Ανυπολόγιστη είναι η καταστροφή που άφησε πίσω της η πύρινη λαίλαπα στη Ρόδο, όπου η φωτιά έκαιγε για έντεκα μέρες. Σε 135.000 στρέμματα υπολογίζεται η έκταση του «καθαρού» δάσους που έγινε στάχτη στη Ρόδο από τις πυρκαγιές που εκδηλώθηκαν στο νησί τις προηγούμενες ημέρες, σύμφωνα με υπολογισμό του Πανεπιστημίου Αθηνών.
470.000 στρέμματα έγιναν στάχτη μέσα σε δύο εβδομάδες
Αποκαρδιωτικά είναι και τα στοιχεία που φέρνει στο φως το σύστημα Copernicus, που δημιουργήθηκε με σκοπό την παρακολούθηση και χαρτογράφηση των πυρκαγιών από αέρος και με δορυφόρους. Σύμφωνα με αυτά 470.000 στρέμματα έγιναν στάχτη από τις καταστροφικές πυρκαγιές που σημειώθηκαν τις δύο τελευταίες εβδομάδες του Ιουλίου ανά τη χώρα.
Σύμφωνα με το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών/meteo.gr, εκτός από τα ρεκόρ υψηλών θερμοκρασιών και την επίδρασή τους στις θερμοκρασίες των ελληνικών θαλασσών, οι πολύ υψηλές θερμοκρασίες και οι ξηρές ατμοσφαιρικές συνθήκες που επηρέασαν την χώρα μας κατά το πρόσφατο κύμα καύσωνα δημιούργησαν, επίσης, ένα περιβάλλον εξαιρετικά ευνοϊκό για την εκδήλωση μεγάλων δασικών πυρκαγιών.
550.000 στρέμματα έχουν καεί από την αρχή του 2023
Είναι χαρακτηριστικό ότι κατά τη διάρκεια της περιόδου από 15 έως και 31 Ιουλίου, εκδηλώθηκαν στη χώρα μας 7 μεγάλες δασικές πυρκαγιές (Κέρκυρα, Αίγιο, Δερβενοχώρια, Αττική/Κουβαράς, Κάρυστος, Νέα Αγχίαλος, Ρόδος) που κατέκαψαν συνολική έκταση που προσεγγίζει τα 470.000 στρέμματα, σύμφωνα με την Υπηρεσία Ταχείας Χαρτογράφησης Copernicus της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ενώ από την αρχή του έτους έχουν καεί συνολικά στη χώρα μας περίπου 550.000 στρέμματα, σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Παρατηρήριο για Δασικές Πυρκαγιές.
Τα περίπου 550.000 στρέμματα καμένων εκτάσεων από την αρχή του 2023 είναι ήδη κατά 30% περισσότερα των συνολικών εκτάσεων που κατά μέσο όρο καίγονται στη χώρα μας (~435.000 στρέμματα) ετησίως, όπως προκύπτει από την ανάλυση των δεδομένων του Ευρωπαϊκού Παρατηρηρίου για Δασικές Πυρκαγιές για την περίοδο 2006 – 2022. Είναι επίσης αξιοσημείωτο ότι ο αριθμός των δασικών πυρκαγιών που εκδηλώθηκαν και χαρτογραφήθηκαν στη χώρα μας έως την 30.07.2023 δεν παρουσιάζει κάποια σημαντική αύξηση.
Όπως σημειώθηκε στην αρχή, σημαντική συνεισφορά στην ένταση και την έκταση που έλαβαν οι δασικές πυρκαγιές του Ιουλίου στη χώρα μας έπαιξαν οι πυρομετεωρολογικές συνθήκες που διαμορφώθηκαν εξαιτίας του πρόσφατου κύματος καύσωνα.
Αυτό που καταγράφεται πολύ χαρακτηριστικά στους χάρτες είναι η σημαντική αύξηση της ευφλεκτότητας (ευκολία ανάφλεξης) και της ταχύτητας εξάπλωσης στο σύνολο σχεδόν της χώρας εξαιτίας των πολύ υψηλών θερμοκρασιών και των ξηρών ατμοσφαιρικών συνθηκών του πρόσφατου κύματος καύσωνα. Σε ό,τι αφορά τις 7 μεγάλες δασικές πυρκαγιές του Ιουλίου 2023, είναι εύκολο να παρατηρήσει κανείς ότι κατά την εκδήλωσή τους και την κύρια φάση εξάπλωσής τους, οι αντίστοιχοι νομοί που επηρεάστηκαν βρίσκονταν σε υψηλή ή/και πολύ υψηλή εκτιμώμενη ευκολία ανάφλεξης και ταχύτητα εξάπλωσης. Αυτή η παρατηρήση υπογραμμίζει την επιτακτική ανάγκη της επιτήρησης των πυρομετεωρολογικών συνθηκών με αξιοποίηση υφιστάμενων δικτύων μετεωρολογικών σταθμών και τη ανάπτυξη νέων πυρομετεωρολογικών δικτύων. Μέσα από τις μετρήσεις των δικτύων αυτών είναι δυνατή η σε πραγματικό χρόνο παρακολούθηση της πορείας των πυρομετεωρολογικών συνθηκών και, συνεπώς, η ενίσχυση της ετοιμότητάς μας για την εκδήλωση δυνητικά μεγάλων και καταστροφικών δασικών πυρκαγιών.
«Απαιτούνται άμεσα προσεγμένες δράσεις»
Ο καθηγητής και πρόεδρος του ΟΑΣΠ, Ευθύμιος Λέκκας επεσήμανε πως απαιτούνται άμεσα προσεγμένες δράσεις για τη θωράκιση των πληγεισών περιοχών ενόψει των επερχόμενων βροχοπτώσεων.
Παράλληλα, ο κ. Λέκκας σε δηλώσεις του τη Δευτέρα από τις πυρόπληκτες περιοχές, ανέφερε πως αποτελεί επιτακτική ανάγκη να προστατεύσουμε τις περιοχές από το φαινόμενο της «ερημοποίησης» στο μέλλον ενώ, σύμφωνα με την εμπειρία, η αναγέννηση του δάσους αναμένεται σε ορίζοντα πενταετίας.
«Είναι μία πολύ μεγάλη καταστροφή για τη Ρόδο σε μία κομβική περιοχή που γειτνιάζει με τη Νότια Ρόδο όπου εκεί απουσιάζει το δάσος και έχουμε να κάνουμε με φαινόμενα ερημοποίησης και η μεγάλη αγωνία είναι να μην προελάσει αυτή η ερημοποίηση στα Βόρεια-αν και πιστεύω ότι το δάσος έχει την δυνατότητα από μόνο του να αναγεννηθεί, βέβαια με τη βοήθεια τη δικιά μας-όπου χρειάζεται» σημείωσε.
Στο μεταξύ, στο «μικροσκόπιο» των ειδικών πρέπει να τεθούν οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις των πυρκαγιών στη χλωρίδα και την πανίδα, στον αέρα, το έδαφος και το υπέδαφος, στα υπόγεια και επιφανειακά νερά.
Σε αυτή τη βάση επεσήμανε πως «πρέπει να γίνει ένα σύνολο δράσεων έτσι ώστε να αποφύγουμε τις επιπτώσεις απ’ όλα αυτά τα φαινόμενα, τα οποία δεν θα αργήσουν, επίκεινται το αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα».
«Γιατί οι καμένες περιοχές είναι ιδιαίτερα ευάλωτες και στις κατολισθήσεις και στη διάβρωση και στην ερημοποίηση και στα πλημμυρικά φαινόμενα. Συνεπώς, πρέπει να κινηθούμε γρήγορα έτσι ώστε να μπορέσουμε να αποφύγουμε όλες αυτές τις συνοδές -όπως λέμε-καταστροφές που συνοδεύουν μία δασική πυρκαγιά, και αυτά παρά το γεγονός ότι στο δάσος πρέπει να κάνουμε αργές κινήσεις γιατί πρέπει να δούμε πως μπορεί να αναγεννηθεί το δάσος και μετά να υποβοηθήσουμε» εξήγησε.
Δεν αναμένεται σύντομα αναγέννηση
Σε ερώτηση που του τέθηκε σχετικά με το πότε θα αναγεννηθούν από τη στάχτη τους οι καμένες περιοχές ο κ. Λέκκας διευκρίνισε πως αυτό δεν θα γίνει σύντομα «θα πρέπει να περάσουν ίσως και μερικά χρόνια».
«Η εικόνα που έχω πάντως από τις δασικές περιοχές είναι ότι σε μία πενταετία το δάσος θα μπορέσει να πάρει τα πάνω του με μία προσεκτική υποβοήθηση δικιά μας ή όπου μπορέσει να αναγεννηθεί το ίδιο, διαφορετικά η περιοχή θα καταλήξει μία περιοχή ερημοποιημένη, η οποία δεν θα είναι η εικόνα μιας ερήμου αλλά μία περιοχή που δεν έχει τα φυσικά χαρακτηριστικά και τους φυσικούς πόρους να αναγεννηθεί από μόνη της και να υποστηρίξει την πανίδα και τη χλωρίδα. Θέλει πολλή μεγάλη προσοχή οι παρεμβάσεις που θα γίνουν καθώς πρέπει να έχουμε υπομονή στις πιο πολλές και στις άλλες βέβαια πρέπει να δράσουμε άμεσα» τόνισε.
