Πώς το Ταμείο Ανάκαμψης της οικονομίας καταλήγει ταμείο ενίσχυσης μεγαλοεπιχειρηματιών με εγγυήσεις του δημοσίου
Πάνω από 600 εκατ. ευρώ μέσω του Ταμείου Ανάκαμψης & Ανθεκτικότητας (ΤΑΑ) σε ορισμένες από τις μεγαλύτερες ελληνικές επιχειρήσεις μοιράζει διά των συστημικών και άλλων τραπεζών η κυβέρνηση Μητσοτάκη. Πρόκειται για επιχειρήσεις οι οποίες ανήκουν συνολικά σε 14 επιχειρηματίες που ούτως ή άλλως θα μπορούσαν να εξασφαλίσουν τραπεζική δανειοδότηση αν το επιθυμούσαν, ενώ ταυτόχρονα εμφανίζουν πολύ υψηλά κέρδη και επομένως δεν έχουν την ανάγκη των λεγόμενων φτηνών ευρωπαϊκών δανείων, για τα οποία μάλιστα εγγυάται το ελληνικό δημόσιο. Στον αντίποδα, η στρόφιγγα των τραπεζών έχει κλείσει για τα καλά για μικρές ή μεσαίες επιχειρήσεις που βλέπουν τον κλοιό να σφίγγει γύρω τους, αλλά και για φυσικά πρόσωπα. Είναι χαρακτηριστικό ότι οι τράπεζες αρνούνται να διαθέσουν δάνεια ακόμη και στους σεισμόπληκτους κατοίκους του πολύπαθου Αρκαλοχωρίου στο Ηράκλειο της Κρήτης, που είδαν το βιος τους να χάνεται λόγω του καταστροφικού σεισμού που χτύπησε την περιοχή τον Σεπτέμβριο του 2021.
Το σημερινό ρεπορτάζ του Documento για το πού κατευθύνονται τα κονδύλια του ΤΑΑ αποδεικνύει ότι η στρατηγική της κυβέρνησης του Κυριάκου Μητσοτάκη είναι μία: να χρηματοδοτούνται αδρά οι ήδη έχοντες και κατέχοντες και όχι τόσο οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις, αυτές δηλαδή που αποτελούν τη ραχοκοκαλιά της πραγματικής οικονομίας. Από τα στοιχεία που έχει στη διάθεσή της η εφημερίδα προκύπτει ότι τα φτηνά δάνεια του ΤΑΑ σκοπός των οποίων ήταν η ενίσχυση επιχειρήσεων που υπέστησαν σοβαρές ζημίες από την πανδημία, καταλήγουν σε μεγάλο ποσοστό ακόμη και σε κολοσσούς οι οποίοι θέλουν να δημιουργήσουν καινούργια γραφεία ή να αγοράσουν αποθήκες. Να επενδύσουν δηλαδή σε τομείς οι οποίοι δεν σχετίζονται με την παραγωγή, την καινοτομία, την «πράσινη» μετάβαση ή άλλους αναπτυξιακούς πυλώνες, στους οποίους θεωρητικώς θα έπρεπε να κατευθυνθούν τα κοινοτικά κονδύλια με βάση τον ευρωπαϊκό σχεδιασμό.
Παράλληλα, χρηματοδοτούνται με μεγάλα ποσά μια γνωστή συμβουλευτική εταιρεία, άλλη, βασική δραστηριότητα με την κατασκευή χαρτοκιβωτίων, όμιλοι σουπερμάρκετ οι οποίοι ενισχύονται διαρκώς από την κυβέρνηση και εμφανίζουν υπέρογκα κέρδη, πετρελαϊκές εταιρείες κ.ά. Είναι ασφαλώς φυσιολογικό ανάμεσα στους δανειοδοτούμενους από το Ταμείο Ανάκαμψης να υπάρχουν και επιχειρηματικοί κολοσσοί, οι οποίοι πέραν πάσης αμφιβολίας συμβάλλουν στην αύξηση του ΑΕΠ και συνολικά στην οικονομία της χώρας. Ωστόσο, προκαλεί εντύπωση το γεγονός ότι δεν κατευθύνονται χρήματα, για παράδειγμα, προς τον γεωργικό ή τον κτηνοτροφικό τομέα ή τις επιχειρήσεις εκείνες που, σε αντίθεση με τους επιχειρηματικούς γίγαντες στους οποίους ως επί το πλείστον καταλήγουν τα ευρωπαϊκά χρήματα, έχουν δει πραγματικά τα έσοδά τους να μειώνονται δραματικά.
Ηδη αυτή η κατάσταση έχει προκαλέσει θόρυβο στην Κομισιόν, η οποία από πολύ νωρίς, σύμφωνα και με δημοσίευμα του Euractiv, είχε εκφράσει προβληματισμό και επιφυλάξεις για το αν τα χρήματα του ταμείου θα κατευθύνονταν σε συγκεκριμένα πρόσωπα. Συγκεκριμένα, τον Φεβρουάριο του 2022 ο Σαράντης Μιχαλόπουλος, ανταποκριτής του Mega στις Βρυξέλλες και δημοσιογράφος του Euractiv, είχε αποκαλύψει ότι στα κονκλάβια της ΕΕ ανησυχούν για το γεγονός ότι η κυβέρνηση είναι «έρμαιο ισχυρών πιέσεων και δεσμεύσεων σε μια περίκλειστη ομάδα επιχειρηματιών». Πηγή την οποία επικαλείτο ο δημοσιογράφος ανέφερε μάλιστα πως η ανησυχία έγκειται στο γεγονός ότι το ελληνικό κράτος θα έδινε προτεραιότητα σε λεγόμενες ασφαλείς επενδύσεις, οι οποίες ούτως ή άλλως θα λάμβαναν χρήματα από τις τράπεζες, και όχι σε επενδύσεις υψηλού κινδύνου σε τομείς και μικρομεσαίες επιχειρήσεις που υπέστησαν σοβαρό πλήγμα κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Οι φόβοι αυτοί φαίνεται να επιβεβαιώνονται.
Χρήματα για γραφεία και αποθήκες
Από τα συνολικά 621.931.530 ευρώ που περιλαμβάνονται στη λεγόμενη έκθεση επιβεβαίωσης ικανοποιητικής επίτευξης του στόχου προκύπτει ότι έχουν διοχετευτεί 791.778,91 ευρώ στην εταιρεία Planet ΑΕ. Πρόκειται για συμβουλευτική εταιρεία η οποία συχνά εισπράττει χρήματα και από το ελληνικό δημόσιο. Η εν λόγω εταιρεία εμφανίζεται, σύμφωνα με τα στοιχεία που έχει στη διάθεσή του το Documento, να λαμβάνει αυτό το ποσό από το Ταμείο Ανάκαμψης για την αγορά νέου κτιρίου γραφείων προκειμένου να μεταφέρει εκεί τις κεντρικές δραστηριότητές της στην Αθήνα. Αντιπρόεδρος της Planet είναι η σύζυγος του συμβούλου της Τράπεζας της Ελλάδος και πρώην γενικού γραμματέα του υπουργείου Οικονομικών Ηλία Πλασκοβίτη. Μάλιστα τον Νοέμβριο του 2020 είχε χρηματοδοτηθεί με ποσό 5 εκατ. ευρώ (6,2 εκατ. μαζί με τον ΦΠΑ) για συμβουλευτικές υπηρεσίες στο υπουργείο Μετανάστευσης και Ασύλου, ενώ πιο πρόσφατα για λογαριασμό της ίδιας εταιρείας βγήκε από τα ταμεία του υπουργείου Εξωτερικών ακόμη 1,2 εκατ. ευρώ.
Αλλη εταιρεία με την επωνυμία Β. Καυκάς ΑΕ έχει εισπράξει από το Ταμείο Ανάκαμψης 5.028.931 ευρώ για τη δημιουργία νέας μονάδας αποθήκευσης και διανομής εμπορευμάτων. Πρόκειται για εταιρεία εμπορίας ηλεκτρολογικών υλικών – φωτιστικών, με ένα δίκτυο 71 καταστημάτων σε Αθήνα, Θεσσαλονίκη κ.λπ. Ο όμιλος το 2021 έκλεισε με κύκλο εργασιών 204,5 εκατ. ευρώ, αυξημένο κατά 28,2% συγκριτικά με τα 159,4 εκατ. ευρώ του 2020, με λειτουργικά κέρδη 20,6 εκατ. ευρώ από 11,8 εκατ. ευρώ αντίστοιχα. Τα καθαρά κέρδη του ομίλου διπλασιάστηκαν για να διαμορφωθούν σε 14,7 εκατ. ευρώ από 7,5 εκατ. ευρώ αντίστοιχα.
Εταιρείες με περισσότερα δάνεια
Δύο εταιρείες εμφανίζονται να έχουν λάβει δάνεια από το Ταμείο Ανάκαμψης όχι για ένα αλλά για δύο έργα. Πρόκειται συγκεκριμένα για τις Olympic Εμπορικές και Τουριστικές Επιχειρήσεις και ΜΕΤRΟ ΑΕΒΕ. Η πρώτη δεν είναι άλλη από την εταιρεία ενοικίασης αυτοκινήτων Avis, η οποία διαθέτει στόλο 52.000 οχημάτων και παίρνει δάνειο από το Ταμείο Ανάκαμψης 70 εκατ. ευρώ προκειμένου να προμηθευτεί νέο στόλο, ενώ για τον ίδιο λόγο δανειοδοτείται επίσης διά του Ταμείου Ανάκαμψης με ακόμη 130 εκατ. ευρώ. Το ποσό δίνεται πρακτικά σε δύο δόσεις, διότι το πρώτο μέρος έχει εγκριθεί από τη Eurobank και το υπόλοιπο από την Τράπεζα Πειραιώς. Κατά τη χρήση του 2022 η Avis Hellas αύξησε κατά 17,8% τον κύκλο εργασιών της, σε 231 εκατ. ευρώ, και ενίσχυσε κατά 20% τα κέρδη προ φόρων, τόκων και αποσβέσεων (EBITDA), σε 123,2 εκατ. ευρώ. Για την ιστορία, κατά τη χρήση του 2022 η Avis Hellas αύξησε κατά 20,7%, σε 35,2 εκατ. ευρώ, τα κέρδη προ φόρων, που είναι μεγαλύτερα κατά 4,5 εκατ. ευρώ σε σύγκριση με το 2019 οπότε είχαν σημειώσει ρεκόρ.
Η δεύτερη εταιρεία είναι η ιδιοκτήτρια των σουπερμάρκετ My Market, συμφερόντων του Αριστοτέλη Παντελιάδη. Η ΜΕΤRΟ ΑΕΒΕ έλαβε δάνειο από το Ταμείο Ανάκαμψης ύψους 2.242.381 ευρώ για την εγκατάσταση φωτοβολταϊκών συστημάτων παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας και ακόμη 6.308.837 ευρώ για τον ίδιο λόγο με εγκρίσεις των Eurobank και Alpha Bank. Η ΜΕΤRΟ ΑΕΒΕ μεγάλωσε απότομα την τελευταία πενταετία με την ενσωμάτωση του δικτύου τής Βερόπουλος. Εκτοτε η METRO AEBE (My Market) υλοποιεί επενδύσεις 35-40 εκατ. ευρώ ανά έτος, ενώ το 2021 οι καθαρές πωλήσεις ανήλθαν σε 1,36 δισ. ευρώ και τα κέρδη προ φόρων, αποσβέσεων και τόκων (EBITDA) ανήλθαν σε 57 εκατ. ευρώ.
Δάνεια σε Σκλαβενίτη και Βαρδινογιάννη
Τα My Market δεν είναι η μοναδική επιχείρηση σουπερμάρκετ που έχει πάρει φτηνό δάνειο από το Ταμείο Ανάκαμψης. Αντιθέτως, χρήματα έχει εισπράξει και ο Ομιλος Σκλαβενίτη. Εχει λάβει συγκεκριμένα 20,5 εκατ. ευρώ για την αναβάθμιση των ψηφιακών υποδομών του. Οι Ελληνικές Υπεραγορές Σκλαβενίτη ΑΕ, όπως είναι η πλήρης ονομασία της εταιρείας, εμφάνισαν κέρδη για το 2021 που ξεπέρασαν τα 92 εκατ. ευρώ προ φόρων, ενώ ο τζίρος για την ίδια χρονιά πλησίασε τα 4 δισ. ευρώ σε επίπεδο ομίλου.
Από το Ταμείο Ανάκαμψης έχουν επίσης δανειοδοτηθεί δύο εταιρείες του ομίλου Βαρδινογιάννη: η Avin Oil και η Coral. Η μεν Avin έλαβε 697.000 ευρώ για την ανάπτυξη από κοινού με την Coral σταθμών φόρτισης για ελαφρά και βαρέα οχήματα. Η δεύτερη εταιρεία του ομίλου Βαρδινογιάννη έχει λάβει από την πλευρά της για τον ίδιο σκοπό 1,519 εκατ. ευρώ. Πρόκειται ασφαλώς για δύο εταιρείες με τεράστιο κύκλο εργασιών και κέρδη που θα εξασφάλιζαν χρηματοδότηση, όπως και οι παραπάνω επιχειρήσεις-κολοσσοί, από οποιαδήποτε τράπεζα. Η Avin, για παράδειγμα, δραστηριοποιείται σε εννέα χώρες, ενώ τα κέρδη του Ομίλου Motor Oil, στον οποίο ανήκει, διαμορφώθηκαν στη χρήση του 2022 σε 967,2 εκατ. ευρώ έναντι 202,3 εκατ. ευρώ της χρήσης 2021. Η Coral ΑΕ από την άλλη είχε μεικτό κύκλο εργασιών στο εννεάμηνο του 2022, αυξημένο κατά 916 εκατ. ευρώ σε σχέση με το αντίστοιχο εννεάμηνο του 2021, ο οποίος ανήλθε στο ποσό των 2,687 δισ. ευρώ.
Οι εταιρείες του ομίλου Βαρδινογιάννη είναι δύο από τις τρεις πετρελαϊκές που, σύμφωνα με τα στοιχεία που έχει στη διάθεσή του το Documento, έχουν χρηματοδοτηθεί από τους κοινοτικούς πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης. Η άλλη είναι η Hellenic Petroleum Μονοπρόσωπη ΑΕ, η οποία εισέπραξε 20.894.000 ευρώ προκειμένου να διασφαλίσει την αποτελεσματικότερη λειτουργία του οργανισμού, την κεντρικοποίηση πόρων με στόχο τη δημιουργία ενός ενιαίου Digital Innovatiοn Hub που θα υποστηρίζει από την Ελλάδα όλες τις χώρες στις οποίες δραστηριοποιείται ο όμιλος.
Φτηνά δάνεια στον Ομιλο Olympia
Δάνεια από το Ταμείο Ανάκαμψης έχουν εισπράξει και δύο εταιρείες του Ομίλου Olympia. Η μία εξ αυτών είναι η Public Retail AE, δηλαδή τα γνωστά σε όλους καταστήματα Public, των οποίων η Olympia κατέχει το 75%. Η Public Retail AE έχει πάρει από το Ταμείο Ανάκαμψης 9.325.400 ευρώ για την υλοποίηση έργου ψηφιακού μετασχηματισμού. Φυσικά ούτε η Public Retail AE είναι κάποια τυχαία εταιρεία που δεν θα μπορούσε να δανειοδοτηθεί από το τραπεζικό σύστημα. Αντιθέτως, σύμφωνα με τις οικονομικές της καταστάσεις για τη χρήση του 2021, ο κύκλος εργασιών του ομίλου ανήλθε στο ποσό των 436,7 εκατ. ευρώ έναντι των 296,4 εκατ. ευρώ της προηγούμενης χρήσης, σημειώνοντας αύξηση της τάξης του 47,31%.
Η δεύτερη εταιρεία του Ομίλου Olympia που πήρε χρήματα από το Ταμείο Ανάκαμψης είναι η Συστήματα Sunlight Group ΑΒΕΕ. Η συγκεκριμένη εταιρεία μεταξύ άλλων κατασκευάζει συστήματα αποθήκευσης ενέργειας λιθίου και βιομηχανικές μπαταρίες, ενώ διαθέτει πάνω από 35 εγκαταστάσεις σε δώδεκα χώρες σε τρεις ηπείρους, όπου απασχολούνται πάνω από 3.000 εργαζόμενοι. Παρά το τεράστιο μέγεθός της και τη διεθνή αναγνωρισιμότητά της, η Sunlight πήρε από το ταμείο 87,5 εκατ. ευρώ για την κατασκευή, μεταξύ άλλων, νέων, ενεργειακά αποδοτικών κτιριακών εγκαταστάσεων, την προσθήκη κατάλληλου μηχανολογικού εξοπλισμού και την αυτοματοποίηση της παραγωγικής διαδικασίας. Αξίζει να σημειωθεί ότι η Sunlight έκανε το 2022 ρεκόρ τζίρου, αφού ο ενοποιημένος κύκλος εργασιών της αυξήθηκε κατά 53,2%, σε 416,5 εκατ. ευρώ. Τα προ φόρων κέρδη ανήλθαν σε 9,9 εκατ. ευρώ και τα καθαρά σε 6,4 εκατ. ευρώ.
Μία ακόμη εταιρεία η οποία έλαβε μεικτό δάνειο από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης (EBRD) και το Ταμείο Ανάκαμψης είναι η Αθανάσιος Χατζόπουλος Βιομηχανία Υλικών Συσκευασίας ΑΕ. Τον Ιούλιο του 2022 η εταιρεία υπέγραψε μεικτή δανειακή σύμβαση συνολικού ύψους 10 εκατ. ευρώ με την EBRD και το ΤΑΑ προκειμένου να χρηματοδοτηθεί μέρος του επενδυτικού της προγράμματος, ύψους 12,5 εκατ. ευρώ. Πρόκειται για ενεργειακές επενδύσεις μέσω της αντικατάστασης παλαιών μηχανημάτων και εξόδων έρευνας και ανάπτυξης την περίοδο 2022-24 προκειμένου να αναπτύξει σταδιακά ένα χαρτοφυλάκιο 100% ανακυκλώσιμων προϊόντων. Συγκεκριμένα, η εταιρεία έλαβε δάνειο ύψους 6,25 εκατ. ευρώ από το ΤΑΑ και εμπορικό δάνειο ύψους 3,75 εκατ. ευρώ από την EBRD. Ακόμη, 1,45 εκατ. ευρώ δόθηκε μέσω ιδίων πόρων της εταιρείας. Ο κύκλος εργασιών της εταιρείας αυξήθηκε το 2021 στα 96 εκατ. ευρώ, από τα 91 εκατ. ευρώ που ήταν το 2020. Τα καθαρά κέρδη ήταν 4,28 εκατ. ευρώ για το 2020, από 2,51 εκατ. ευρώ για το 2019. Το σύνολο της καθαρής θέσης της εταιρείας στις 31 Δεκεμβρίου 2020 ήταν 26,35 εκατ. ευρώ. Οι εργαζόμενοι της εταιρείας φτάνουν τους 429. Το δίκτυο πωλήσεων του εξωτερικού αποτελείται από 32 χώρες, με κυριότερες αγορές τις χώρες της βορειοδυτικής Ευρώπης και οι εξαγωγές αντιπροσωπεύουν πάνω από το 76% του συνολικού ετήσιου τζίρου της βιομηχανίας. Τα τελευταία χρόνια η εταιρεία έχει ανακοινώσει ότι πραγματοποιεί επενδύσεις δεκάδων εκατομμυρίων ευρώ σε τομείς όπως ο εκσυγχρονισμός των γραμμών παραγωγής.
Χρηματοδότηση σε επικοινωνιακούς κολοσσούς
Δάνεια από το Ταμείο Ανάκαμψης έχουν λάβει και δύο κολοσσοί των επικοινωνιών. Ο όμιλος τηλεπικοινωνιών ΟΤΕ υπέγραψε τον Ιούλιο του 2022 μεικτή δανειακή σύμβαση ύψους 150 εκατ. ευρώ με την EBRD και το ΤΑΑ προκειμένου να υποστηρίξει την υλοποίηση επενδυτικού προγράμματος ύψους 187,5 εκατ. ευρώ για το πρόγραμμα «Ανάπτυξη οπτικών ινών μέχρι το σπίτι». Ειδικότερα, ο ΟΤΕ έλαβε δάνειο 93,75 εκατ. ευρώ από το ΤΑΑ και εμπορικό δάνειο ύψους 56,25 εκατ. ευρώ από την EBRD. Ακόμη, 37,5 εκατ. ευρώ ευρώ δόθηκαν από ίδια κεφάλαια του ΟΤΕ. Τον Φεβρουάριο του 2022 ο Ομιλος ΟΤΕ εμφάνισε κύκλο εργασιών αυξημένο κατά 3,4%, της τάξεως των 3,4 δισ. ευρώ, καθώς και κέρδη της τάξεως των 590 εκατ. ευρώ, που είναι ενισχυμένα κατά 57% έναντι του 2020. Το 2022 οι προσαρμοσμένες επενδύσεις του ΟΤΕ, που υλοποιεί επενδυτικό πρόγραμμα 3 δισ. ευρώ, εκτιμάται ότι θα αυξηθούν περίπου στα 620 εκατ. ευρώ.
Η δεύτερη εταιρεία είναι η Hellenic Openfiber MAE, η οποία πήρε 49.593.625 ευρώ για την ανάπτυξη ευρυζωνικού δικτύου υψηλής χωρητικότητας νέας γενιάς. Η Hellenic Openfiber είναι θυγατρική εταιρεία της Nova-Wind, μέλος της United Group. Το 2021 ήταν η πρώτη χρονιά κατά την οποία η United Group ενοποίησε στο σύνολο της χρήσης τα αποτελέσματα της Nova, με την ελληνική θυγατρική να καταγράφει έσοδα 243,5 εκατ. ευρώ και λειτουργική κερδοφορία (EBITDAaL) 69,6 εκατ. ευρώ. Το 2021 πραγματοποιήθηκαν επενδύσεις ύψους 94,6 εκατ. ευρώ για τη Nova. Στο πρώτο εξάμηνο του 2022 η United Group εμφάνισε ενοποιημένα έσοδα ύψους 1,267 δισ. ευρώ, σημειώνοντας αύξηση κατά 39% έναντι του αντίστοιχου εξαμήνου του 2021 που ήταν στα 910 εκατ. ευρώ.
Δάνεια και σε άλλους «γίγαντες»
Ακόμη μία εταιρεία η οποία αιτήθηκε χρηματοδότηση του επενδυτικού της σχεδίου συνολικού προϋπολογισμού ύψους 159.264.687 ευρώ ήταν η Demo Ανώνυμος Βιομηχανική και Εμπορική Εταιρεία Φαρμάκων. Το συγκεκριμένο επενδυτικό έργο αφορά την κατασκευή βιομηχανικού συγκροτήματος παραγωγής φαρμάκων και δραστικών υλών κατηγορίας πενικιλινούχων και κυτταροστατικών σε ιδιόκτητη έκταση στη ΒΙΠΕ Τρίπολης, καθώς και έργα έρευνας και ανάπτυξης νέων φαρμακευτικών σκευασμάτων υψηλής προστιθέμενης αξίας χημικών μορίων. Για τη χρηματοδότηση της επένδυσης συνήφθη δανειακή σύμβαση με πόρους του ΤΑΑ ύψους 27.632.443 ευρώ, καθώς και σύμβαση συγχρηματοδότησης ύψους 47.779.406 ευρώ διαρκείας δώδεκα ετών. Ακόμη, 31.852.937 ευρώ δόθηκαν μέσω ιδίων κεφαλαίων της εταιρείας και ακόμη 51.999.900 ευρώ αφορούν κρατική επιχορήγηση. Ο κύκλος εργασιών της Demo ανέρχεται σε 207 εκατ. ευρώ.
Πάνω από 4 εκατ. ευρώ, συγκεκριμένα 4.849.198,73 ευρώ, εισέπραξαν από το ΤΑΑ και οι Ελληνικοί Λευκόλιθοι ΑΜΒΝΕΕ προκειμένου η εταιρεία να αναπτύξει και να εκσυγχρονίσει τις μεταλλευτικές και παραγωγικές δραστηριότητές της. Οι Ελληνικοί Λευκόλιθοι κατατάσσονται μεταξύ των κορυφαίων παραγωγών μαγνησίας στον κόσμο, με προσωπικό άνω των 340 ατόμων και κύκλο εργασιών περίπου 45 εκατ. ευρώ.
