Βρεθήκαμε στα δικαστήρια της Μυτιλήνης και παρακολουθήσαμε τη διαδικασία του Εφετείου για τον σομαλό πρόσφυγα Μοχάμαντ Χανάντ.
Τη Δευτέρα ζήσαμε ένα δικαστικό θρίλερ μέσα στην αίθουσα του Πενταμελούς Εφετείου Κακουργημάτων Βορείου Αιγαίου. Το δικαστήριο θα τελεσιδικούσε για τον 30χρονο σομαλό Μοχάμαντ Χανάντ, που πρωτόδικα είχε καταδικαστεί σε 142 (!) χρόνια κάθειρξη για παράνομη διακίνηση μεταναστών, απ’ την οποία προέκυψε ο θάνατος δύο γυναικών ομοεθνών του.
Η διαδικασία διήρκεσε εφτά ολόκληρες ώρες. Ως μάρτυρες υπεράσπισης του Χανάντ προσήλθαν ένας ξάδερφός του, μόνιμος κάτοικος Αγγλίας, αλλά και ένας συνεπιβάτης του στη βάρκα κατά το ταξίδι του τρόμου πριν από δύο χειμώνες. Ο τελευταίος, έχοντας πολιτικό άσυλο στην Αυστρία πλέον, είπε στο δικαστήριο πως αν σήμερα βρίσκεται εν ζωή το οφείλει στον Χανάντ που πήρε το τιμόνι της λέμβου, αφότου ο Τούρκος διακινητής τους εγκατέλειψε μεσοπέλαγα.
Επίσης ο διασώστης Ιάσωνας Αποστολόπουλος, αλλά και ο λιμενικός που βρισκόταν στο πλήρωμα διάσωσης. Ωστόσο, στον ευρωβουλευτή ΣΥΡΙΖΑ – ΠΣ, Στέλιο Κούλογλου, πιστώνεται όλη αυτή η κινητοποίηση, όχι μόνο για τον Χανάντ, αλλά και για τους δύο αφγανούς πρόσφυγες, τον Αμίρ και τον Ακίφ, που επίσης βρέθηκαν στη φυλακή και αφέθηκαν τελικά ελεύθεροι. Στη δημοσιογραφική ομάδα παρακολούθησης της δίκης που έστησε ο Κούλογλου βρεθήκαμε Έλληνες δημοσιογράφοι, αλλά και ξένοι, εκπρόσωποι βρετανικών και γαλλικών εφημερίδων και ιστοσελίδων.
Η διαδικασία θύμιζε το γνωστό αμερικανικό δράμα «Οι 12 ένορκοι». Παρακολουθήσαμε την εξιστόρηση των γεγονότων, όπως τα αφηγήθηκε ο κατηγορούμενος: Για πολλοστή φορά ξανακούσαμε για την απανθρωπιά των διακινητών και για το πώς έπιασε το τιμόνι στα χέρια του υπό την απειλή όπλου από τον Τούρκο διακινητή. Το συμπέρασμα είναι ένα φυσικά: Αν ο άνθρωπος αυτός που δεν είχε δει ποτέ του θάλασσα, δεν έπιανε το τιμόνι στα χέρια του, θα είχαν χάσει τη ζωή τους όλοι οι επιβαίνοντες, δηλαδή πάνω από τριάντα άτομα, γυναίκες, άνδρες και μωρά παιδιά.
Παρακολουθήσαμε με έκπληξη και τη στάση της Εισαγγελέως κυρίας Αμαλίας Καζαμπάκα. Η συγκεκριμένη Εισαγγελέας, όχι μόνο δεν έμεινε στα στοιχεία που κατατέθηκαν απ’ όλους, αλλά επέδειξε μια άτεγκτη στάση «ακροδεξιού» τύπου, ερωτώντας π.χ. γιατί ο Hanad ήθελε να έρθει στην Ελλάδα και όχι σ’ ένα όμορο με τη Σομαλία κράτος ή γιατί μπαίνουν όλοι οι ξένοι στην Ελλάδα δίχως βίζα ή διαβατήριο. Αντιθέτως, εξαιρετικοί ήταν στις δικές τους αγορεύσεις οι δύο δικηγόροι του Χανάντ, Αλέξανδρος Γεωργούλης και Δημήτρης Χούλης, που έδωσαν σε όλους να καταλάβουν πως η Εισαγγελέας αγνοεί μάλλον τη Συνθήκη του Σένγκεν, σύμφωνα με την οποία απαγορεύεται σε μη Ευρωπαίους πολίτες να ταξιδέψουν νόμιμα χωρίς βίζα.
Γνώμη μου είναι πως η Εισαγγελέας με τη στάση που κράτησε, οδήγησε σε μια ευνοϊκή απόφαση για τον σομαλό. Πιστεύω δηλαδή πως το δικαστικό σώμα δεν θέλησε να ταυτιστεί με τις ακραίες απόψεις της και γι’ αυτό καταδίκασε σε οχτώ χρόνια φυλάκισης τον Mοχάμαντ. Τι σημαίνει αυτό πρακτικά; Ο λόγος στον δικηγόρο του κατηγορούμενου, Αλέξανδρο Γεωργούλη: «Ένιωσα πως η Εισαγγελέας δεν παρακολούθησε καθόλου την ακροαματική διαδικασία, την προσπάθεια να δούμε όλοι μαζί τι πραγματικά συνέβη εκείνο το βράδυ. Ήρθε σαν να είχε προαποφασίσει τι θα πει και γι’ αυτό ζήτησε να ‘’καταδικαστούμε’’ εκ νέου σε 142 χρόνια κάθειρξη, όπως είχε συμβεί πρωτόδικα. Το δικαστήριο αναγνώρισε την ελαφρυντική περίπτωση του 842Ε, της μεταγενέστερης καλής συμπεριφοράς και γι’ αυτό μείωσε την ποινή. Πρακτικά από τα 142 χρόνια κάθειρξη που έχουν μέγιστο όριο έκτισης ποινής τα 20 χρόνια, κάποιος με καλή διαγωγή εκτίει τα 3/5, δηλαδή τα 12 από τα 20 αυτά χρόνια. Τώρα, που η ποινή έγινε φυλάκιση και όχι κάθειρξη με αντίστοιχο όριο έκτισης τα οχτώ χρόνια, μειώνεται κατά 2/5 με υπό όρους αποφυλάκιση. Ο Μοχάμαντ, έτσι, έχοντας περάσει δυόμισι χρόνια στη φυλακή, κάνοντας πολλά μεροκάματα και επιδεικνύοντας καλή συμπεριφορά, περίπου σ’ ένα μήνα από τώρα θα είναι ελεύθερος».
Είναι σαφώς μία μικρή δικαίωση αυτή δεδομένου της ύπαρξης ενός νόμου – δαμόκλειος σπάθη πάνω από τα κεφάλια των προσφύγων, που τους έλαχε εκ των συνθηκών να πιάσουν στα χέρια τους το τιμόνι μιας λέμβου. «Είναι πολύ λυπηρό και γι’ αυτό προσπαθούμε με την πρωτοβουλία του Κούλογλου, τους αλληλέγγυους και την παρουσία Ελλήνων και ξένων ανταποκριτών να αλλάξουν τα πράγματα. Πρόσφατα είχαμε την περίπτωση του ναυαγίου της Μυκόνου με οχτώ νεκρούς. Το δικαστήριο κατάλαβε πως επρόκειτο για πρόσφυγες – θύματα εκμετάλλευσης ενός πολύ καλά οργανωμένου δικτύου διακινητών στην Τουρκία».
Κλείνω με τα λόγια του κατηγορούμενου, που προσωπικά έφεραν δάκρυα στα μάτια πολλών απ’ τους παρευρισκόμενους. Όταν η Εισαγγελέας τον ρώτησε πώς θα εργαζόταν σε μια ξένη χώρα αφού δεν μιλάει αγγλικά (λες κι αυτό ήταν το πρόβλημα), εκείνος της απάντησε με τη βοήθεια της εθελόντριας μεταφράστριας: «Κανείς δεν πορεύτηκε στη ζωή γνωρίζοντας τα πάντα, συνεχίζεις να μαθαίνεις μέχρι την τελευταία ημέρα που ζεις».