Σε δώδεκα λεπτά και πενήντα ένα δευτερόλεπτα με το επιδραστικό «Για να μην τα χρωστάω» που ενόχλησε την κυβέρνηση και τον μιντιακό εσμό της και σε τρεις ώρες συνέντευξη με τον Σπύρο Οικόπουλο ο Μιθριδάτης ξεχρεώνει το παρελθόν και το παρόν.
Φτάνοντας στο ραντεβού για την κουβέντα µε τον Μιθριδάτη ένιωσα ξαφνικά δεκάδες µάτια να µας παρακολουθούν. Ο Darth Vader, ο Yoda, όλοι οι ήρωες του «Star Wars», καλοί και κακοί, όπως και το πλήρωµα του «USS Enterprise» από το «Star Trek» βρίσκονταν παντού µες στον χώρο, έτοιµοι να παρέµβουν σε όσα θα λέγαµε. Βινύλια, αφίσες, βιβλία και αµέτρητα κινηµατογραφικά γκάτζετ συµπληρώνουν το ντεκόρ και κάπως έτσι ξεκίνησε και η κουβέντα µας.
Ποιος από όλους τους ήρωες που µας κοιτούν είσαι;
Νοµίζω πως έχω στοιχεία από πολλούς, ήρωες και villains, γιατί και οι δυο περιπτώσεις έχουν τη γοητεία τους. Οι villains πάντα προκαλούν έξτρα έλξη και στα κόµικς και στο σινεµά. Σίγουρα όµως όλοι οι υπερήρωες έχουν εξωπραγµατικά skills που εµείς οι κοινοί θνητοί ζηλεύουµε και θα θέλαµε να τα κατέχουµε. Αν αναγκαζόµουν όµως να διαλέξω κάποιον, θα ήταν σίγουρα ο διασηµότερος κακός… η απόλυτη φυσιογνωµία στην ποπ κουλτούρα, ο Darth Vader. Μια πολύπλοκη και βασανισµένη περσόνα. Γοητεύουν η επίγνωση των δυνατοτήτων του και η αλαζονεία που έχει. Από µικρός «το είχε πάρει επάνω του».
Το να το έχει πάρει κάποιος πάνω του είναι αποτέλεσµα αυτοκριτικής ή καθαρό ψώνιο;
Πρέπει να γνωρίζεις πού είσαι καλός και αυτό πρέπει να το εκφράζεις αβίαστα. Συνήθως οι άνθρωποι λένε µε άνεση πού υστερούν και οι γύρω τους το δέχονται επίσης µε άνεση. Στην περίπτωση όµως που κάποιος δηλώσει τα προτερήµατα και τις θετικές του δυνατότητες, τότε η απάντηση από τους γύρω του θα είναι «αυτό πρέπει να σ’ το πουν οι άλλοι» και αντίστοιχα τέτοια. Είναι µεγάλο σφάλµα να περιµένουµε να οροθετήσουν τις δυνατότητες και τις αξίες µας οι άλλοι. Γι’ αυτό θα πρέπει να έχουµε σωστή αντίληψη και αυτοκριτική. Είναι φοβερό που θεωρείται σοκαριστικό να ακούµε κάποιον να µιλάει µε καλά λόγια για τον εαυτό του. Είναι κάτι σαν ταµπού. Το ψώνιο είναι ο άνθρωπος που δεν έχει καθαρή εικόνα των δυνατοτήτων του, που πιστεύει πως έχει χαρίσµατα που δεν υπάρχουν και επίσης δεν εντοπίζονται στο αποτέλεσµα που επιδιώκει. Αλλά όπως είπαµε, όλα έχουν να κάνουν µε την αντίληψη.
Μιλώντας για το act «Για να µην τα χρωστάω», καθώς σίγουρα δεν είναι τραγούδι, πόσα χρόνια περιλαµβάνουν όσα περιγράφονται σε δώδεκα λεπτά και πενήντα ένα δευτερόλεπτα και σε πόσο χρόνο το ετοίµασες;
Ξεκίνησα µε τα στιχουργικά προσχέδια στις αρχές Μαρτίου και το όλο πρότζεκτ ολοκληρώθηκε δύο µέρες προτού κυκλοφορήσει. Υπάρχουν ενότητες (acts) που καταπιάνονται µε τα συµβάντα των δύο τελευταίων ετών και ενότητες που σχολιάζουν παθογένειες δεκαετιών. Στην ενότητα VI που αναφέροµαι στα social media ναι µεν σχολιάζω τη λανθάνουσα διαχείριση του τεχνολογικού µέσου την τελευταία δεκαπενταετία, αλλά ο συγκεκριµένος συµπεριφορισµός της µάζας υπήρχε πολύ πριν από τη γένεση του ίντερνετ. Ο ξερολισµός, η υποκρισία, το «όπου πάει το ρεύµα πάω κι εγώ» ή το «θα πάω αντίθετα απ’ το ρεύµα µόνο και µόνο γιατί είµαι και πολύ ξεχωριστός ο δικός σου» υπήρχαν ανέκαθεν.
Τα social media πού πιστεύεις ότι έχουν οδηγήσει τη society (κοινωνία), από όπου πήραν και το όνοµά τους;
Τα social media έχουν κάνει όλα τα πράγµατα πολύ εύκολα. Εύκολο να εκφράζεσαι και να λες αποψάρες επώνυµα ή ανώνυµα µε υπέρµετρη ανεσίλα και ασφάλεια που σου προσφέρει ένα πληκτρολόγιο κάπου στου διαόλου τη µάνα. Ολα λέγονται εύκολα, χωρίς σκέψη, χωρίς βάρος. Εύκολα µπορείς να προσβάλεις ή να προσβληθείς. Εύκολα συµφωνείς ή διαφωνείς. Εύκολα την πέφτεις, βρίζεις ή τσακώνεσαι. ∆εν σηµαίνει ότι δεν υπάρχουν εξαιρέσεις, αλλά η πλειονότητα κάνει κακή χρήση. Εµείς που είµαστε µιας κάποιας ηλικίας έχουµε µεγαλώσει µε το να έχουµε φυσικό interaction µεταξύ µας και όχι ψηφιακό: συζήτηση, τσακωµός, φλερτ, όλα τετ α τετ. Συνειδητοποιούµε ότι τα social media είναι η δηµόσια εικόνα και λόγος µας. «Βγαίνουµε έξω δηµοσίως». Οπότε δεν βγαίνουµε µε τις πιτζάµες και τη σάπια παντόφλα. Ξέρουµε ότι… «µας βλέπει ο κόσµος». Οι µικρότερες ηλικίες από την άλλη, που γεννήθηκαν µε τα social στην κούνια, δεν διαχωρίζουν την ιδιωτική από τη δηµόσια έκφραση στα µέσα δικτύωσης. Ανεξαρτήτως ηλικίας, επίσης κακή χρήση θεωρώ και το αλόγιστο reality mode στα social: τι πίνεις, πού το πίνεις, µε ποιον το πίνεις. Ολα ποστάρονται δηµόσια και σε λάθος συνθήκες πολλές φορές. Ολοι λειτουργούν σαν να απευθύνονται σε ένα κοινό που πιστεύει πως ενδιαφέρεται. Είναι σκληρό πράγµα να µην κρατάς κάτι για τον εαυτό σου. ∆εν είναι όλα για τα πάντα και δεν είναι όλα για παντού και αυτό το ζήσαµε έντονα στην καραντίνα.
Η πανδηµία µάς έφερε τον «τηλέ» τρόπο ζωής: κοινωνική ζωή, εργασία, εκπαίδευση και καλλιτεχνικό streaming. Πώς το βίωσες; Φαντάζεσαι τη συνέχεια;
Παρακαλώ πολύ να µην υπάρχει κάτι από αυτά µόλις τελειώσει η πανδηµία. Το πιο αστείο από αυτά που λες είναι το καλλιτεχνικό streaming, δηλαδή να µας δείτε από το σπίτι σας µε τη σαγιονάρα. Γιατί;
Αυτό ρωτάω κι εγώ. Γιατί; Για να παραµείνει ο καλλιτέχνης όσο µπορεί στην επικαιρότητα και αντίστοιχα να διασκεδάσει το κοινό, απαντώ εγώ.
Και γιατί να µη δει ένα παλιό µου βίντεο από συναυλία; Γιατί να βγω να κάνω τον κλόουν κοιτώντας µια κάµερα και ο θεατής να τρώει γιουβαρλάκια στο σπιτάκι του; Για να παραµείνουν στην επικαιρότητα, όπως είπες, οι περισσότεροι σχεδόν κάθε µέρα έπαιζαν την κιθάρα τους. Νοµίζω ότι ευτελίζεται η τέχνη και η έννοια του live. ∆εν εννοώ το real time, όπως είναι οι ειδήσεις π.χ., αλλά την αίσθηση της κανονικής ζωντανής συναυλίας όπου είσαι παρών και έρχεται ο άλλος και σε αγγίζει, τον αγγίζεις και επικοινωνείς µαζί του. Αυτό δεν θα µεταφερθεί ποτέ διαδικτυακά. ∆εν ξέρω, µπορεί να χαθεί η µπάλα, αλλά και να χαθεί θα το καταλάβει κανείς; Εδώ την έχασε ολόκληρη κυβέρνηση. Το θέµα είναι εµείς τι κάνουµε, τη βρίσκουµε ή την αφήνουµε χαµένη;
Μιλώντας για το διαδίκτυο, πώς σχολιάζεις ως επαγγελµατίας την απουσία του act σου από τα trends του YouTube;
∆εν θυµώνω, απλώς επιβεβαιώνεται µια κατάσταση ελέγχου. ∆εν µπορώ να πιστέψω ότι είµαι τόσο γκαντέµης πια. Ισως επειδή άπειρος κόσµος ποστάρει το συγκεκριµένο βίντεο κάτω από τις πρωθυπουργικές αναρτήσεις στο Facebook εικάζω –χωρίς να έχω στοιχεία– ότι κάτι περίεργο έχει συµβεί. Μπορεί να έχει αλλάξει ο αλγόριθµος. Από την άλλη, το YouTube που έχει σκοπό να κερδίζει χρήµατα από κάθε upload εντοπίζει ένα βίντεο που «τσουλάει» και το αφήνει χωρίς να το βάλει στις τάσεις; Μπίζνα κάνει το YouTube, δεν χρειάζεται να µε αγαπάει για να µε βάλει στα trends. Πραγµατικά δεν ξέρω τι έχει συµβεί. Αλλά για ένα βίντεο που έχει φτάσει το 1,5 εκατοµµύριο views σε µια εβδοµάδα και δεν µπαίνει στα trends… µια καχυποψία σε πιάνει.
Πώς ένιωσες µε την αντίδραση του κόσµου και τι σε πείραξε από τα σχόλια και τις κριτικές που δέχτηκες;
Η «µπουνιά» που τρώω τον τελευταίο ενάµιση χρόνο ήταν µεγαλύτερη από αυτή µε το πρότζεκτ. Τα σχόλια είναι πάντα ποικίλης ύλης, αλλά το θέµα είναι τι µένει στο τέλος. Και στο τέλος µένει ο ορυµαγδός των θετικών απόψεων. Αλλά αυτό που µε πείραζε πάντα είναι το εξής: δεν έχω πρόβληµα να µη σου αρέσει αυτό που κάνω, το πρόβληµά µου είναι να µην καταλαβαίνεις τι κάνω. ∆εν έχω πρόβληµα µε αυτούς που καταλαβαίνουν και διαφωνούν, it’s ΟΚ. Το πρόβληµα είναι µε αυτούς που δεν καταλαβαίνουν και πρέπει να γίνω επεξηγηµατικός. Είµαι καλλιτέχνης και εκφράζω τις δικές µου απόψεις και µόνο. ∆εν είµαι δηµοσιογράφος, δεν είµαι ιστορικός, δεν είµαι δικαστής και αυτός είναι ο λόγος που δεν θεωρούµαι αντικειµενικός. Και δεν θα έπρεπε, καθώς ο καθένας βλέπει τα πράγµατα διαφορετικά και εκφράζεται από τη δική του σκοπιά. Οπότε µπορεί να βγαίνουν πολλοί «θιγµένοι» και να λένε ότι ισοπεδώνεται η κυβέρνηση από το «Για να µην τα χρωστάω», αλλά από τη δική µου οπτική η κυβέρνηση είναι αυτή που ισοπεδώνει καθηµερινά τους πολίτες.
Για σχόλια όπως «κάποτε οι επαναστάσεις γίνονταν µε Μίκη Θεοδωράκη και τώρα γίνονται µε Μιθριδάτη» τι έχεις να πεις;
Είναι άκυρο και άτοπο να γίνονται τέτοιες συγκρίσεις. Χρειαζόταν να γίνει η επανάσταση µε τον Μίκη Θεοδωράκη. «Τώρα κάνετε µε τον Μιθριδάτη»… άρα χρειάζεται να γίνει επανάσταση; Ωπ! Το ότι δεν υπάρχει Μίκης Θεοδωράκης πρέπει να µας προβληµατίσει γενικά. Γιατί; Τι καλύτερο µπορούµε να βρούµε τώρα; Από ποιητές, συγγραφείς, ανθρώπους της διανόησης δεν θα βρούµε κάτι καλύτερο σήµερα κι ας πέρασαν 50 χρόνια. Οι άνθρωποι της ∆εξιάς έχουν την αστεία τάση τώρα να λένε απευθυνόµενοι στην Αριστερά «τότε είχατε τον Ρίτσο, τώρα έχετε τον Μιθριδάτη». Φυσικά και βγάζω τον εαυτό µου από αυτήν τη σύγκριση, αλλά δεν µου λέτε… Εσείς ποιον είχατε αντίστοιχο του Ρίτσου; Τον κανένα! Τον κυνηγήσατε τον Ρίτσο και τώρα του δίνετε credit; Τουρλουµπούκι σκέψεων για εγκεφάλους που έχουν κόφτη νοηµοσύνης, αυτό πιστεύω. Μακάρι να ήταν τόσο καλά και εξελιγµένα τα πράγµατα ώστε να µην είχα λόγο ύπαρξης και να µην έγραφα όσα έχω γράψει γι’ αυτά που βλέπω γύρω µου όσο ζω.
Υπάρχει κοινός παρονοµαστής στο τώρα σε σύγκριση µε 50 χρόνια πίσω;
Η πολιτική κατάσταση! ∆εν έχει αλλάξει κάτι, καθώς υπάρχουν οι δεξιοί, υπάρχουν οι αριστεροί και καλό σας βράδυ. Η ταξικότητα είχε χαθεί στη virtual εποχή της ΠΑΣΟΚάρας, η οποία υπήρχε αλλά δεν φαινόταν. Και αυτό σχολιαζόταν από τα Ηµισκούµπρια. Η εποχή µε τα επτά Jeeps σε κάθε φαµίλια, τα µπουζούκια για κάθε τσέπη, τα χαϊλίκια για όλους, τα διακοποδάνεια… το «Κάθε µέρα χαµαλίκι µα το Σάββατο Τσαλίκη» ήταν αυτά που φωτογραφίζαµε, δηλαδή τη νεοελληνική κοινωνία. Το «Πάµε όλοι µαζί σε µια παραλία» αν καταλάβαινε ο κόσµος τι ακριβώς λέει, δεν θα γινόταν καλοκαιρινός ύµνος γιατί απλώς κοροϊδεύουµε το καλοκαιράκι του Ελληνάρα που ταλαιπωρείται κάθε Κυριακή για να κάνει ένα βροµερό µπάνιο.
Στο «τώρα τα λες;» τι έχεις να απαντήσεις;
Τα έλεγα µια ζωή. Ο πανικός έγινε γιατί µίλησα άµεσα, σε δεύτερο πρόσωπο, ενώ τα Ηµισκούµπρια έπαιρναν τον ρόλο του χαρακτήρα που ήθελαν να καυτηριάσουν. Αν σε αυτό το έργο έπαιζα ρόλο, θα ήταν ξεκάθαρη σάτιρα και θα περνούσε αναίµακτα το µήνυµα. Και οι καιροί δεν είναι για τέτοια. Για παράδειγµα αν εκφραζόµουν στο έργο σε πρώτο πρόσωπο «Είµαι µια πρωθυπουργάντζα κι έχω στην καβάντζα… και είµαι ο Ελληνάρας και είµαι ο παπάρας». Αν τα έλεγα έτσι, τότε θα περνούσε διαφορετικά. Και θα ήµουν ο κλασικός Μιθριδάτης από τα Ηµισκούµπρια µε σάτιρα, µε µπρίο και µε σκέρτσο και τι ωραία που τα λέω τα έξυπνα. Οχι. Τώρα τελείωσαν οι υποµονές µου, γιατί απλώς είµαι άνθρωπος και όχι φανταστικός χαρακτήρας. Κάποια στιγµή δεν έχει τόση πλάκα και δεν έχω όρεξη να κάνω πλάκα. Τώρα που έχει µπει το αυγό στον κώλο του κοσµάκη, µε το συµπάθιο, τι θα έπρεπε να πω; Να κάνω σάτιρα; Οχι βέβαια.
Προς το τέλος του act φτάνεις στην τέχνη. ∆ηλώνεις σύζυγος και γκόµενος της τέχνης. Υπάρχει νταβατζής της τέχνης;
Αλλο να είσαι εργαζόµενος, άλλο να έχεις ερωτική και συντροφική σχέση µε την τέχνη. Η τέχνη είναι larger than life και κανείς άνθρωπος δεν της είναι τίποτε. Αυτή είναι για εµάς. Είµαστε στις διαθέσεις της. Οσο για τους νταβατζήδες, υπάρχουν παντού. Ετσι και στην τέχνη. Αυτοί το πολύ πολύ να εκµεταλλευτούν τους καλλιτέχνες. Την τέχνη ποτέ!
Τι σε έχει εκνευρίσει στην αντιµετώπιση της τέχνης από την κυβέρνηση;
Από την αρχή της πανδηµίας η κυβέρνηση πήρε απόφαση οι καλλιτέχνες να µην ασκούν το επάγγελµά τους. Ας τους αποζηµιώσει λοιπόν. Οχι αποζηµίωση σε όποιον κάτσει, όποτε κάτσει και αν κάτσει. Οχι στην κοροϊδία «τώρα µπορείς να δουλέψεις για λίγο αλλά µε πρωτόκολλα µη ρεαλιστικά, ώστε πάλι να µην µπορείς να δουλέψεις, αρκεί να µη σου δίνω αποζηµίωση». Οχι σε ορολογίες τύπου «επίδοµα ανεργίας», «ενίσχυση» που χρησιµοποιούνται ευρέως και υποβαθµίζουν τους καλλιτέχνες. Εγώ βιοπορίζοµαι από την εργασία µου και από τη στιγµή που µου απαγορεύει το κράτος να δουλέψω θα πρέπει να µε αποζηµιώσει. Οχι ξάφνου ένας κλάδος ολόκληρος να µετατρέπεται σε «κακοµοίρηδες καλλιτέχνες µε το επιδοµατάκι». Και να βγαίνει η κυρία Μενδώνη να λέει καφρίλες, πως οι καλλιτέχνες πληρωνόµαστε µαύρα. Εσύ που κατοικοέδρευες, κυρία Μενδώνη µου, τόσα χρόνια; Εγινε ποτέ κάποιος έλεγχος σε κάποιο µαγαζάτορα που πλήρωνε τους καλλιτέχνες µαύρα µε το έτσι θέλω; Ασχολήθηκε κανείς µε τον αδιανόητο παραλογισµό στη φορολόγηση του ελεύθερου επαγγελµατία; ∆ουλεύεις τρεις µήνες και πρέπει να το διαιρέσεις διά του δώδεκα. Το ίδιο ισχύει σε όλες τις εποχικές δουλειές. Για να δώσω άλλη µια απάντηση στο «γιατί τα λέω τώρα;», επειδή τώρα ο βίος είναι αβίωτος. Γιατί τώρα η απαξίωση προς τον καλλιτεχνικό κόσµο είναι απροκάλυπτη και επίσηµη. Επίσης καλό θα ήταν να µη βλέπω µουσικούς συλλόγους να κάνουν καµπάνια µε σλόγκαν «∆ώστε στην τέχνη µια δεύτερη ευκαιρία» και τέτοια. Είναι δυνατόν η τέχνη να ζητάει δεύτερη ευκαιρία; Από ποιον; Οι καλλιτέχνες µπορούν να ζητάνε ό,τι θέλουν. Την τέχνη να την αφήσουν ήσυχη. H τέχνη δεν θέλει χάρες.
Στο act «δεν τα χρωστάς» ούτε στα εργασιακά ούτε στα κοινωνικά. Τι σε φτάνει στα όριά σου;
Μερικά πράγµατα δεν έχουν ξανασυµβεί. Η κατάργηση του οκταώρου. Οι απλήρωτες υπερωρίες. Η αµοιβή µε ρεπό. Η υποχρεωτική εργασία τις Κυριακές. Η απαγόρευση συγκεντρώσεων, ανεξάρτητα από την πανδηµία. Η απαγόρευση κυκλοφορίας πάνω από τρία άτοµα κατά βούληση. Να φοβάσαι να βγεις από το σπίτι σου για να µη σε τραµπουκίσει ο αστυνοµικός έλεγχος; O Παγκόσµιος Οργανισµός Υγείας έχει ολόκληρο manual για τη σωστή διαχείριση της πανδηµίας απευθυνόµενος σε όλα τα κράτη. Τα κάναµε όλα λάθος. Τίποτε σωστά. ∆εν είναι λόγω ανικανότητας αλλά λόγω αδιαφορίας. Εµείς να είµαστε στα σπίτια µας, να µην µπορούµε να διαµαρτυρηθούµε για τα αντιλαϊκά µέτρα που περνάνε στη ζούλα; Αυτό είναι ανήθικο. Να περάσεις νοµοσχέδια για την πανδηµία, κυρία κυβέρνηση, αλλά µη µου περνάς εργασιακά και παιδείας. Είµαστε όλοι σε στάση εργασίας και το ίδιο θα πρέπει να κάνετε κι εσείς. Να δουλεύετε µόνο για το πώς θα σωθεί ο κοσµάκης και όχι να «µαγειρεύετε» πώς θα βολευτούν τα φιλαράκια σας. Η πολιτική διαχείριση της πανδηµίας είναι απλώς άγαρµπα καθεστωτική. Ο κόσµος χάνει τη ζωή του κυριολεκτικά και µεταφορικά και η κυβέρνηση διορίζει µπάτσους. Να προσληφθούν γιατροί, νοσηλευτικό προσωπικό, να φτιαχτούν ΜΕΘ. Η δηµόσια υγεία θα σώσει τον κόσµο. Ειδικά όταν ο άνθρωπος δεν νοσεί µόνο από Covid. Αντί για περιπολικά, ας επενδύσουν σε αγορά ΜΜΜ για να µη συνωστίζεται ο κόσµος. Αλλά τι λέµε; Εχουµε «Μεγάλο περίπατο» για τσάρκα µέχρι την ώρα της απαγόρευσης κυκλοφορίας.
Πώς βίωσες τις περιόδους του lockdown;
Τις βίωσα by the book για να νιώσω στο πετσί µου την πίεση. Να µην προσαρµοστώ, να µην το συνηθίσω. Να πνιγώ. ∆εν προσπάθησα να κοροϊδέψω το σύστηµα. Τους καθηµερινούς νέους νόµους και τα µέτρα. Οχι, ήθελα να τα φάω στη µάπα. Το να πιστεύεις πως κοροϊδεύεις το σύστηµα στο πλαίσιο που το ίδιο το σύστηµα σου επιτρέπει δεν είναι αντίδραση, είναι βόλεµα. Η απαγόρευση κυκλοφορίας συνεχίζεται και δεν διαµαρτύρεται κανένας. Λέµε και ευχαριστώ που παρατάθηκε η ελευθερία µας. ∆εν είναι δικαίωµα πια, είναι επιβράβευση. Ειλικρινά, ως Μιθριδάτης αν έβλεπα µια οποιαδήποτε κυβέρνηση να της έχει φύγει ο πάτος στο να προσπαθεί να κάνει το καλύτερο και το ουσιαστικότερο για την προστασία των πολιτών από την πανδηµία µε ζήλο και ενσυναίσθηση εφαρµόζοντας αυτά που ουρλιάζουµε µήνες τώρα… ε, θα γκρίνιαζα πολύ λιγότερο για τα χαµένα δικαιώµατά µου.
Αν το act γινόταν λόγος πιθανού ανασχηµατισµού, ποια είναι τα πρώτα υπουργεία που θα ήθελες να αλλάξουν τον επικεφαλής;
Η συγκεκριµένη κυβέρνηση δεν χρειάζεται ανασχηµατισµό· χρειάζεται πολιτική και ηθική αναθεώρηση. Καλό θα ήταν η κυβέρνηση να µη µας τρολάρει τοποθετώντας σε υπουργικές θέσεις πρόσωπα που σιχαίνονται και φέρονται απαξιωτικά σε πολίτες που περιµένουν φροντίδα και προστασία από τα συγκεκριµένα υπουργεία όπου τοποθετούνται. Βλέπε Παιδείας, Πολιτισµού, Εργασίας, Μετανάστευσης κ.λπ. Αλλά τι να µας πούνε τώρα οι ανασχηµατισµοί όταν έχεις τον «άρχοντα» µε τα διαγγέλµατά του και τα όλα του; ∆εν είναι καθόλου τυχαία ούτε κάποια απροσεξία ή ανεµελιά. Ο πρωθυπουργός της χώρας είναι ανώτερος από όλους εµάς τους λασπουριάρηδες. Ο διαχωρισµός ανώτερης τάξης και πλέµπας είναι αυτό που πουλάνε. Αλλά καλό είναι να µη µας λένε για δηµοκρατίες και τέτοιες δευτεράντζες, ας λένε για αρχοντιά. Και από κάτω οι υποστηρικτές τους χειροκροτούν ελπίζοντας να ξεπλυθεί από πάνω µας επιτέλους η «χωριατίλα» και να έρθει και ο Dior –άµα λάχει– να κάνει διαφήµιση στην Ελλάδα. Πού τα ’χατε δει αυτά;
Με ποιο είδος ∆εξιάς και ποιο είδος Αριστεράς είσαι αντιµέτωπος;
∆εν έχω πρόβληµα µε τον born and raised δεξιό. Τον βιοµήχανο, τον εφοπλιστή ή τον κύριο «δεν ξέρω τι έχω». Πολύ καλά κάνει και έχει αυτές τις πεποιθήσεις… και «peace, love and unity». Η λαϊκή ∆εξιά είναι η προβληµατική περίπτωση. Οπως φυσικά είναι πρόβληµα και η ακαθόριστη και καλά αριστερίζουσα δηθενιά που έχει λιµνάσει στον χώρο της Αριστεράς. Οπως και αυτοί που έχουν για πολιτική θέση το «εντάξει, δεν ανήκω κάπου, αλλά πάντως δεξιός δεν είµαι». Είναι σαν να ρωτάς τον άλλο: «Τι φαγητό σου αρέσει;» και να σου απαντάει: «∆εν µου αρέσουν οι µπάµιες». Αυτό µε εξοργίζει: το να µην προσδιορίζεις το ποιος είσαι και τι θέλεις, αλλά µόνο µε τι είσαι αντίθετος. Η Αριστερά πρέπει να παραµερίσει τις διαφωνίες της, να αποβάλει τις αυτοκαταστροφικές της τάσεις και να δράσει. Η αντίδρασή µας δεν πρέπει να είναι πια ελεγχόµενη και αναµενόµενη. Πρέπει να αρχίσει ο κόσµος να δρα και όχι να αντιδρά. Σε κάθε πλευρά βέβαια υπάρχει το πολιτικό βόλεµα και η διάθεση για διατήρηση του αιώνιου αντιπάλου, για να συντηρείται ο λόγος ύπαρξης της κάθε πλευράς. Πλέον καίγεται ο κώλος µας. ∆εν πρέπει να αρχίσουµε να αναλύουµε πώς θα σβήσει η φωτιά, αλλά να τη σβήσουµε προτού καρβουνιάσουµε.
Μιλώντας για τον κώλο, είναι το σηµείο αναφοράς του ελληνικού τρόπου ζωής;
Οποιος δεν καταλαβαίνει ότι υπάρχει προµπλέµο δηµιουργεί µεγαλύτερο. Ναι, είναι το σηµείο αναφοράς. Αλλωστε από εκεί ξεκινάει και η σήψη. Καθόλου τυχαίο. Βλέπεις µια πορεία; Για κάποιο λόγο γίνεται. Οπως και η κάθε απεργία. Ας µάθουµε τον λόγο που γίνεται και ας µη δυσανασχετούµε επειδή ταλαιπωρείται ο εαυτούλης µας. Περί κώλου επίσης, όλοι διαµαρτύρονται για την απαγόρευση της µουσικής στο πρόσφατο άνοιγµα της εστίασης. Αλλά κανένας δεν αναρωτήθηκε τόσο καιρό πώς επιβιώνουν σε αυτές τις συνθήκες οι µουσικοί. Αλλά τι να λέω τώρα; Εδώ άπειροι δεν χάσανε ευκαιρία, µε αφορµή τις συνθήκες της πανδηµίας, να εκβιάζουν και να εκµεταλλεύονται την αδυναµία και την ανάγκη του συνανθρώπου τους. Εδώ δεν χάσανε πολλοί την ευκαιρία να ρουφιανεύουν τον διπλανό τους. Μιλώντας γι’ αυτά, όποιος ρωτήσει γιατί δεν τα έλεγα, θα απαντήσω πως αυτά δεν συνέβαιναν. Και θέλω να τονίσω ότι στις συνθήκες που ζούµε είναι τεράστιο φάουλ να κάνει κάποιος αντιπολίτευση στην αντιπολίτευση. Οποια κι αν είναι αυτή. Και όταν λέω αντιπολίτευση εννοώ όλα τα κόµµατα της Αριστεράς. Να εστιάζουµε στο πρόβληµα παρακαλώ!
Για να µην τα χρωστάς, τα είπες στο act. Τι σου χρωστάνε;
∆εν περιµένω τίποτε και δεν φοβάµαι τίποτε, γιατί το µόνο που µου έχει αποµείνει είναι η αξιοπρέπειά µου ως καλλιτέχνη και ως ανθρώπου. Είναι ο λόγος που είπα αυτά που ήθελα, όπως τα ήθελα, άκρως υποκειµενικά και κυρίως χωρίς να υποχρεώσω κανέναν να ακούσει το έργο µου. Χωρίς να φορτώσω ηχεία πάνω σε µια καρότσα και να κάνω βόλτα στην Αθήνα. ∆εν ξέρω αν –όπως λένε πολλοί– είµαι ο κούκος που φέρνει την άνοιξη, δεν ξέρω αν είµαι ο τρελός του χωριού επειδή τα είπα µόνος… Πάντως σίγουρα τα δώδεκα λεπτά και πενήντα ένα δευτερόλεπτα είµαι εγώ…
