Μια συζήτηση για τις διεκδικήσεις των μουσικών, τα πνευματικά δικαιώματα και τον καινούργιο δίσκο του γνωστού τραγουδοποιού
Ο Μίλτος Πασχαλίδης µίλησε στο Documento για τον νέο φορέα διαχείρισης των πνευµατικών δικαιωµάτων, τις αυτοσχέδιες συναυλίες κατά τη διάρκεια της καραντίνας, την ικανότητα του συστήµατος να κάνει την κρίση «ευκαιρία» αλλά και τις επιθέσεις πολιτικών προσώπων σε µουσικούς. Η ευχή του είναι να ανταµώσουµε σύντοµα και να αγκαλιαστούµε όσο πιο σφιχτά γίνεται.
Ας ξεκινήσουµε από την Ε∆ΕΜ, τον νέο οργανισµό διαχείρισης των πνευµατικών δικαιωµάτων.
Τα πνευµατικά δικαιώµατα είναι ένα πρόβληµα δεκαετιών στην Ελλάδα, το οποίο πασχίζουµε να λυθεί επιτέλους. Πιστεύω ότι πλέον βλέπουµε φως στο τούνελ. Υπάρχει αισιοδοξία ότι θα µαζευτούµε τελικά όλοι γύρω από έναν φορέα. Στο θέµα των πνευµατικών δικαιωµάτων δεν χωράνε αντιδικίες. Είναι σηµαντικό να καταλάβουµε όλοι ότι µε ένα δυνατό σωµατείο θα µπορούµε να διαπραγµατευτούµε πολύ καλύτερα. Είναι εφικτό να δηµιουργηθεί ένας φορέας ανεξάρτητος και αυτοδιαχειριζόµενος.
Το τελευταίο διάστηµα οι καλλιτέχνες άρθρωσαν διεκδικήσεις και δηµιούργησαν ένα µεγάλο κύµα συµπαράστασης γύρω τους. Ποιος είναι ο απολογισµός µέχρι σήµερα;
Πιστεύω ότι ο κόσµος κατάλαβε ότι είµαστε επαγγελµατίες και όχι χοµπίστες. Η ελληνική κοινωνία διακατέχεται από πολλά συντηρητικά σύνδροµα. Ενα από αυτά είναι ότι το να είσαι καλλιτέχνης δεν είναι επάγγελµα. Πρόκειται για αντίληψη βαθιά ριζωµένη, η οποία ευτυχώς αρχίζει να καταρρέει ως δοξασία. Είµαστε πάνω από 120.000 άνθρωποι που εργαζόµαστε για το θέαµα και το ακρόαµα. Ούτε το κράτος δεν ήξερε ότι είµαστε τόσο πολλοί. Γι’ αυτό υπήρξε και µια αναδίπλωση από το υπουργείο Πολιτισµού σε σχέση µε τις αρχικές του θέσεις για το πώς θα εξελιχθούν τα θεάµατα µέσα στο καλοκαίρι, τηρώντας φυσικά όλα τα απαραίτητα µέτρα προστασίας.
Γιατί πιστεύεις ότι έχει εδραιωθεί η αντίληψη ότι ο καλλιτέχνης δεν είναι εργαζόµενος;
Αρκετός κόσµος έχει στο µυαλό του τους δέκα πιο προβεβληµένους καλλιτέχνες και σκέφτεται «έλα µωρέ, τι ανάγκη έχουν αυτοί;». Και αυτοί όµως αν µείνουν άνεργοι για έξι µήνες σύντοµα θα έχουν ανάγκη. Ο κόσµος κατάλαβε ότι πίσω από κάθε προβεβληµένο συνάδελφο υπάρχουν εκατοντάδες άνθρωποι οι οποίοι εργάζονται σκληρά και παλεύουν για το µεροκάµατό τους. Τα πράγµατα είναι οριακά.
Το τελευταίο διάστηµα πραγµατοποιήθηκαν λεκτικές επιθέσεις σε καλλιτέχνες όπως ο Φοίβος ∆εληβοριάς, ο Αλκίνοος Ιωαννίδης, ο Σταύρος Ξαρχάκος. Ποιο είναι το δικό σου σχόλιο;
Σίγουρα δεν ήταν όλες οι περιπτώσεις ίδιες και δεν έγιναν για τον ίδιο λόγο. Η επίθεση στον Αλκίνοο Ιωαννίδη ήταν ο ορισµός της χυδαιότητας. ∆εν υπάρχει κανένα επιχείρηµα πίσω από αυτό. Ο Φοίβος ∆εληβοριάς πιστεύω ότι αδίκως στοχοποιήθηκε γιατί έχει θεσµικό ρόλο και είναι ο εκλεγµένος µας εκπρόσωπος. Ο Φοίβος δεν έχει κάτι προσωπικό µε κανέναν, είναι ο πιο συγκρατηµένος και ψύχραιµος από όλους µας και σπάνια δρα παρορµητικά. Εξάλλου ο καθένας από εµάς µιλάει µε τα τραγούδια και το έργο του. Είναι άλλο ο ∆εληβοριάς τραγουδοποιός και άλλο ο ∆εληβοριάς εκπρόσωπος. Για τον Ξαρχάκο καλό είναι να µη µιλήσουµε καθόλου. Οποιος τα βάζει µε τέτοια µεγέθη µόνο κακό στον εαυτό του κάνει.
Πολλοί άνθρωποι του πολιτισµού έχουν στηρίξει τον αγώνα των κατοίκων της περιοχής Σταγιάτες στον Βόλο. Ποια είναι η γνώµη σου;
Με αυτή την αφορµή έγραψα ένα σχόλιο στα κοινωνικά δίκτυα ότι σε λίγο θα πουλάνε και το νερό των θαλασσών. Βρισκόµαστε σε µια φάση που πρέπει να επαναλαµβάνουµε διαρκώς και να παλεύουµε για τα αυτονόητα. Αν υπάρχει µια καθαρή πηγή που ποτίζει τους ανθρώπους, είναι παράλογο να βάζεις το νερό σε µπουκαλάκια και να το πουλάς. Αυτό το καταλαβαίνει και η κόρη µου που είναι έντεκα χρόνων. Πιστεύω ότι µε αφορµή την πανδηµία ο κόσµος έχει συνειδητοποιήσει ότι υπάρχουν κάποια πράγµατα που πρέπει να παραµείνουν εκτός αγοράς. Ενα από τα πιο βασικά είναι η δηµόσια υγεία. Είναι ενδεικτικό ότι ακόµη και σκληροί νεοφιλελεύθεροι µιλούν πλέον για την ανάγκη στήριξης του ΕΣΥ. Αυτό φτάνει. Η υγεία, η παιδεία, το φως, το νερό και ο αέρας δεν πρέπει να υπόκεινται σε νόµους της αγοράς.
Επιστρέφοντας στη µουσική, πώς νιώθεις που έχεις µείνει µακριά από τις συναυλίες για τόσο µεγάλο χρονικό διάστηµα;
Είναι πρωτοφανές. Είµαστε τρεις µήνες άνεργοι. ∆εν υπάρχει οικονοµική δραστηριότητα, ενώ παράλληλα έχει διαρραγεί και το δηµιουργικό κοµµάτι. Εγώ είµαι δηµιουργός, γράφω τραγούδια. Εξέδωσα τον καινούργιο µου δίσκο «Στη χώρα των αθώων» µέσα στην πανδηµία. ∆εν το µετάνιωσα καθόλου γιατί οι άνθρωποι ήταν µέσα στα σπίτια τους και είχαν ανάγκη να ακούσουν καινούργια τραγούδια. Με τρώει το πότε θα βγούµε να ξαναπαίξουµε και µε ποιους όρους.
Φαντάζεσαι µια καλοκαιρινή συναυλία µε µάσκες και αποστάσεις;
Μοιάζει να είναι ιδιότυπο πράγµα γιατί το τραγούδι ζητάει από τους ανθρώπους να σµίξουν. Το να καταφέρουµε να σµίξουµε ξεχωριστά ο ένας από τον άλλο είναι παράδοξο. Εγώ καταλαβαίνω τους συναδέλφους που δεν θέλουν να παίξουν µε τέτοιους όρους, ωστόσο πίσω µας έχουµε µια µεγάλη οµάδα ανθρώπων που δεν διαθέτουν την πολυτέλεια να στερηθούν το µεροκάµατο. Κάπως πρέπει να δείξουµε στον κόσµο ότι δεν µπορεί να ζει διαρκώς µε τον φόβο. Ας βρούµε έναν τρόπο. Με αποστάσεις; Με λιγότερο κόσµο; Θα δούµε. ∆εν πρέπει πάντως να αφήσουµε τον φόβο να καθορίσει πώς θα ζούµε. ∆εν γίνεται να κλειστούµε εντελώς µέσα στα σπίτια µας µέχρι να τελειώσει όλο αυτό.
Εγραψες καινούργια τραγούδια µέσα στην καραντίνα;
Ποτέ δεν γράφω όταν συµβαίνουν τα πράγµατα. Γράφω µόνο όταν κατασταλάζουν µέσα µου και αποκρυσταλλώνονται. Αυτό το διάστηµα ήταν πολύ θολό. Και το συναίσθηµά µου ήταν θολό. Οπότε ό,τι κι αν έγραφα δεν θα ήταν καθαρό. Βλέπω ότι αρκετοί βιάζονται να ξαναγυρίσουν στην προηγούµενη κατάσταση. Αυτή όµως δεν υπάρχει. Το µέλλον θα µας φέρει νέους όρους, νέες συνθήκες ζωής. Μου θυµίζει λίγο την περίοδο που ο κόσµος πίστευε ότι αυτό που ξεκίνησε πριν από µια δεκαετία ήταν απλώς µια οικονοµική κρίση. ∆εν ήταν κρίση, ήταν η ζωή µας. Με αυτό που ζούµε πρέπει να αντιπαρατεθούµε, αυτό πρέπει να αγκαλιάσουµε και µε αυτό να πάµε παραπέρα.
Οι αυτοσχέδιες και διαδικτυακές συναυλίες πιστεύεις ότι ζέσταναν την κατάσταση µέσα στα σπίτια;
Ωραίο ήταν. Και εγώ έστειλα κάποια τραγούδια, έπαιξα και µερικές φορές στο σαλόνι µου. Ο κόσµος µάς το ζητούσε. Ηθελε να δει πώς είναι οι φάτσες µας, να ακούσει και κάτι άλλο πέρα από τα παλιά µας κοµµάτια. Η τέχνη πρέπει να φτάσει στον αποδέκτη ακόµη κι αν οι συνθήκες δεν το ευνοούν. Και δεν υπήρχε αµοιβή γι’ αυτό.
Η συνθήκη έκτακτης ανάγκης που βιώνουµε ανοίγει τον δρόµο για να επιβληθούν νέα οικονοµικά µέτρα και περιορισµοί στις ελευθερίες;
Ο καπιταλισµός πάντα βρίσκει την ευκαιρία να θέσει τους όρους του. Είναι στο χέρι των ανθρώπων να αντισταθούν σε αυτό. Ο φοβισµένος άνθρωπος είναι πολύ εύκολα χειραγωγήσιµος. Ολες αυτές τις «κρίσεις» ο καπιταλισµός τις µετατρέπει σε ευκαιρίες. Εµείς όµως δεν µπορούµε να παραµείνουµε παρατηρητές. Οφείλουµε να εφεύρουµε συλλογικούς και ατοµικούς τρόπους για να αντιδράσουµε.
Πώς προέκυψε ο δίσκος «Στη χώρα των αθώων»; Γράφεις ότι είναι τραγούδια από φίλους, µε φίλους, για φίλους.
Ο δίσκος συνοδεύεται από ένα βιβλίο µου σχετικά µε το ιστορικό της δηµιουργίας όλων των τραγουδιών. Αυτό που πυροδότησε τον δίσκο ήταν η απώλεια του Λαυρέντη Μαχαιρίτσα. Εγραφα τότε ένα µυθιστόρηµα και από το σοκ που µου προκάλεσε ο θάνατός του στέρεψαν οι λέξεις µέσα µου. Κάπως έτσι άρχισα να καταπιάνοµαι µε µελωδίες. Είχα ήδη γράψει τη «Χώρα των αθώων» που θα τραγουδούσαµε µαζί µε τον Γιώργο Νταλάρα και τον Λαυρέντη Μαχαιρίτσα, αλλά τελικά όπως ήρθαν τα πράγµατα την είπα µόνο µε τον Γιώργο. Το ένα τραγούδι έφερε το άλλο, η µία πόλη έφερε την άλλη και µέσα σε αυτό το διάστηµα πέθανε και ο Θάνος Μικρούτσικος. Είναι όλα τα συνταρακτικά γεγονότα µε τους φίλους µου που λείπουν, αλλά και µε τους φίλους µου που είναι εδώ. Ο Οδυσσέας Ιωάννου, ο Γιώργος Νταλάρας, ο Φοίβος ∆εληβοριάς, ο Μάνος Ελευθερίου, ο Αλκης Αλκαίος, ο Θάνος Μικρούτσικος και πολλοί άλλοι. Ολες αυτές οι ιστορίες συνθέτουν µέσα µου ένα υλικό που ήθελα να κυκλοφορήσει. Το έκανα εν µέσω καραντίνας. Περιµένω µε αγωνία πότε θα µπορέσω να τραγουδήσω τα κοµµάτια. Θα έρθει ο καιρός.
Εχεις προγραµµατίσει συναυλίες;
Ξέρω ότι θα γίνουν κάποιες συναυλίες-αφιερώµατα για τον Θάνο Μικρούτσικο στο Ηρώδειο. Θα πραγµατοποιήσουµε και µία συναυλία µε τον Γιάννη Κότσιρα στην Πάτρα για τον Θάνο. Τις προσωπικές µου συναυλίες δεν τις έχω κλείσει ακόµη, περιµένω να ξεκαθαρίσουν οι όροι διεξαγωγής τους. Είναι λίγο θολό το τοπίο. Η πρόθεσή µου είναι να βγούµε να παίξουµε.
Για την απώλεια του Θάνου Μικρούτσικου;
Ο Θάνος µου λείπει κάθε µέρα. ∆εν µπορώ να συνηθίσω µε τίποτε την απώλεια των φίλων. Ειδικά ανθρώπων µε τους οποίους ήµασταν συνεργάτες και φίλοι. Τέτοιοι άνθρωποι είναι ανεκτίµητοι και σπάνιοι στη ζωή µου. Οταν χάνεται κάποιος από αυτούς το κενό δεν αναπληρώνεται. Η απουσία του είναι καθηµερινή. Είναι µοναδικό το συναίσθηµα να µη θέλεις να αποχωριστείς τον άλλο, να λαχταράς να πάτε µετά τη δουλειά για φαγητό, για κρασί, για κουβέντα.
Ενα σχόλιο για την υπόθεση του Βασίλη ∆ηµάκη που τελικά δικαιώθηκε;
Είναι ντροπή αυτό που πήγε να συµβεί. Οταν ένας άνθρωπος νικάει τον κακό του εαυτό και αποφασίζει να σπουδάσει και το κράτος µε διάφορα κολπάκια και προσκόµµατα του κόβει τα φτερά, είναι το λιγότερο εκδικητικό. Είδαµε πρόσφατα και τους δύο αγωνιστές των Grup Yorum στην Τουρκία να πεθαίνουν και πάγωσε η ψυχή µας.
Τι θα ήθελες να πεις στον κόσµο ύστερα από τόσο καιρό εγκλεισµού;
Περιµένω να αγκαλιαστούµε µέχρι να γδαρθούµε. Μου έχουν λείψει η συναυλία, η σωµατική επαφή, η ζωντανή επικοινωνία. Ο πατέρας µου δεν µπορεί να αγκαλιάσει την κόρη µου και όλο αυτό µου φαίνεται σπαραχτικό. Η ευχή µου είναι να σπάσει αυτό όσο πιο γρήγορα γίνεται. Και να αγκαλιαστούµε όσο πιο σφιχτά γίνεται. Μου έχετε λείψει.
INF0
Ο δίσκος «Στη χώρα των αθώων» κυκλοφορεί από το Ogdoo Music Group σε δύο εκδόσεις
