Η δωρεάν διανομή των συγγραμμάτων αποτελεί κεκτημένο του εκπαιδευτικού και φοιτητικού κινήματος τα τελευταία 60 χρόνια. Το κεκτημένο αυτό προσπαθεί να καταργήσει η κυβέρνηση Μητσοτάκη.
Η κατάργηση επέρχεται σταδιακά δια χειρός Κεραμέως και αντανακλά στην ευρύτερη κυβερνητική τάση για ιδιωτικοποίηση της εκπαίδευσης (εισαγωγή αστυνομικών στα πανεπιστήμια, απόδοση της σίτισης και στέγασης σε ιδιωτικές εταιρίες, πρόσληψη ιδιωτικών συνεργείων καθαρισμού κλπ).
Αποκορύφωμα αυτής της τάσης αποτελεί το γεγονός πως το υπουργείο Παιδείας κάλεσε τον Σύλλογο Εκδοτών Βιβλίου, τον Σύλλογο Εκδοτών Επιστημονικών Βιβλίων, την Ένωση Ελληνικού Βιβλίου, και τον Σύλλογο Εκδοτών Βιβλίου Αθηνών προκειμένου να τους ζητήσει «να διανείμουν ηλεκτρονικά συγγράμματα προς τους φοιτητές, χωρίς όμως να διασφαλίζεται η παράνομη αναπαραγωγή και διανομή τους από οποιονδήποτε επίδοξο hacker. Όποιος εκδότης δεν παρέχει μέχρι τον Μάιο του 2022 το 25% των συγγραμμάτων του προς τους φοιτητές και σε ηλεκτρονική μορφή, πέραν της έντυπης, δεν θα του επιτραπεί να μοιράσει ούτε τα έντυπα συγγράμματα», περιστέλλοντας έτσι με έμμεσο τρόπο το δικαίωμα στην δωρεάν παροχή συγγραμμάτων και πετώντας το μπαλάκι της ευθύνης στους εκδότες.
Το 1964 δημοσιεύτηκε το πρώτο νομικό διάταγμα υπό τον τίτλο: «Περί της οργανώσεως και διοικήσεως της γενικής στοιχειωδούς και μέσης εκπαίδευσης». Η κυβέρνηση Γεωργίου Παπανδρέου πρότεινε ένα μεταρρυθμιστικό πλαίσιο για την δημόσια εκπαίδευση, γνωστό και ως μεταρρύθμιση Παπανούτσου η οποία όμως έμελλε να έχει μικρή διάρκεια ζωής. Μπήκε στο συρτάρι της ιστορίας μόλις τον επόμενο χρόνο, καθώς συνάντησε τις έντονες αντιδράσεις της αντιπολίτευσης, η οποία την έκρινε ως αντεθνική (καθώς μεταξύ άλλων προωθούσε και την δημοτική ως επίσημη γλώσσα).
Το 1971 η χούντα των συνταματαρχών σε μια προσπάθεια επανόρθωσης του πληγωμένου ψευτοφιλολαϊκού προφίλ της προώθησε ένα μέρος της μεταρρύθμισης που είχε προτείνει στο παρελθόν η κυβέρνηση Γ. Παπανδρέου, και συγκεκριμένα το πιο ακίνδυνο, εκείνο δηλαδή που αφορούσε στην δωρεάν διανομή συγγραμμάτων. Μάλιστα, τα δωρεάν συγγράμματα καθιερώθηκαν επί χούντας! Δεν έγινε και καμία τρομερή αλλαγή στο εκπαιδευτικό σύστημα δηλαδή, καθιερώθηκαν τα αυτονόητα: το δικαίωμα των μαθητών και φοιτητών στη δωρεάν παροχή των συγγραμμάτων τους. Αυτό το δικαίωμα έρχεται σήμερα να καταργήσει η κυβέρνηση Μητσοτάκη.
«Το Υπουργείο Παιδείας στερεί κατ’ ουσίαν από τους φοιτητές την πρόσβαση στο δωρεάν βιβλίο, αφού θέτει ως προϋπόθεση διανομής έντυπων συγγραμμάτων την άνευ ασφάλειας παράδοση των ηλεκτρονικών», λέει το Δελτίο Τύπου του Συνδέσμου Εκδοτών Βιβλίου.
Το ζήτημα της δωρεάν διανομής συγγραμάτων δεν είναι ένα αθώο ζήτημα. Καθώς συχνά χρησιμοποιήθηκε ως βιτρίνα για το στήσιμο μιας επικερδούς μυστικής βιομηχανίας. Από τη δεκαετία του 1970 οργανώθηκε πίσω από την δωρεάν διανομή συγγραμμάτων μια βιομηχανία υπερκοστολόγησης.
Περίπου το ίδιο επιχειρείται και σήμερα. «Δεδομένης της βέβαιης παράνομης αναπαραγωγής και διακίνησης (όλα τα ηλεκτρονικά βιβλία αναπαράγονται παρανόμως) και της τεράστιας απώλειας εσόδων από την εκμετάλλευση των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας των συγγραφέων, οι οποίοι δεν θα έχουν επιπλέον κίνητρο προς συγγραφή νέων βιβλίων, οι Έλληνες εκδότες αρνούνται να υποκύψουν στον εκβιασμό και να θέσουν στη διάθεση του Υπουργείου τα συγγράμματά τους ηλεκτρονικά, χωρίς την απαιτούμενη ασφάλεια», συνεχίζει ο ΣΕΕΒΙ για να καταλήξει πως: «Ως λύση προστασίας το Υπουργείο μάς παρουσίασε το Σύστημα Διαχείρισης Ψηφιακών Δικαιωμάτων (DRM) γνωστής εταιρείας». Το Υπουργείο με δύο λόγια εγκλωβίζει τους εκδότες σε μια μόνο επιλογή: να δώσουν τα συγγράμματά τους απροστάτευτα σε εταιρία διαχείρισης ψηφιακών δικαιωμάτων της επιλογής του, διαφορετικά δεν θα μπορέσουν να τα εκδώσουν.
Διαβάστε αναλυτικά το Δελτίο Τύπου:
Καταργείται το δωρεάν σύγγραμμα στα Πανεπιστήμια!
Το Υπουργείο Παιδείας ζήτησε από τους Έλληνες εκδότες να διανείμουν ηλεκτρονικά συγγράμματα προς τους φοιτητές, χωρίς όμως να διασφαλίζεται η παράνομη αναπαραγωγή και διανομή τους από οποιονδήποτε επίδοξο hacker. Όποιος εκδότης δεν παρέχει μέχρι τον Μάιο του 2022 το 25% των συγγραμμάτων του προς τους φοιτητές και σε ηλεκτρονική μορφή, πέραν της έντυπης, δεν θα του επιτραπεί να μοιράσει ούτε τα έντυπα συγγράμματα. Δεδομένης της βέβαιης παράνομης αναπαραγωγής και διακίνησης (όλα τα ηλεκτρονικά βιβλία αναπαράγονται παρανόμως) και της τεράστιας απώλειας εσόδων από την εκμετάλλευση των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας των συγγραφέων, οι οποίοι δεν θα έχουν επιπλέον κίνητρο προς συγγραφή νέων βιβλίων, οι Έλληνες εκδότες αρνούνται να υποκύψουν στον εκβιασμό και να θέσουν στη διάθεση του Υπουργείου τα συγγράμματά τους ηλεκτρονικά, χωρίς την απαιτούμενη ασφάλεια.
Με αυτόν τον εκβιασμό το Υπουργείο Παιδείας στερεί κατ’ ουσίαν από τους φοιτητές την πρόσβαση στο δωρεάν βιβλίο, αφού θέτει ως προϋπόθεση διανομής έντυπων συγγραμμάτων την άνευ ασφάλειας παράδοση των ηλεκτρονικών.
Συγκεκριμένα, ο Γ.Γ. του Υπουργείου Παιδείας, κ. Απόστολος Δημητρόπουλος, κάλεσε τον Σύλλογο Εκδοτών Επιστημονικού Βιβλίου (ΣΕΕΒΙ) και τον Οργανισμό Συλλογικής Διαχείρισης Έργων του Λόγου (ΟΣΔΕΛ) να συζητήσουν με τους τεχνικούς συμβούλους του Υπουργείου τη διασφάλιση των ηλεκτρονικών συγγραμμάτων. Ως λύση προστασίας το Υπουργείο μάς παρουσίασε το Σύστημα Διαχείρισης Ψηφιακών Δικαιωμάτων (DRM) γνωστής εταιρείας. Οι εκδότες από την πλευρά μας παρουσιάσαμε τεκμήρια στον κ. Γ.Γ. βάσει των οποίων αποδεικνύεται ότι το εν λόγω σύστημα «σπάει» με ένα κλικ. Όταν ζητήσαμε χρόνο για να επεξεργαστούμε τεχνικές λύσεις που θα διασφαλίσουν το περιεχόμενο των βιβλίων μας, ο κ. Γ.Γ. αρνήθηκε ένα τέτοιο ενδεχόμενο, μάλιστα έθεσε αντ’ αυτού τελεσίγραφο, σύμφωνα με το οποίο, για να μπορέσουν οι φοιτητές να έχουν πρόσβαση στα δωρεάν συγγράμματα, πρέπει οι εκδότες να υποκύψουν στον εκβιασμό και να παραδώσουν τα βιβλία τους βορά στην πειρατεία!
Ως Έλληνες πολίτες και εκδότες συμμεριζόμαστε τις απόψεις του Υπουργείου περί παροχής ηλεκτρονικού βιβλίου, όμως τέτοιου είδους παροχή στερείται νοήματος δίχως την προηγούμενη διασφάλιση των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας. Πιστεύουμε ότι η Πολιτεία οφείλει να προασπίζει το συμφέρον της επιστήμης εν γένει, η οποία συμβάλλει στην προαγωγή του Ανθρώπου. Η μοναδικότητα του επιστημονικού συγγράμματος όπως και κάθε άλλου πνευματικού δημιουργήματος χρήζει της προστασίας που αφορά την πνευματική ιδιοκτησία. Αν χαθεί η προστασία αυτή, τότε θα χαθεί και το κίνητρο για νέες εκδόσεις, αφού τα συγγράμματα θα διαρρέουν στο διαδίκτυο παράνομα, ενδεχόμενο το οποίο θα οδηγήσει σε αποεπιστημονικοποίηση της χώρας.
Για ποια, λοιπόν, σύγχρονη κοινωνία γνώσης μιλάμε;
Με εκτίμηση,
Παύλος Παπαχριστοφίλου, πρόεδρος του Συλλόγου Εκδοτών Επιστημονικών Βιβλίων
Νίκος Αργύρης, πρόεδρος της Ένωσης Ελληνικού Βιβλίου
Φαίδων Κυδωνιάτης, πρόεδρος του Συλλόγου Εκδοτών Βιβλίου Αθηνών
Γρηγόρης Πλαστάρας, πρόεδρος του Συνδέσμου Εκδοτών Βιβλίου
