Μόνο το 37% των 242 μεγαλύτερων ποταμών της Γης συνεχίζει να κυλάει ελεύθερα και να χύνεται σε κάποια θάλασσα, χωρίς να εμποδίζεται η ροή του από κάποιο φράγμα ή άλλο τεχνητό εμπόδιο.
Αυτό προκύπτει από μια νέα διεθνή επιστημονική έρευνα, την πιο ολοκληρωμένη του είδους της μέχρι σήμερα, σύμφωνα με την οποία από τα 91 ποτάμια του πλανήτη με μήκος άνω των 1.000 χιλιομέτρων μόνο τα 21 έχουν ελεύθερη ροή από την πηγή τους μέχρι τη θάλασσα.
Οι 34 ερευνητές από το Πανεπιστήμιο ΜακΓκιλ του Καναδά, το Παγκόσμιο Ταμείο για τη Φύση (WWF) και άλλους οργανισμούς, με επικεφαλής τον Γκίντερ Γκριλ του Τμήματος Γεωγραφίας του καναδικού πανεπιστημίου, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό “Nature”, αξιολόγησαν μέσω δορυφορικών εικόνων και άλλων δεδομένων την κατάσταση άνω των 300.000 ποταμών συνολικού μήκους 12 εκατομμυρίων χιλιομέτρων σε όλη τη Γη.
Τα περισσότερα μεγάλα ποτάμια ελεύθερης ροής βρίσκονται σε απομονωμένες περιοχές της Αρκτικής, της λεκάνης του Αμαζονίου και της λεκάνης του Κονγκό. Περίπου το 50% των ποταμών εμφανίζει σοβαρές ενδείξεις υποβάθμισης λόγω των ανθρωπίνων δραστηριοτήτων και παρεμβάσεων.
Η κυριότερη αιτία που «φρενάρει» τα ποτάμια, είναι η δημιουργία φραγμάτων και τεχνητών λιμνών. Η μελέτη εκτιμά ότι υπάρχουν περίπου 60.000 μεγάλα φράγματα σε όλο τον κόσμο (ύψους άνω των 15 μέτρων) και τουλάχιστον άλλα 3.700 βρίσκονται υπό κατασκευή ή σχεδιάζονται στο πλαίσιο της κατασκευής υδροηλεκτρικών μονάδων, αρκετές από αυτές στα Βαλκάνια. Τα κάθε είδους και ύψους φράγματα εκτιμώνται σε τουλάχιστον 2,8 εκατομμύρια παγκοσμίως.
Οι ερευνητές επεσήμαναν τη ζωτική σημασία της ανεμπόδιστης ροής των ποταμών, ώστε να μην εξαφανισθούν τα ψάρια του γλυκού νερού (απαραίτητα για τη διατροφική ασφάλεια περίπου 160 εκατομμυρίων ανθρώπων), να μειωθεί η πιθανότητα ακραίων πλημμυρών και φαινομένων ξηρασίας λόγω και της κλιματικής αλλαγής, να αποτραπεί η διάβρωση του εδάφους, να στηριχθεί η βιοποικιλότητα κ.α.
Μια πρόσφατη έρευνα του WWF βρήκε ότι τα είδη του γλυκού νερού παρουσιάζουν τη μεγαλύτερη συρρίκνωση του πληθυσμού μεταξύ όλων των σπονδυλωτών του πλανήτη κατά την τελευταία 50ετία, εμφανίζοντας μείωση 83% κατά μέσο όρο σε σχέση με το 1970.
Η μελέτη αναφέρει ότι η ηλιακή και η αιολική ενέργεια είναι προτιμότερες εναλλακτικές μορφές ενέργειας σε σχέση με την υδροηλεκτρική.
