Οσο κι αν τα μεγέθη είναι διαφορετικά, η Ευρωλίγκα της καλαθοσφαίρισης υπήρξε προάγγελος της απόπειρας για τη δημιουργία της European Super League.
Για το κοινό του μπάσκετ το αθλητικό μενού της τελευταίας εβδομάδας είχε γεύση ξαναζεσταμένου φαγητού ή ταινίας που παίζεται σε επανάληψη. Το πιάτο ημέρας είναι γκουρμέ και το φιλμ υπερπαραγωγή, αλλά… κάπου το έχουμε ξαναδεί. Το πολύκροτο σχίσμα του έτους 2000, όταν η παρέα του Τζόρντι Μπερτομέου σήκωσε αντάρτικο μπαϊράκι και δημιούργησε κλειστή λίγκα πλουσίων, είναι εν πολλοίς ο τυφλοσούρτης που χρησιμοποιήθηκε για τον τοκετό της European Super League στο ποδόσφαιρο που εντέλει «ναυάγησε». Απέδειξε όμως ότι δεν υπάρχει θεσμικός τρόπος για να εμποδιστούν παρόμοια σχέδια.
Τα γεννητούρια της διοργάνωσης που εξελίχθηκε στη σημερινή Euroleague με τα έντεκα εγγυημένα δεκαετή συμβόλαια αναγγέλθηκαν στη Θεσσαλονίκη τον Μάιο του 2000, μία μέρα πριν από τον τελικό του Κυπέλλου Πρωταθλητριών μεταξύ Παναθηναϊκού και Μακάμπι.
Ο Μπερτομέου καθόταν στο γιορτινό πάνελ μαζί με τους άμεσους συνεργάτες του Πορτέλα, Μπασάνι αλλά και τον πρόεδρο του τότε ΕΣΑΚΕ Θεόδωρο Καρατζά.
Επιασαν στασίδι οι μισοί
Την εκδήλωση τίμησαν με την παρουσία τους κορυφαίοι αστέρες (όχι Ελληνες) όπως οι Ντίβατς, Στογιάκοβιτς, Σαν Επιφάνιο, Μπρουναμόντι, Πάσπαλι. Στην αίθουσα, όμως, έπιασαν στασίδι μόνο οι μισοί από τους μεγαλόσχημους της εποχής. Οι άλλοι μισοί ήταν με τη μαμά FIBA, του Στάνκοβιτς, του Μαϊνινί και του Βασιλακόπουλου.
Ο Ολυμπιακός του Σωκράτη Κόκκαλη και ο ΠΑΟΚ του… Μπατατούδη ήταν δύο από τα επτά ιδρυτικά μέλη, μαζί με τις Μπαρτσελόνα, Ρεάλ, Ζαλγκίρις και τις δύο ομάδες της Μπολόνια. Τα χνάρια τους ακολούθησαν η ΑΕΚ, το Περιστέρι και οι Τάου, Εστουντιάντες, Μπένετον Τρεβίζο, Βερόνα, Ζαντάρ, Τσιμπόνα, Αγ. Πετρούπολη, Σαρλερουά, Ολίμπια Λιουμπλιάνα, Χάποελ Ιερουσαλήμ, Οβαρένσε, Μπούντουτσνοστ, Λόντον Τάουερς, Σκαϊλάινερς Φρανκφούρτης, Λουγκάνο.
«Ξεκινάμε άμεσα, τον ερχόμενο Οκτώβριο» ανακοίνωσαν οι στασιαστές. Η λίγκα είχε τη μορφή ιδιωτικής εταιρείας με χορηγικά κεφάλαια και οι βασικοί μέτοχοι ανταμείφθηκαν με πολυετείς συμφωνίες. Τα κριτήρια συμμετοχής ήταν ποικίλα και πάντως όχι αγωνιστικά. Προβιβασμοί, υποβιβασμοί αλλά και περιορισμοί σχετικά με την εθνικότητα των αθλητών δεν προβλέπονταν.
«Θα γίνουμε το ΝΒΑ της Ευρώπης» ψιθύριζαν στα πηγαδάκια ο Γιάννης Φιλίππου (της ΑΕΚ), ο Ανδρέας Κορασίδης (του Περιστερίου), ο Κώστας Ρήγας και άλλοι Ελληνες παράγοντες. Η αρτηριοσκληρωτική πολιτική της FIBA και η ανισομέρεια στη διανομή των κερδών οδήγησαν τους δυσαρεστημένους στην έξοδο.
Το Μόναχο δεν σπουδαιολόγησε τις απειλές, μέχρι που τις είδε να πραγματώνονται με σάρκα και οστά. Οι αλεξιπτωτιστές από τη Βαρκελώνη σφετερίστηκαν ανεμπόδιστοι ακόμη και την εμπορική ονομασία «Euroleague».
Η FIBA επικαλέστηκε τη νομιμότητα, τις αξίες του αθλητισμού, την παράδοση και όλα τα υπόλοιπα επιχειρήματα που σήμερα επιστρατεύονται ενάντια στην ποδοσφαιρική Super League των πατρικίων.
Οι Γάλλοι και οι Τούρκοι γύρισαν την πλάτη στη νεόκοπη Euroleague, αλλά στις περισσότερες χώρες υπήρξαν αποστάτες. Ανάμεσα στους νομιμόφρονες συλλόγους ήταν οι τρεις κορυφαίες ομάδες του φάιναλ φορ της Θεσσαλονίκης: ο πρωταθλητής Παναθηναϊκός, η ηττημένη φιναλίστ Μακάμπι, η νικήτρια του μικρού τελικού Εφές Πίλσεν. Επίσης η ΤΣΣΚΑ Μόσχας, η Ούλκερ, η Σιένα, η Σκαβολίνι, η Βιλερμπάν, η Ορτέζ, η Αλμπα, η Παρτίζαν, η Λιέτουβος, η Σπλιτ, η Λεβερκούζεν, η Οστάνδη, η Κρκα, η Σλασκ, η Ρα’ανάνα, η Πλάνια.
Οι παραπάνω ομάδες, μαζί με τον δικό μας Ηρακλή, σχημάτισαν τη θνησιγενή Σουπρολίγκα, η οποία ανέδειξε τη μοναδική της πρωταθλήτρια (Μακάμπι) στο φάιναλ φορ του 2001 στο Παρίσι, όσο η νεοσύστατη Ευρωλίγκα πειραματιζόταν με αμερικανικό σύστημα bestof-5. Η Κίντερ Μπολόνια νίκησε την Τάου Κεράμικα με 3-2, αλλά το πείραμα εγκαταλείφθηκε αμέσως.
Το άθλημα με τα δύο παράλληλα «ευρωκύπελλα» έγινε ρεζίλι των σκυλιών και υποχρεώθηκε να καθίσει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων. Ο Γιώργος Βασιλακόπουλος ήταν θιασώτης της σκληρής γραμμής, αλλά οι συναινετικοί της FIBA δρομολόγησαν ιστορικό συμβιβασμό και συγχώνευση των δύο διοργανώσεων, με όρους ευνοϊκούς για τον νικητή της αναμέτρησης, δηλαδή τον Μπερτομέου.
«Έπρεπε να επιμείνουμε»
«Προδόθηκα από μέσα, έπρεπε να επιμείνουμε» δηλώνει σήμερα ο ισχυρός ανήρ της ελληνικής ομοσπονδίας. «Τα οικονομικά στοιχεία εκείνης της χρονιάς ευνοούσαν τη FIBA σε συντριπτικό βαθμό».
Νωρίτερα η FIBA –με μπροστάρη τον ίδιο τον Βασιλακόπουλο– εξάντλησε κάθε περιθώριο προκειμένου να σταματήσει ή να καθυστερήσει τους «πειρατές», όπως τους χαρακτήριζε. Κατέφυγε στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, στις εθνικές κυβερνήσεις, σε Συνηγόρους του Καταναλωτή, σε εμπορικές ενώσεις, σε συνδικάτα, στο δίκαιο περί αθέμιτου συναγωνισμού, στη ΔΟΕ, ακόμη και στην… ΟΥΕΦΑ.
Απέσπασε κεραυνοβόλες δηλώσεις και απειλητικά ψηφίσματα καταδίκης, αλλά έμεινε με τα λόγια. Το ποτάμι δεν γύρισε πίσω. Ο Παναθηναϊκός, που σύρθηκε βλαστημώντας στο μαντρί, ήταν ο πρώτος πρωταθλητής της ξανά ενιαίας Ευρωλίγκας, το 2002 στην Μπολόνια.
Ενα δεύτερο σχίσμα, μιάμιση δεκαετία αργότερα, οδήγησε στη δημιουργία του χλιαρού Basketball Champions League, αλλά η Ευρωλίγκα των πλουσίων παραμένει πανίσχυρη και αδιάρρηκτη στα 21 της χρόνια. Το πρόσφατο «κίνημα των επτά», όπου πρωτοστατούν Παναθηναϊκός και Ολυμπιακός, διεκδικεί βελτιωμένους οικονομικούς όρους αλλά δεν ευαγγελίζεται νέες ρήξεις.