάλη και μέχρι να φτάσουμε στο πρώτο ιδιωτικό κολέγιο χρειάζεται να κατρακυλήσουμε στην 4871η θέση όπου βρίσκεται το Αμερικανικό Κολλέγιο. Στην 6327η βρίσκεται το Μητροπολιτικό Κολλέγιο, στην 11457η το New York College, στην 11687η το Mediterranean College, στην 14065η το BCA.
Διορισμός με βιογραφικό… Novartis
Από τις πρώτες ενέργειες που έκανε η Ν. Κεραμέως ως υπουργός Παιδείας, όπως αποκάλυψε το Documento, ήταν να διορίσει τη Ζωή Γείτονα από τα Eκπαιδευτήρια Κωστέα-Γείτονα μέλος του νέου ΔΣ του ΙΕΠ, ενός επιστημονικού φορέα που υποστηρίζει το υπουργείο σε θέματα που καλύπτουν όλο το εύρος των ζητημάτων στην εκπαίδευση. Η Ζ. Γείτονα, κόρη της Μ. Γείτονα, είναι διευθύντρια της οικογενειακής εταιρείας Ελληνική Εκπαιδευτική Εταιρεία, η οποία εμπλέκεται σε υπόθεση που ερευνάται από τη Δικαιοσύνη και σχετίζεται με το σκάνδαλο Novartis, ενώ τα εκπαιδευτήρια Κωστέα-Γείτονα έχουν κατηγορηθεί ακόμη και για συμμετοχή σε λόμπι που απεργάζεται την ίδρυση ιδιωτικών πανεπιστημίων. Το 2012 σε επιστολή του προς τον τότε υπουργό ο Μιχάλης Κουρουτός, πρόεδρος της ομοσπονδίας εκπαιδευτικών σε ιδιωτικά εκπαιδευτήρια (ΟΙΕΛΕ), είχε αναφερθεί σε συγκεκριμένο «λόμπι των επιχειρηματιών, επιφανές στέλεχος του οποίου είναι ο κ. Γείτονας, συμμετέχοντας μάλιστα ενεργά σε εκδηλώσεις με τις οποίες το λόμπι ζητούσε μέχρι και… κρατική χρηματοδότηση για τις επιχειρήσεις του! Διόλου τυχαίο δεν είναι το γεγονός ότι μεγάλος αριθμός στελεχών πολιτικών κομμάτων έχουν ταχθεί αναφανδόν υπέρ της ίδρυσης ιδιωτικών πανεπιστημίων…».
Οι παπάδες του Μητσοτάκη
Λίγες ημέρες πριν από την ψήφιση του άρθρου 50 για τα κολέγια ο Κυρ. Μητσοτάκης ανακοίνωσε χορηγία ύψους σχεδόν 5 εκατ. δολαρίων σε ένα αμφιβόλου κύρους εκπαιδευτικό ίδρυμα που «φτιάχνει» παπάδες και βρίσκεται υπό επιτήρηση από τις αμερικανικές αρχές για τα επισφαλή οικονομικά του: τη Θεολογική Σχολή Βοστώνης στις ΗΠΑ με ούτε 100 φοιτητές. Για να αντιληφθούμε τα μεγέθη, 2 εκατ. ευρώ ακριβώς ήταν το κονδύλιο που προβλεπόταν για τη λειτουργία των 65 διετών προγραμμάτων σπουδών σε 14 πανεπιστήμια για τους αποφοίτους των ΕΠΑΛ, ενώ το Ιόνιο Πανεπιστήμιο και το Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου, με περίπου 15.000 φοιτητές το καθένα, λαμβάνουν από 2 εκατ. ευρώ ετησίως για τα λειτουργικά τους έξοδα.
Το στρεβλό παράδειγμα των ΗΠΑ ως… μέλλον
Στη διαχρονική της προσπάθεια να υποβαθμίσει την ποιότητα της δημόσιας εκπαίδευσης στην Ελλάδα η ΝΔ τείνει να χρησιμοποιεί ως ιδεατό παράδειγμα τις ΗΠΑ. Αυτό που παραβλέπουν εντέχνως να επισημάνουν τα στελέχη της είναι ότι πίσω από τη βιτρίνα των αμερικανικών κολεγίων με τα υπέρλαμπρα πτυχία και τα επιβλητικά κτίρια κρύβεται μια μεγάλη φούσκα. Το συνολικό χρέος των φοιτητικών δανείων στις ΗΠΑ ανέρχεται σε περίπου 1,6 τρισ. δολάρια, όπως προκύπτει από μελέτη που δημοσιοποίησε την Πέμπτη 16 Ιανουαρίου 2020 ο οίκος αξιολόγησης πιστοληπτικής ικανότητας Moody’s. Αυτό το δυσθεώρητο χρέος έχει προκύψει από δάνεια που έχουν πάρει 44 εκατ. πρώην και νυν φοιτητές. Στο 90% των περιπτώσεων πιστωτής αυτών των δανείων είναι το ίδιο το κράτος, με αποτέλεσμα τα επίμαχα δάνεια να αντιστοιχούν περίπου στο 7% του συνολικού χρέους των ΗΠΑ. Κι αυτό ενώ το ίδιο το κράτος, ως πιστωτής αυτών των δανείων με την πρόφαση της βοήθειας, έχει εγκλωβίσει τους φοιτητές σε μια ζωή με χρέη που αδυνατούν να αποπληρώσουν. Πολλοί αναλυτές θεωρούν ότι τα φοιτητικά δάνεια μπορούν να προκαλέσουν οικονομική κρίση ανάλογη με αυτή που προκλήθηκε από τη χρεοκοπία της Lehman Brothers. Τα χρέη ακολουθούν τους Αμερικανούς φοιτητές για μεγάλο διάστημα της ζωής τους. Το 2018 οι φοιτητές στα αμερικανικά πανεπιστήμια ανέρχονταν σε περίπου 20 εκατομμύρια, δηλαδή 5 εκατ. περισσότεροι σε σχέση με το 2000. Το κόστος των σπουδών όμως εξακολουθεί να αυξάνεται, ενώ σε κάποια ιδρύματα μπορεί ακόμη και να έχει τετραπλασιαστεί σε σχέση με το 1988, γεγονός που θα έπρεπε να επαρκεί για να αποδείξει στους κυβερνώντες στην Ελλάδα ότι η αύξηση των ιδρυμάτων και των φοιτητών στα ιδιωτικά πανεπιστήμια δεν αποτελεί πανάκεια. Κι αυτό γιατί με αυτόν τον τρόπο δεν μπορεί να επιτευχθεί η εργασιακή αποκατάσταση τόσο μεγάλου όγκου φοιτητών.
Η φούσκα των αμερικανικών νομικών σχολών
Χαρακτηριστικό παράδειγμα οι νομικές σχολές των ΗΠΑ, πολλές από τις οποίες είναι ιδιωτικές. Από την τάξη του 2018 ο μέσος όρος των οφειλών που αφορούν φοιτητές οι οποίοι έχουν λάβει δάνειο ανέρχεται σε 115.481 δολάρια, ενώ από τις 22 νομικές σχολές των οποίων οι φοιτητές έχουν το μεγαλύτερο χρέος, οι 17 είναι ιδιωτικές, μη κερδοσκοπικές. Αυτό το ποσό είναι ο μέσος όρος που προκύπτει από το χρέος κατά μέσο όρο όσων φοιτούν σε δημόσιες νομικές σχολές (91.803 δολάρια) και όσων φοιτούν σε ιδιωτικές (130.373 δολάρια). Η εφημερίδα «New York Times» δημοσίευσε έρευνα το 2015 βάσει της οποίας ένα ποσοστό μεγαλύτερο του 20% από την τάξη των φοιτητών νομικής του 2010 βρήκε δουλειά που απαιτεί πτυχίο νομικής, ενώ μόλις το 40% εργαζόταν σε δικηγορικές εταιρείες, αν και το αντίστοιχο ποσοστό το 2000 ανερχόταν σε 60%.
