Μνημείο… ντροπής

Πόσο κόσμο αντέχει σε καθημερινή βάση ο ιερός βράχος της Ακρόπολης; Ποιος είναι ο ενδεδειγμένος αριθμός επισκεπτών ταυτόχρονως πάνω στο μνημείο που εξασφαλίζει μια ασφαλή τουριστική εμπειρία χωρίς την υπέρμετρη καταπόνησή του; Ερωτήματα που έχουν απασχολήσει δεκάδες επιστήμονες και παραμένουν αναπάντητα, αφού η κυβέρνηση επιλέγει να μετράει την επιτυχία της τουριστικής πολιτικής της αποκλειστικά ποσοτικά, από τον αριθμό των αφίξεων, και καθόλου ποιοτικά, από τον βαθμό ικανοποίησης των προσδοκιών και των απαιτήσεων των επισκεπτών. Όσο περισσότεροι τόσο καλύτερα, με τους τουρίστες να «βουλιάζουν» το μνημείο, αφού φτάνουν ταυτόχρονα περισσότεροι από 20.000 (!) μέσα σε λίγες ώρες. Κατά τα άλλα… live your myth in Greece. Όμως για ποιο μύθο μιλάμε; Του υπερτουρισμού χωρίς κεντρική στρατηγική διαχείρισης; Του υπερτουρισμού στον… αυτόματο πιλότο;

Επιχειρήσαμε να δούμε με τα μάτια μας το φαινόμενο που παρατηρείται για πρώτη φορά σε τέτοια έκταση φέτος, με τον τεράστιο συνωστισμό στις εισόδους του αρχαιολογικού χώρου αλλά και πάνω στο μνημείο. Πολύ προτού φτάσουμε στην είσοδο της Νότιας Κλιτύος – Θεάτρου Διονύσου, απέναντι από το Μουσείο της Ακρόπολης, αποκαρδιωθήκαμε από την ουρά που έφτανε μέχρι την προτομή της Μελίνας Μερκούρη στην αρχή της Διονυσίου Αρεοπαγίτου και από το θέαμα των αποκαμωμένων επισκεπτών. Και δεν ήταν ακόμη ούτε 10 το πρωί. Περιμένοντας κι εμείς μαζί τους πιάσαμε κουβέντα με ορισμένους από αυτούς. «Not a lovely experience under the sun» μας είπε ένας 45άρης Αμερικανός ο οποίος περίμενε ήδη μία ώρα μαζί με την οικογένειά του. «Οταν πέφτουμε σε λίγη σκιά είναι πιο υποφερτό. Σίγουρα χρειάζονται περισσότεροι άνθρωποι να ελέγχουν τα εισιτήρια» συμπλήρωσε πριν να προχωρήσει παρακάτω. Μια παρέα αντρών από την Τζόρτζια των ΗΠΑ, που ήδη περίμεναν 45 λεπτά μαζί με τον ξεναγό τους, μας ρώτησε: «Γιατί δεν φυτεύετε πιο πολλά δέντρα ή δεν βάζετε σκίαστρα για να αντέχουν οι πιο ηλικιωμένοι και τα μικρά παιδιά;». Ενώ ο κ. Γιώργος που καθόταν στη σκιά έξω από το Μουσείο της Ακρόπολης μας εξήγησε: «Είμαι μεγάλος άνθρωπος, δεν άντεξα να ανέβω. Φτάσαμε με την οικογένεια στις 8.15 και μας πήρε μία ώρα μέχρι να φτάσουμε στην είσοδο».

«Skip the line», η μεγάλη παραπλάνηση

Φέτος η κατάσταση έφτασε στο απροχώρητο ήδη από τον Μάιο. Πολλά είναι τα παράπονα που έχουν φτάσει στο Documento από επαγγελματίες του χώρου, από ανθρώπους σε θεσμικές θέσεις ή ιδιώτες. Όλοι συμφωνούν ότι τόσο συνωστισμό και εικόνες χάους δεν είχαμε δει ποτέ πριν, ούτε το 2019 με τις 35.000.000 αφίξεις τουριστών στη χώρα μας. Παρόλο που πλέον η πλειονότητα των επισκεπτών προμηθεύεται ηλεκτρονικό εισιτήριο πολύ προτού φτάσει στο μνημείο, το πρόβλημα όχι μόνο δεν λύθηκε, αλλά επιδεινώθηκε. Διότι η κατοχή ηλεκτρονικού εισιτηρίου δεν εξασφαλίζει από μόνη της γρηγορότερη είσοδο, όπως νομίζει ο καλόπιστος που αγοράζει εισιτήριο με την ένδειξη «skip the line». Απλώς του εξασφαλίζει ότι δεν θα περιμένει επιπλέον ώρα στα εκδοτήρια. Στην Ελλάδα, σε αντίθεση με το εξωτερικό, δεν έχει προβλεφθεί διαφορετική είσοδος για τους κατόχους e-ticket. Για την ακρίβεια, το 2019 είχε εγκριθεί από το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο μελέτη με εισόδους ταχείας διέλευσης για τα διαδικτυακά εισιτήρια αλλά μετά την αλλαγή κυβέρνησης εγκαταλείφθηκε. Η απουσία περισσότερων πυλών εισόδου σε συνδυασμό με την έλλειψη αρχαιοφυλάκων αλλά και με τις αδικαιολόγητες καθυστερήσεις, αφού κάνουν περιττούς διπλούς ελέγχους πριν από το σκανάρισμα με τις φορητές συσκευές σάρωσης, δημιουργεί το αδιαχώρητο και συνθήκες ασφυξίας. «Ποτέ δεν έχω δει τόση ανοργανωσιά» μας λέει ο Κρίτων Πιπέρας, πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Ξεναγών με 42 χρόνια πείρας στο επάγγελμα, «υπάρχει μεγάλο πρόβλημα διαχείρισης του μνημείου. Εδώ και μήνες έπρεπε να έχουν ληφθεί μέτρα. Το υπουργείο Πολιτισμού προσπαθεί την τελευταία στιγμή να βρει λύσεις που θα μειώσουν τον χρόνο αναμονής στις εισόδους, αλλά ούτε αυτό λύνει το συνολικό πρόβλημα διότι έτσι αυξάνεται ο συνωστισμός μέσα στον αρχαιολογικό χώρο, μπροστά στα Προπύλαια ανεβαίνοντας προς τον Παρθενώνα». Δηλαδή ή θα υπάρχει συνωστισμός στην αναμονή στα εκδοτήρια και στις πύλες εισόδου ή πάνω στον ιερό βράχο; «Ακριβώς. Δεν υπάρχει διαχειριστικό σχέδιο. Πρέπει να έχουμε περισσότερα ταμεία, άρα περισσότερους υπαλλήλους, αυτόματους πωλητές εισιτηρίων με πιστωτική κάρτα –στον χώρο υπάρχουν τα μηχανήματα αλλά δεν λειτουργούν– και βέβαια να γίνει επανασχεδιασμός των προγραμμάτων της κρουαζιέρας. Δεν είναι δυνατόν να φτάνουν οκτώ κρουαζιερόπλοια των 4.000 επιβατών το καθένα ταυτόχρονα στο λιμάνι ακολουθώντας το ίδιο πρόγραμμα» απαντά ο κ. Πιπέρας. Οι ξεναγοί μάλιστα είναι αυτοί οι οποίοι καλούνται να γίνουν κυματοθραύστες του εκνευρισμού και των παραπόνων των επισκεπτών. Με λίγα λόγια, σάκοι του μποξ…

Στην απορία μας αν η αρμόδια επιτροπή για τη διαχείριση των επισκέψεων επιβατών κρουαζιερόπλοιων έχει προσπαθήσει να βάλει μια τάξη στις κρουαζιέρες μας απαντά: «Δεν νομίζω. Οι επιχειρηματίες της κρουαζιέρας δεν ενδιαφέρονται καν να πουλήσουν εκδρομές, δεν εστιάζουν εκεί, τα χρήματά τους τα βγάζουν από την κατανάλωση στο πλοίο». Κατά τον κ. Πιπέρα, το κυρίαρχο ζήτημα είναι ο συνωστισμός στα Προπύλαια: «Η λύση θα ήταν ο σχεδιασμός άλλης εξόδου του κοινού από τη βόρεια ή την ανατολική πλευρά, τουλάχιστον όταν υπάρχει αθρόα προσέλευση. Τώρα όλοι περνάνε απ’ τα Προπύλαια ανεβαίνοντας και κατεβαίνοντας, με μεγάλες αναμονές και προς τις δύο κατευθύνσεις. Αν δεν το λύσεις αυτό, το πρόβλημα θα παραμείνει». Για τον σχεδιασμό άλλης εξόδου βέβαια αρμόδια είναι η επιστημονική κοινότητα, το ΚΑΣ και η UNESCO.

Χρονικές ζώνες στη μέση της χρονιάς;

«Από το 2019 είχε γίνει εμφανές το πρόβλημα με την κρουαζιέρα και ήταν ξεκάθαρο ότι πάμε προς μη βιώσιμες καταστάσεις» μας εξηγεί έμπειρο στέλεχος του υπουργείου Πολιτισμού. «Από το 2018 που ξεκίνησε το ηλεκτρονικό εισιτήριο είχε γίνει πιλοτικός σχεδιασμός για χρονικές ζώνες οι οποίες καθορίζουν την ώρα που μπορεί κάποιος να επισκεφθεί το μνημείο και αναγράφονται πάνω στο εισιτήριό του», προσθέτει. Δυστυχώς η λύση των time slots, η οποία επιτρέπει το μοίρασμα του κόσμου μέσα σε όλη τη διάρκεια της ημέρας και θα μπορούσε επίσης να προτρέπει τον κόσμο να επισκεφθεί την Αρχαία Αγορά και τον Κεραμεικό –άλλωστε υπάρχει από χρόνια το ενιαίο εισιτήριο–, δεν έχει εφαρμοστεί ακόμη. Ετσι χιλιάδες επισκέπτες κατακλύζουν τον βράχο μεταξύ 8 το πρωί και 12 το μεσημέρι, με τα γνωστά αποτελέσματα.

Παρά την εγκύκλιο του ΟΔΑΠ (πρώην ΤΑΠ) στις 25.5.23 που προβλέπει την υποχρεωτική επιλογή της χρονικής ζώνης στα εισιτήρια, κάτι τέτοιο δεν ισχύει ακόμη και περιμένουμε την εφαρμογή της, αν και η αλήθεια είναι ότι μεσούσης της σεζόν, με χιλιάδες εισιτήρια προαγορασμένα από τις κρουαζιέρες, από ταξιδιωτικά γραφεία και από μεμονωμένους επισκέπτες, είναι σχεδόν αδύνατο να ισχύσει το μέτρο. Είναι δύσκολο να απαντηθεί γιατί το υπουργείο ολιγώρησε, «τιμωρώντας» τελικά με αυτές τις συνθήκες τους χιλιάδες επισκέπτες που υφίστανται τόση ταλαιπωρία, τους αρχαιοφύλακες που πρέπει να διαχειριστούν ορδές κόσμου («για να αντιμετωπίσουν το πλήθος σφυρίζουν λες και είμαστε σε σταθμό ΚΤΕΛ», όπως μας είπε χαρακτηριστικά ένας ξεναγός) αλλά και τους επαγγελματίες του τουρισμού, όπως οι ξεναγοί, οι οποίοι χάνουν δυο τρεις ώρες στην αναμονή σε πολύ αντίξοες συνθήκες. Η υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη πάντως ανηφόρισε τρεις φορές στο μνημείο τις προηγούμενες μέρες για αυτοψία. Ακολούθησε επίσκεψη και του γενικού γραμματέα Γιώργου Διδασκάλου. Αυτά που δεν ακολούθησαν είναι… μέτρα, αποφάσεις και πραγματικές λύσεις, ενώ σύμφωνα με πληροφορίες του Documento η κ. Μενδώνη έχει σκοπό να αναθέσει σε μεγάλο ιδιωτικό γραφείο τη μελέτη διαχείρισης τουρισμού στο μνημείο. Σε συνέντευξή της σε ραδιόφωνο την Τετάρτη η κ. Μενδώνη μας εξέπληξε. Είναι η πρώτη φορά που ακούστηκε κάπως… απολογητική και όχι αλαζονική. Παραδέχτηκε ότι η αναμονή και η ταλαιπωρία των τουριστών είναι πρόβλημα και επίσης ότι είναι σχεδόν αδύνατο να εφαρμοστεί τώρα, στο μέσον της τουριστικής περιόδου, η λύση των time slots. Συγκεκριμένα είπε: «Η πρώτη του εφαρμογή, όμως, πρέπει να πω, μπορεί να παρουσιάσει κάποιες αρρυθμίες. Εκ των πραγμάτων πρέπει να υπάρχει μια ελαστικότητα, διότι όταν έρχονται κρουαζιερόπλοια, τα οποία ήδη έχουν προκρατήσει τα εισιτήρια, αντιλαμβάνεστε ότι θα πρέπει στην πρώτη του τουλάχιστον εφαρμογή να δώσουμε ένα χρόνο ανοχής στους μεμονωμένους επισκέπτες». Προφανώς το τεράστιο πρόβλημα δεν μπορεί πλέον να κρύβεται κάτω από χαλί. Ωστόσο όταν η υπουργός Πολιτισμού ρωτήθηκε στην ίδια συνέντευξη γιατί δεν μπαίνει ένας προγραμματισμός στην ταυτόχρονη άφιξη κρουαζιερόπλοιων πέταξε το μπαλάκι στην… εξέδρα τής Ολγας Κεφαλογιάννη, στο υπουργείο Τουρισμού: «Αυτό δεν μπορεί να το κάνει το υπουργείο Πολιτισμού. Δεν είναι δική του αρμοδιότητα». Γιατί τότε η κ. Μενδώνη σύστησε στο ΥΠΠΟ στις 9 Μαΐου του 2022 αρμόδια επιτροπή για το ζήτημα διαχείρισης των επισκέψεων επιβατών κρουαζιερόπλοιων σε μουσεία και αρχαιολογικούς χώρους; Να θυμίσουμε ότι η υπουργός Πολιτισμού είναι υπεύθυνη για τις τσιμεντένιες διαστρώσεις με οπλισμένο σκυρόδεμα, με λίγα λόγια για το τσιμέντωμα της Ακρόπολης. Δεν ήταν λίγοι οι επιστήμονες που ερμήνευσαν αυτές τις καταστροφικές επεμβάσεις ως τρόπο διευκόλυνσης και εξυπηρέτησης των επισκεπτών της κρουαζιέρας, ένα έργο που πραγματοποιήθηκε με άλλοθι τους ανάπηρους συμπολίτες των οποίων η πρόσβαση στο μνημείο προφανώς και θα πρέπει να είναι ανεμπόδιστη.

Το καμπανάκι της UNESCO

Η πρόσφατη έκθεση της UNESCO για την Ακρόπολη –που προβλήθηκε από το ΥΠΠΟ κατά το δοκούν μόνο ως προς τα θετικά συμπεράσματά της για το αναστηλωτικό έργο δεκαετιών, αποκρύπτοντας σωρεία αρνητικών ευρημάτων και συστάσεων για τις πρόσφατες τσιμεντένιες διαμορφώσεις αλλά και ευρύτερα– επισημαίνει με σαφήνεια ότι η Ακρόπολη έχει ανάγκη από ένα ολοκληρωμένο σχέδιο διαχείρισης του τουρισμού και της επισκεψιμότητας. Μιλήσαμε με την Τζέμα Οικονομοπούλου, πρόεδρο του Σωματείου Ξεναγών Ελλάδας, η οποία έδωσε προτεραιότητα στο κρίσιμο θέμα της ασφάλειας του χώρου, αφού σε ορισμένα σημεία δεν έχει εξόδους διαφυγής. «Υπάρχουν σημεία επικίνδυνα, έλλειψη χειρολαβών σε κάποια άλλα, αδυναμία πρόσβασης των σωστικών συνεργείων από όλες τις πλευρές. Χρειάζεται επειγόντως ένα πλήρες σχέδιο για την ασφάλεια στην Ακρόπολη, το οποίο θα είναι σε γνώση όλων των φορέων. Λεπτομερής καταγραφή τι κάνουμε σε περίπτωση σεισμού ή έντονου καιρικού φαινομένου για παράδειγμα, πώς εκκενώνεται ο χώρος γρήγορα και σωστά για να μην έχουμε θύματα» μας είπε.
Επίσης, με δεδομένη την επικράτηση του μαζικού τουρισμού χαμηλών οικονομικών πακέτων της κρουαζιέρας (500 ευρώ δεκαήμερη κρουαζιέρα στη Μεσόγειο), που δεν ενισχύει την τοπική οικονομία σε καμιά χώρα, η κ. Οικονομοπούλου τονίζει την ανάγκη να ξανακερδίσουν τα υπόλοιπα είδη τουρισμού (όπως ο οδικός που έχει αρχίσει να παίρνει πάλι τα πάνω του) τη σημασία που τους αξίζει. Και εξηγεί: «Πρώτη φορά βλέπω αυτή την εικόνα χάους στην Ακρόπολη τον τελευταίο μήνα. Μου κάνει τρομερή εντύπωση, διότι το 2019, χρονιά με περισσότερο τουρισμό από φέτος, δεν είδαμε αυτές τις εικόνες, πέρα από κάποιες πολύ άσχημες μέρες. Με λυπεί πολύ διότι ήδη έχουν αρχίσει τα παράπονα, ο κόσμος στο εξωτερικό μιλάει στα κοινωνικά δίκτυα για πολύ δύσκολες συνθήκες, για λιποθυμίες, για κακή συμπεριφορά από κάποιους αρχαιοφύλακες μέσα στον πανικό που επικρατεί. Αξίζει τον κόπο να χαλάσει η εικόνα της χώρας μας για τα χαμηλά οικονομικά οφέλη από τις κρουαζιέρες; Επίσης, δεν είναι δυνατόν να μην υπάρχει καμιά προτεραιότητα για οικογένειες με μικρά παιδιά, για ηλικιωμένους με προβλήματα, για άτομα με αναπηρία που ανεβαίνουν με τον ανελκυστήρα και περιμένουν μόνοι –στην καλύτερη με συνοδό– την οικογένειά τους να τους βρει ύστερα από μια ώρα».
Οσο για την ανάγκη περισσότερων μόνιμων αρχαιοφυλάκων αλλά και την ανάγκη σωστής και επαρκούς εκπαίδευσης των εποχικών αρχαιοφυλάκων, παρατηρεί ότι «δυστυχώς φεύγουν οι εποχικοί μόλις έχουν εξοικειωθεί με τον χώρο για να προσληφθούν νέοι χωρίς πείρα». Οι προσλήψεις-μπαλώματα με τετράμηνες και οκτάμηνες συμβάσεις προφανώς δεν λύνουν το πρόβλημα, πόσο μάλλον όταν οι αρχαιοφύλακες που συνταξιοδοτούνται τα τελευταία χρόνια δεν αντικαθίστανται από μόνιμο προσωπικό με προσλήψεις. Πριν από το 2019 είχε δρομολογηθεί η πρόσληψη μεγάλου αριθμού μόνιμου προσωπικού στο υπουργείο Πολιτισμού, συμπεριλαμβανομένων αρχαιοφυλάκων, σχεδιασμός που ακυρώθηκε μετά τις εκλογές και την ανάληψη της διακυβέρνησης της χώρας από τη ΝΔ.
Μιλήσαμε με τον Παναγιώτη Τσιντώνη, μέλος του Γενικού Συμβουλίου της Πανελλήνιας Ενωσης Υπαλλήλων Φύλαξης Αρχαιοτήτων, ο οποίος μας είπε τα εξής: «Το πρόβλημα της έλλειψης αρχαιοφυλάκων δεν είναι μόνο στην Ακρόπολη ούτε μόνο το καλοκαίρι. Είναι έλλειψη που έχει να κάνει κυρίως με την ασφάλεια των αρχαιολογικών χώρων. Είμαστε λιγότεροι από 2.000 αρχαιοφύλακες ενώ οι ανάγκες είναι για 4.000 στους επισκέψιμους χώρους ανά την Ελλάδα». Σχετικά με τις εικόνες που βλέπουμε τελευταία στην Ακρόπολη, μας επισήμανε ότι «η πολιτική ηγεσία δεν έσκυψε σοβαρά για να βρει λύσεις ούτε φέτος ούτε πέρυσι, ενώ οι υπόλοιποι αρχαιολογικοί χώροι αποδυναμώνονται για να καλυφθούν οι ανάγκες της Ακρόπολης. Το ακόμη μεγαλύτερο πρόβλημα που δημιουργείται έχει να κάνει με την επικινδυνότητα, ιδιαίτερα στην κάθοδο στα Προπύλαια, όπου υπάρχει μεγάλος κίνδυνος να γλιστρήσει κάποιος λόγω έλλειψης ορατότητας. Η αίσθησή μου είναι ότι ετοιμάζεται το έδαφος για να περάσει η φύλαξη των αρχαιολογικών χώρων στην ιδιωτική πρωτοβουλία και στις εταιρείες σεκιούριτι. Είναι φανερό ότι κάτι τέτοιο δρομολογείται». Μην ξεχνάμε εξάλλου ότι το σχέδιο της κυβέρνησης είναι η συνολική αλλαγή του καθεστώτος των μουσείων και των αρχαιολογικών χώρων, όπως φάνηκε με την μετατροπή των πέντε μεγάλων μουσείων της χώρας σε νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου.

Λύσεις υπάρχουν, πολιτική βούληση όχι

Εκτός από την αυτονόητη ανάγκη πρόσληψης αρχαιοφυλάκων, υπάρχουν και συγκεκριμένα μέτρα που θα μπορούσε να λάβει η κυβέρνηση, με πρώτο βεβαίως το όριο αριθμού επισκεπτών (και της κρουαζιέρας) μέσα στο μνημείο και την εφαρμογή χρονικών ζωνών, όπως αναφέρθηκε παραπάνω. Στο ίδιο πλαίσιο θα πρέπει να εξεταστεί σοβαρά ειδική εκπτωτική πολιτική για τα εισιτήρια που θα εκδίδονται για τις απογευματινές ώρες, που δεν προτιμώνται, ώστε να επιτευχθεί η αποσυμφόρηση των ωρών αιχμής, που είναι οι πρωινές. Παράλληλα θα πρέπει να υπάρξει καμπάνια και για τους υπόλοιπους αρχαιολογικούς χώρους και τα μουσεία της Αθήνας, που δυστυχώς έχουν χαμηλή επισκεψιμότητα, ώστε μέρος του τουριστικού ενδιαφέροντος να προσανατολιστεί προς αυτά αντί για την Ακρόπολη. Τέλος, είναι απαραίτητο να υπάρξει καμπάνια για τους μήνες εκτός υψηλής επισκεψιμότητας, για τους οποίους ισχύει μειωμένο εισιτήριο ήδη από το 2016, ώστε μέρος όσων θέλουν να επισκεφτούν την Αθήνα να προτιμήσουν την περίοδο Νοεμβρίου – Μαρτίου. Ενώ με δεδομένη την κατάσταση που έχει δημιουργηθεί είναι άξιο απορίας γιατί το μνημείο ανοίγει για τους επισκέπτες στις 8 το πρωί κι όχι νωρίτερα, από τις 7, ώστε να εκτονώνεται ο χρόνος αναμονής των πρωινών επισκεπτών.

Συνολικά κάτι τέτοιο θα αποτελούσε τριπλή στρατηγική για «άπλωμα» της επισκεψιμότητας μέσα στη μέρα (απόγευμα αντί για πρωί), στο έτος (διεύρυνση της τουριστικής περιόδου τους χειμερινούς μήνες) και στον χώρο (όχι μόνο Ακρόπολη αλλά και οι υπόλοιποι αρχαιολογικοί χώροι και μουσεία). Βέβαια, αυτό προϋποθέτει ύπαρξη κεντρικής στρατηγικής για τον τουρισμό στην Αθήνα, κάτι που η κυβέρνηση φαίνεται πως δεν διαθέτει.

Περπατώντας στη Διονυσίου Αρεοπαγίτου προς την κύρια δυτική είσοδο της Ακρόπολης, το τοπίο έγινε ακόμη χειρότερο. Ανεβαίνοντας προς τα εκδοτήρια είδαμε πεταμένα μπουκάλια νερού και σκουπίδια σε δημόσια θέα. Ο αριθμός των τουαλετών δεν μπορεί σε καμία περίπτωση να εξυπηρετήσει τους χιλιάδες επισκέπτες. Ο μεταλλικός διάδρομος με τα σχοινάκια για τη ροή έμοιαζε αυτοσχέδιος και πρόχειρος, με τον κόσμο να συρρέει από τρεις κατευθύνσεις. Είδαμε άλλους να ψάχνουν μια σκιά να ξαποστάσουν, άλλους να εγκαταλείπουν, άλλους να περιμένουν υπομονετικά στην ουρά. «Θα φύγουμε, δεν μπορούμε να περιμένουμε άλλο στον ήλιο» μας είπε μια νεαρή από το Περού. Αλλά και μέσα στον αρχαιολογικό χώρο η κατάσταση ήταν οριακή. Στην έξοδο μιλήσαμε με μια αποκαμωμένη νεαρή Αμερικανίδα, που μας είπε ότι δεν την ένοιαξαν οι δυσκολίες, αρκεί που είδε τον Παρθενώνα. Μας έδειξε όμως ένα ηλικιωμένο ζευγάρι από τη Βόρεια Καρολίνα, συνταξιούχοι δικαστές και οι δύο, που ήταν πολύ απογοητευμένο. «Στην Ελλάδα υπάρχει έντονος ηλικιακός ρατσισμός» παραπονέθηκαν. Η γυναίκα είχε ζητήσει να χρησιμοποιήσει τον ανελκυστήρα πλαγιάς λόγω προβλημάτων με τα πόδια της, αλλά ο φύλακας αρνήθηκε λέγοντας: «Ούτε 76 ετών μοιάζετε ούτε είστε σε καροτσάκι. Πώς να ξέρω ότι έχετε πρόβλημα;». Η γυναίκα αισθάνθηκε προσβεβλημένη και εμείς ζητήσαμε συγγνώμη εκ μέρους των Ελλήνων πολιτών. Μας ευχαρίστησαν με τον σύζυγό της και άρχισαν την κάθοδό τους σιγά σιγά.

Στη σύντομη παραμονή μας πάνω στον ιερό βράχο προλάβαμε να δούμε ένα ανθρώπινο ποτάμι να αργοσαλεύει μπροστά στα Προπύλαια. Σίγουρα δεν είναι αυτός ο ενδεδειγμένος τρόπος να θαυμάσει κανείς ένα από τα πιο σπουδαία μνημεία της παγκόσμιας κληρονομιάς. Ούτε για να φτάσει μέχρι εκεί πρέπει να διαθέτει αντοχές αθλητή ή να έχει κάνει ειδική διατροφή με ηλεκτρολύτες. Η επίσκεψη στην Ακρόπολη δεν είναι τεστ κοπώσεως, φυσικής και ψυχολογικής, είναι –για την ακρίβεια, θα έπρεπε να είναι– μια μοναδική εμπειρία που διαφημίζει τη χώρα σε όλο τον κόσμο.

Ανελκυστήρας πλαγιάς αναπήρων… out of order

Ο ανελκυστήρας πλαγιάς αναπήρων δεν έχει κλείσει ακόμη τρία χρόνια λειτουργίας κι όμως χαλάει συχνά. Οι καταγγελίες είναι πολλές, όπως και οι εικόνες πυροσβεστών που κατεβάζουν στα χέρια τους εγκλωβισμένους. Το Ιδρυμα Ωνάση, το οποίο έκανε τη δωρεά του έργου, δεν έχει καμία σχέση με τη λειτουργία του ανελκυστήρα, τον οποίο παρέδωσε σε πλήρη λειτουργία. Μάλιστα, όπως είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε, σύμφωνα με την προγραμματική σύμβαση που υπέγραψε με το υπουργείο έχει προπληρώσει έξι χρόνια συντήρησης και ανταλλακτικών. Σήμερα πάντως κανείς δεν ξέρει πότε λειτουργεί ο ανελκυστήρας και πότε όχι, με αποτέλεσμα αρκετά συχνά να μην μπορεί να εξυπηρετήσει αυτούς για τους οποίους φτιάχτηκε. Φταίνε οι χειριστές που δεν έχουν εκπαιδευτεί να τον λειτουργούν σωστά; Φταίει ο πανικός κάποιων εξ αυτών που δημιουργεί πρόβλημα ακόμη κι όταν δεν υπάρχει; Φταίει η βαριά χρήση του ανελκυστήρα, αν και γι’ αυτήν ακριβώς τη χρήση φτιάχτηκε; Φταίνε η μελέτη και η κατασκευή που δόθηκαν στον ίδιο ανάδοχο που είχε φτιάξει το προηγούμενο αναβατόριο (από την εποχή των Ολυμπιακών Αγώνων), το οποίο είχε επίσης προβλήματα; Ή μήπως φταίνε κεραυνικά πλήγματα, όπως έχει συμβεί στο παρελθόν; Σε κάθε περίπτωση, η βάρδια του τεχνικού τελειώνει στις 14.30 χωρίς να ακολουθεί επόμενη, με αποτέλεσμα ο ανελκυστήρας να βρίσκεται σε λειτουργία μόνο μέχρι εκείνη την ώρα, όπως μας μεταφέρθηκε από αξιόπιστες πηγές ξεναγών. Ομως ακόμη και τις πρωινές ώρες είναι συχνές οι μέρες που ο ανελκυστήρας βρίσκεται εκτός λειτουργίας.