Παρά το πικρό χιούμορ του πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα για τις παραβιάσεις του ελληνικού εναέριου χώρου ανήμερα της 25ης Μαρτίου, όλοι παραδέχονται μια ακόμη ένταση στις ελληνοτουρκικές σχέσεις. Κάτω από το καινούργιο σύνθημα της «Γαλάζιας Πατρίδας» στεγάζονται παλιές και νέες διεκδικήσεις της γειτονικής χώρας. Το Αγαθονήσι βρίσκεται υπό ελληνική κατοχή, το Καστελόριζο και αρκετά νησιά είναι αμφισβητούμενα και το Αιγαίο δεν ανήκει στα ψάρια, όπως διαλαλούσε ένα αναρχικό γκράφιτι, αλλά εξ αδιαιρέτου στις δύο χώρες.
Ακόμη και οι πολιτικοί αναλυτές δυσκολεύονται ν’ απαντήσουν αν όλα αυτά είναι αποτέλεσμα της δυσχερούς θέσης του Ερντογάν και τα χρησιμοποιεί σαν placebo των εσωτερικών προβλημάτων ή αν εντάσσονται στην πάγια στρατηγική της Τουρκίας. Με την οικονομία να καταρρέει, το κουρδικό να παραμένει ανοιχτή πληγή, τους γεωπολιτικούς συσχετισμούς εναντίον του και την προοπτική ένταξης στην ΕΕ ολοένα να απομακρύνεται, καταφεύγει κάθε τόσο –αναγκαστικά σχεδόν– σε υψηλές κορόνες και ανέξοδους λεονταρισμούς.
Υπάρχει βέβαια και το δόγμα «follow the money» που όχι μόνο βοηθά στη λύση των αστυνομικών μυστηρίων και εγκλημάτων αλλά συχνά ισοδυναμεί με τον άξονα της εξωτερικής πολιτικής που χαράσσουν οι διάφορες χώρες. Η κυπριακή ΑΟΖ και η τριμερής συμφωνία υπό την κραταιά ασπίδα των ΗΠΑ αναδιατάσσουν οικονομικά συμφέροντα και συμμαχίες, γιατί είναι πολλά τα λεφτά από το φυσικό αέριο και τους υδρογονάνθρακες.
Σ’ αυτό το σημείο απαιτείται ιδιαίτερη διπλωματική προσοχή από ελληνικής πλευράς, γιατί η ιστορική εμπειρία δείχνει πως οι ξένες δυνάμεις άλλοτε μας βοήθησαν, όταν υπήρξε ταύτιση στόχων (ναυμαχία Ναυαρίνου), και άλλοτε μας εγκατέλειψαν (Μικρασιατική Καταστροφή).
Ένα άλλο θέμα που έχει ανακύψει πρόσφατα είναι η μετατροπή της Αγια-Σοφιάς σε μουσουλμανικό τέμενος. Mε την ευκαιρία να θυμίσουμε πως το σύμβολο του Βυζαντίου το ανακήρυξε μουσείο ο Κεμάλ Ατατούρκ το 1935, αφού προηγουμένως είχε αναθέσει στον Αμερικανό αρχαιολόγο και προσωπικό του φίλο Thomas Whittemore την αποκατάσταση των τοιχογραφιών και των ψηφιδωτών του ναού. Λίγο αργότερα τέθηκε υπό την προστασία της UNESCO και χαρακτηρίστηκε μνημείο παγκόσμιας κληρονομιάς λόγω της πολιτιστικής και αρχιτεκτονικής αξίας του.
Αν λοιπόν ο Ερντογάν, θέλοντας να υποδαυλίσει τον ισλαμικό φανατισμό, υπόσχεται πως οι ύμνοι που θα αναπέμπει ο ιμάμης στον Αλλάχ θα ανεβαίνουν πάνω από τους τρούλους, θα πρέπει να έχει υπόψη ότι θα ανοίξει ένα ακόμη μέτωπο. Τις προάλλες η UNESCO του διεμήνυσε ότι για οποιαδήποτε αλλαγή ονομασίας ή χρήσης χρειάζεται απαραιτήτως η έγκρισή της.
Συμπερασματικά, οι καλές σχέσεις δεν οικοδομούνται με αμοιβαίες ζεϊμπεκιές, εθιμοτυπικές επισκέψεις και ανταλλαγή δώρων. Οσο τα μαχητικά αεροπλάνα ανεβάζουν τα ντεσιμπέλ της έντασης τόσο πρέπει να σταθεροποιείται και η ελληνική ψυχραιμία. Το «μολών λαβέ» αποκτά νόημα με εθνική συσπείρωση και με επαρκή αμυντική θωράκιση.
Αντίστοιχα, το «γκελ μπουρντά» (έλα εδώ) πρέπει να συνεπάγεται έντιμο και αξιόπιστο διάλογο για την επίλυση των διαφορών μας. Αντί οι Τούρκοι να ψάχνουν για casus belli, ας βρουν τους πολλούς λόγους της ειρηνικής συνύπαρξης.
