Η απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου των ΗΠΑ να άρει την πρόβλεψη για την προστασία του δικαιώματος στην άμβλωση έχει προκαλέσει πραγματική θύελλα νομικών προκλήσεων τόσο από τους υποστηρικτές όσο και από όσους εναντιώνονται στις αμβλώσεις. Η κόντρα για τη συγκεκριμένη υπόθεση κρατάει δεκαετίες, με την πόλωση να παίρνει τόσο πολιτική όσο και θρησκευτική χροιά. Παράλληλα, το σκεπτικό της απόφασης αυτής αφήνει ανοικτό το ενδεχόμενο να πληγούν στο μέλλον και άλλα ανθρώπινα δικαιώματα.
Καταιγίδα μηνύσεων
Για δεκαετίες η νομική μάχη για τις αμβλώσεις επικεντρωνόταν στο Ανώτατο Δικαστήριο και το κείμενο το οποίο ερμηνεύει το αμερικανικό σύνταγμα. Τώρα που η ιστορική απόφαση Roe v. Wade που προστάτευε τις αμβλώσεις από το 1973 έχει ανατραπεί, το επίκεντρο της νομικής διαμάχης έχει μετατοπιστεί στο πολιτειακό επίπεδο, στο οποίο υποστηρικτές και πολέμιοι θα πρέπει να αναμετρηθούν με 50 διαφορετικούς καταστατικούς νόμους, αρκετά διαφορετικούς μεταξύ τους.
Σε μερικές πολιτείες τα πολιτικά και κοινωνικά δικαιώματα προστατεύονται περισσότερο απ’ ό,τι στο ομοσπονδιακό σύνταγμα, ενώ σε άλλες όχι. Ετσι τα δημοψηφίσματα που έχουν προγραμματιστεί για αυτό τον χρόνο στις πολιτείες ώστε να περάσουν τροπολογίες που θα καθορίζουν αν θα προστατεύεται ή όχι το δικαίωμα στην άμβλωση έχουν αυξημένη σημασία. Ειδικοί λένε ότι η ανασφάλεια θα συνεχίσει να υπάρχει για πολλά χρόνια ακόμη, δεδομένης της σχετικής ευκολίας με την οποία τροποποιούνται οι καταστατικοί χάρτες των πολιτειών και των δικαστικών εκλογών που μπορούν να οδηγήσουν σε γρήγορες αλλαγές στην ιδεολογική σύσταση των πολιτειακών δικαστηρίων.
Από τη μέρα της απόφασης, σε τουλάχιστον έξι πολιτείες έχουν κατατεθεί μηνύσεις για να μην ενεργοποιηθούν νομικοί μηχανισμοί που θα απαγορεύουν τις αμβλώσεις. Σε μερικές από αυτές οργανώσεις για τα δικαιώματα των γυναικών και ακτιβιστές καλούν τους δικαστές να κρίνουν την αμφισβητήσιμη εφαρμοσιμότητα των νόμων που απαγορεύουν την άμβλωση σε διαφορετικές πολιτείες. Ολες οι νομικές ενέργειες δίνουν έμφαση στους κινδύνους για την υγεία που μπορεί να επιφέρει μια προβληματική κύηση και στον τελεσίδικο τρόπο με τον οποίο ανατρέπεται η οικονομική ασφάλεια ενός ανθρώπου όταν έρχεται στη ζωή του ένα παιδί.
Σε 8 πολιτείες έχουν ήδη απαγορευτεί οι αμβλώσεις, ενώ σε άλλες 22 έχουν επιβληθεί ή απειλούνται να επιβληθούν αυστηροί περιορισμοί. Σε αυτές τις 30 πολιτείες ο «Guardian» υπολογίζει ότι ζουν περίπου 40 εκατ. γυναίκες σε αναπαραγωγική ηλικία. Αν υπολογίσει κανείς ότι κάθε χρόνο εκτιμάται ότι γίνονται πάνω από 900.000 αμβλώσεις στις ΗΠΑ ή 14 αμβλώσεις ανά 1.000 γυναίκες, η ζωή εκατοντάδων χιλιάδων γυναικών μπορεί να αλλάξει για πάντα ή να τεθεί σε κίνδυνο εάν δεν μπορέσουν να τερματίσουν μια ανεπιθύμητη ή προβληματική κύηση.
Τροπολογίες κατά των αμβλώσεων
Από τη δεκαετία του 2000 οι ακτιβιστές κατά των αμβλώσεων άρχισαν να στρέφονται στην τροποποίηση των κανονισμών στα πολιτειακά συντάγματα ώστε να εξαλείψουν το δικαίωμα στην άμβλωση.
Τα συντάγματα των πολιτειών είναι γενικά πιο εύκολο να αλλάξουν σε σχέση με το ομοσπονδιακό σύνταγμα. Μόλις ένα νομοθετικό σώμα κάποιας πολιτείας προτείνει μια τροποποίηση, οι περισσότερες πολιτείες απαιτούν μόνο απλή πλειοψηφία των πολιτειακών βουλευτών για να την εγκρίνουν. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι πολιτειακοί βουλευτές έχουν τροποποιήσει τα συντάγματα των πολιτειών τους περισσότερες από 700 φορές από το 2006. Αντίθετα, καμία προσπάθεια τροποποίησης του ομοσπονδιακού συντάγματος των ΗΠΑ –το οποίο απαιτεί πλειοψηφία των δύο τρίτων σε Βουλή Αντιπροσώπων και Γερουσία, μαζί με την επικύρωση από 38 πολιτείες– δεν ήταν επιτυχής εδώ και δεκαετίες.
Δικαστικός ακτιβισμός από το Ανώτατο Δικαστήριο
Πέρα όμως από το κύμα τροποποιήσεων στα πολιτειακά συντάγματα, τα τελευταία χρόνια παρατηρείται μια άνοδος του συντηρητισμού στο Ανώτατο Δικαστήριο, αφού οι αποφάσεις του, κάτω από ένα πέπλο δήθεν νομικής αμεροληψίας, κρύβουν ξεκάθαρη ιδεολογική στόχευση. Η άρση της προστασίας των αμβλώσεων είναι η κορυφή του παγόβουνου των συντηρητικών αποφάσεων που έχει λάβει το δικαστικό όργανο. Δεν πρέπει να θεωρείται τυχαίο ότι από τους συντηρητικούς δικαστές που πλειοψήφησαν (έξι προς τρεις), οι μισοί είναι διορισμένοι από τον Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος έσπασε κάθε ρεκόρ διορισμού δικαστών σε μία και μοναδική προεδρική θητεία.
Για να γίνει κατανοητή η στόχευση αρκεί να δει κανείς δύο πρόσφατα παραδείγματα: έπειτα από δεκαετίες αβελτηρίας η Γερουσία πέρασε την προηγούμενη Πέμπτη νόμο, υποστηριζόμενο και από τα δύο κόμματα, που προβλέπει αυξημένους ελέγχους στην προμήθεια όπλων. Την ίδια μέρα το Ανώτατο Δικαστήριο ανέτρεψε ένα νόμο της πολιτείας της Νέας Υόρκης με ψήφους 6-3 και επέτρεψε την οπλοφορία σε δημόσιους χώρους… Επίσης, το Ανώτατο Δικαστήριο με την τρέχουσα σύνθεσή του έχει ρεκόρ στις αποφάσεις υπέρ θρησκευτικών οργανώσεων. Μόνο τους τελευταίους δύο μήνες έχει τρεις αποφάσεις υπέρ της θρησκευτικής έκφρασης από κυβερνητικούς αξιωματούχους. Αυτό θεωρείται ότι υπονομεύει την ανεξιθρησκία στις ΗΠΑ, οι οποίες δεν έχουν επίσημη, κρατικά υποστηριζόμενη θρησκεία. Σε αυτές τις τρεις αποφάσεις το δικαστήριο αποφάνθηκε ότι ο διαχωρισμός κράτους – εκκλησίας έδινε περισσότερα δικαιώματα έκφρασης σε ορισμένες θρησκείες, κάτι που ανάγκασε ένα εκ των φιλελευθέρων μελών του, τη δικαστή Σόνια Σοτομαγιόρ, να σχολιάσει στο σκεπτικό μίας εκ των αποφάσεων ότι αυτή η λογική «μας οδηγεί σε ένα σημείο που ο διαχωρισμός εκκλησίας και κράτους αποτελεί παραβίαση του συντάγματος».
