«Πάντα βλέποντας προς τα κάτω, σαν ζώα, σκυμμένοι στη γη βόσκουν σε τραπέζια, χορταίνοντας την κοιλιά τους και τις σαρκικές τους επιθυμίες και από την πλεονεξία αυτών των ηδονών κλοτσούν και χτυπούν με τα κέρατα ο ένας τον άλλο και στο τέλος σκοτώνονται μεταξύ τους, γιατί δεν είναι σε θέση να γεμίσουν με πράγματα ουσιαστικά εκείνο το μέρος του εαυτού τους που μετέχει στο αγαθό, το μόνο που μπορεί να δεχτεί την αληθινή πληρότητα».
Οταν τα έγραφε αυτά ο Πλάτωνας ίσως ήξερε ότι ούτε η εξέλιξη του πολιτισμού δεν θα ήταν ικανή να εξαλείψει την άγρια πλευρά της ανθρώπινης φύσης. Σε ποια μήτρα όμως επωάζεται αυτή η βία που ξεβράζεται πότε στα βράχια της Ρόδου, πότε σε μια σχολική αίθουσα και πότε στους δρόμους χωριών και πόλεων;
Η δολοφονία της φοιτήτριας μπορεί να είναι ένα ακραίο ως προς τη φρίκη του περιστατικό, δεν είναι όμως το μοναδικό. Τα υβριστικά σχόλια για τη νεκρή στα social media, ο ξυλοδαρμός του ενός κατηγορούμενου στο κελί της φυλακής καθώς και η περίπτωση του Ζακ Κωστόπουλου ή του 15άχρονου που οδηγήθηκε στην αυτοκτονία από το μπούλινγκ των συμμαθητών του είναι σημάδια της πιο σκοτεινής όψης μιας ψυχικής αναπηρίας, με συρρικνωμένες τις ηθικές αξίες και κλειστή τη στρόφιγγα της συνείδησης. Ανησυχητικό επίσης είναι πως σε αυτά τα γεγονότα πρωταγωνιστούν συχνά νέοι, στους οποίους ούτε η οικογένεια ούτε το σχολείο κατάφεραν να μεταγγίσουν εκείνο το αξιακό σύστημα όπου θάλλουν ο σεβασμός στη ζωή και την ετερότητα και οι κοινές αναφορές σε αρχέτυπα.
Πρόκειται για άτομα στα οποία όσο αποσυντονίζεται η λογική και εξορίζεται η ηθική κουλτούρα τόσο αναζωπυρώνονται το θυμικό και η κυριαρχία του ενστίκτου. Καθώς είναι γυμνά από κάθε έλλογη εξάρτυση μέσα στο άλλοθι που προσφέρει μια γενικότερη αποσύνθεση του κοινωνικού ιστού, επόμενο είναι κάποια στιγμή να αναδυθεί εντός τους ο homo violens. Ψευτοπαλικαράδες, περίκλειστοι μέσα στον χώρο της ιδιωτικής αυταρέσκειας και της κυριαρχικής συμπεριφοράς, βλέπουν τους άλλους σαν ένα προϊόν που θα το καταναλώσουν και στη συνέχεια θα το πετάξουν. Αποζητούν λοιπόν μόνο ό,τι εμπλουτίζει διαστροφικά το εγώ τους, είτε πρόκειται για τον φτηνό εντυπωσιασμό μιας ωραίας εμφάνισης είτε για την ξιπασιά των σεξουαλικών κατακτήσεων. Δεν έχουν καν την τραγικότητα της αδαμικής πτώσης, αλλά στοιχίζονται σε στάση προσοχής στον κρότο του κενού.
Σαφώς πιο ευδιάκριτες είναι οι κοινωνικές και πολιτικές ρίζες της βίας που ασκείται πέριξ των Εξαρχείων, στα γήπεδα ή στους πανεπιστημιακούς χώρους. Ο συσσωρευμένος θυμός μεταφράζεται σε επιθετικότητα και στρέφεται κατά της ιδιωτικής περιουσίας ή των δημόσιων κτιρίων από νεαρά παιδιά που δεν έχουν προλάβει ακόμη να υποστούν ούτε την κρατική καταπίεση ούτε τις ανισότητες του πλούτου και των προνομίων. Φέρουν όμως ασυνείδητα τις κακώσεις μιας πιθανής οικογενειακής ή κρατικής αυταρχικότητας, μιας γενιάς μεγαλωμένης σε πλασματική υλική αυτάρκεια η οποία δεν διαθέτει τη θωράκιση που μόνο η παιδεία και η σωστή αγωγή μπορούν να προσφέρουν.
Στόματα που αδυνατούν να επικοινωνήσουν ωρύονται ή βελάζουν και χέρια που δεν σφίγγονται ανθρώπινα καπαρώνουν μια μόνιμη θέση στο βαγόνι του πρωτογονισμού.
*H Χρύσα Κακατσάκη είναι φιλόλογος ιστορικός Τέχνης