Ιστορικοί και δηµοσιολογούντες ερίζουν µεν για το αν και πότε έληξε η µεταπολίτευση, για την έναρξή της ωστόσο δεν υπάρχει καµία διαφωνία. Ιούλιος 1974, ο µήνας ο σκληρός που σηµάδεψε την Ιστορία όπως σηµάδευαν τα πέλµατα των αλόγων µε πυρωµένο σίδερο. Η ακριβής ηµεροµηνία όµως ήταν τα ξηµερώµατα της 24ης που επέστρεψε ο Καραµανλής ή το απόγευµα της 25ης όταν το επιβατηγό πλοίο «Σκίρων» µετέφερε από τη Γυάρο τους τελευταίους πολιτικούς κρατούµενους;
Από την απάντηση εξαρτάται αν γιορτάζουµε τα 50 χρόνια δηµοκρατίας ή µεταπολίτευσης. Θεωρώντας τους στίχους από τα «Νησιά», «γύρω και πίσω στις σκηνές ουρλιάζουν οι σειρήνες. Τη Λέρο, τη Μακρόνησο, τα Κύθηρα, τη Τζιά/ πες µου ποιες τάχα σφράγισαν µισό αιώνα µνήµες», ως ένα αµείλικτο ντοκουµέντο, η πλάστιγγα γέρνει προς τη µεταπολίτευση. Τυπικά, δηµοκρατία υπήρχε και πριν από τη χούντα. Ανάπηρη, µε κοµµουνιστές που εκτελούνταν, µε διαρκείς επεµβάσεις του παλατιού, µε δέντρα που ψήφιζαν, και που πάλι ένας Ιούλιος του ’65 άνοιξε την κερκόπορτα για να µπει στον γύψο.
Οι επέτειοι βέβαια είναι αφορµή για αναστοχασµό και απολογισµό. ∆εκάδες τα αφιερώµατα όπως η έκθεση «∆ηµοκρατία» στην Εθνική Πινακοθήκη που ψηλαφίζει τον αντιδικτατορικό αγώνα µέσα από την τέχνη, η «Τοµή ’74» στην Εθνική Βιβλιοθήκη µε πλούσιο αρχειακό και οπτικοακουστικό υλικό µέχρι τα µέσα των 80s, οι εκδηλώσεις στο πάρκο Ελευθερίας µε µαρτυρίες αντιστασιακών καθώς και µια σειρά εκποµπών στην ΕΡΤ από τον κηδεµόνα του αναθεωρητισµού Στάθη Καλύβα. Καλώς συµβαίνουν όλα αυτά, γιατί ο αγώνας του ανθρώπου ενάντια στην εξουσία είναι ο αγώνας του ενάντια στη λήθη. Το θέµα είναι να γίνει µια νηφάλια αποτίµηση, χωρίς ακραίες απόψεις αλλά ούτε και εξιδανικευµένες εικόνες. Η µεταπολιτευτική δηµοκρατία δεν αποτελεί ούτε τυµπανιαίο πτώµα που περιφέρεται κάθε χρόνο στις δεξιώσεις του Προεδρικού Μεγάρου ούτε οµοίωµα του πολιτεύµατος του Περικλή όπου λειτουργούσαν άψογα η ισονοµία, η ισηγορία και η αξιοκρατία. Στις κατακτήσεις της περιλαµβάνονται το ΕΣΥ, ο νόµος για τα πανεπιστήµια, η πενθήµερη εργασία, το οικογενειακό δίκαιο, η νοµιµοποίηση του ΚΚΕ, η κατοχύρωση θεµελιωδών δικαιωµάτων και ελευθεριών. Στις στρεβλώσεις της ανήκουν οι συχνές παραβιάσεις του συντάγµατος, τα πολιτικά σκάνδαλα, η διαφθορά, οι πελατειακές σχέσεις, ο κρατικός αυταρχισµός και η καταστολή, οι παρακολουθήσεις, η καχεκτική και εξαρτώµενη ∆ικαιοσύνη.
Η Γ΄ Ελληνική ∆ηµοκρατία υπήρξε φοβική. Ο Καραµανλής, που εν µια νυκτί ανακηρύχτηκε εθνάρχης ξεπλένοντας τις παλιές του αµαρτίες, φοβήθηκε να προχωρήσει σε µια ριζική αποχουντοποίηση. Οταν η Κατερίνα Σακελλαροπούλου φοβάται να καλέσει τη Μαρία Καρυστιανού αλλά ο Αυγενάκης πίνει αµέριµνος το ποτό του, τότε κάτι σάπιο υπάρχει ακόµη στο οίκηµα της δηµοκρατίας, που ξεριζώνεται µε αυτοκριτική και αυτοβελτίωση και όχι µε λεκτικά πυροτεχνήµατα.
Κι αν όλα αυτά είναι µικροζηµιές και µικροκέρδη που συµψηφίζονται, εγείρεται το ερώτηµα αν η 24η Ιουλίου είναι µέρα γιορτής ή πένθους αφού στήθηκε πάνω σε µια αιµατοβαµµένη Κύπρο. Κίβδηλη και η εθνική ανεξαρτησία που κατευθύνεται από τα κελεύσµατα του ΝΑΤΟ και των ΗΠΑ επιβεβαιώνοντας τα λόγια του Παναγιώτη Κονδύλη: «Συχνότατα η ελληνική εθνική πολιτική θυµίζει κάποιον ο οποίος δεν ανησυχεί που δεν έχει πόδια, πιστεύοντας ότι στην κρίσιµη στιγµή θα του φυτρώσουν φτερά».
