Γεμάτο σχεδόν ήταν το Ηρώδειο και στη χθεσινή πολυαναμενόμενη συναυλία του Αμερικανού θρύλου της jazz, Charles Lloyd, που αποτελεί πια «φίλο της Ελλάδας» όπως τον παρουσίασε η Μαρία Φαραντούρη και που επισκέπτεται συχνά τη χώρα μας την τελευταία δεκαπενταετία.
Συνοδευόμενος από ένα τρίο εξαιρετικών μουσικών, οι οποίοι θα χαρακτηρίζονταν ως η «αφρόκρεμα» της διεθνούς jazz σκηνής, αλλά και από τον δικό μας «διεθνή» Σωκράτη Σινόπουλο, τον δεξιοτέχνη της πολίτικης λύρας, ο Lloyd στα 86 του χρόνια, πανύψηλος και επιβλητικός με την ολόλευκη φορεσιά του, απέδωσε στο σαξόφωνο και το φλάουτο δικές του συνθέσεις, όπως και το κομμάτι «Κράτησα τη ζωή μου» των Γιώργου Σεφέρη – Μίκη Θεοδωράκη.
Πάντα στις συναυλίες του επί ελληνικού εδάφους ο Lloyd με τη μπάντα του παίζει αυτό το τραγούδι διασκευασμένο, αφού, όπως έχει δηλώσει ο ίδιος, τον συνδέει με το βυζαντινό μέλος, ψήγματα του οποίου υπάρχουν στη συγκεκριμένη μελωδία του Θεοδωράκη. Ωστόσο, τη μερίδα του λέοντος στο χθεσινό πρόγραμμα κατέλαβαν τέσσερις συνθέσεις της Λένας Πλάτωνος από το τελευταίο της έργο, το «Σιωπηλών σπαράγματα», για τη φωνή της Φαραντούρη, βασισμένο σε στίχους αρχαίων Ελληνίδων ποιητριών μεταφρασμένων στα νέα ελληνικά από τον φιλόλογο Θάνο Τσακνάκη.
Οφείλουμε να πούμε ότι η μετατροπή του ηλεκτρονικού χορωδιακού έργου της Πλάτωνος σε jazz suite χρεώνεται στον Σωκράτη Σινόπουλο, εφόσον τόσο ο Lloyd, όσο και οι υπόλοιποι μουσικοί, παρενέβησαν με τα όργανα τους οδηγώντας το – ειδικά στο τελευταίο κομμάτι – σ’ ένα διονυσιακό ξεφάντωμα με έντονη την καταιγιστική ρυθμολογία της ποντιακής μουσικής. Ενδιαφέρον πείραμα, αν μη τι άλλο, στηριγμένο στην παγιωμένη πια άποψη πως «σύνορα η μουσική δεν γνωρίζει», στις μεστές και κεφάτες ερμηνείες της Φαραντούρη, αλλά και στη διεθνή αναγνώριση της Πλάτωνος με τα παλιότερα και τα καινούργια έργα της να επανεκδίδονται και να κυκλοφορούν στο εξωτερικό και, ειδικά, στις ΗΠΑ.
Παρόλο που η συναυλία απευθυνόταν σ’ ένα πιο μυημένο κοινό, μου έκανε εντύπωση που είδα να προσέρχονται νεαροί «μαλλιάδες» κρατώντας στα χέρια τους βινύλια του Charles Lloyd αλλά και των Doors της μετά Jim Morrison εποχής.
Αναφέρομαι στο άλμπουμ «Full Circle» των Doors από το 1972, στο οποίο ο Lloyd συμμετείχε παίζοντας πνευστά σε δύο κομμάτια. Δεν ήμουν μπροστά για να έβλεπα την αντίδραση του τη στιγμή που θα έβαζε την υπογραφή του πάνω στο συγκεκριμένο δίσκο, αλλά είναι μια κίνηση που αποδεικνύει πως ο καλλιτέχνης αυτός έχει τη δική του τεράστια ιστορία στη jazz, αλλά τελικά και στην pop rock σκηνή από τα sixties μέχρι τις μέρες μας. Ακόμη κι αν η μουσική του ελάχιστη σχέση έχει με τον κλασικό ηλεκτρικό rock ήχο.
Ο ίδιος με τις βουδιστικές πεποιθήσεις του, μου έφερε στο νου τον Leonard Cohen, που είχα την τύχη να δω live το καλοκαίρι του 2008 στο Terra Vibe. Έδινε δηλαδή χώρο στους μουσικούς του, παρουσιάζοντας τους ονομαστικά και υποκλινόμενος με τα χέρια σε στάση προσευχής μετά το τέλος κάθε κομματιού.
Ναι, αλλά, τι μουσικοί ήταν αυτοί!
Στο πιάνο ο Jason Moran που θεωρείται ένας απ’ τους σημαντικότερους jazz πιανίστες και συνθέτες με μεγάλη προσωπική δισκογραφία. Στο κοντραμπάσο ο Larry Grenadier, ένας διανοούμενος της jazz σκηνής, συνεργάτης μέσα στα χρόνια του Stan Getz και άλλων θρύλων της jazz. Και στα ντραμς ο Eric Harland, ο πιο νέος της μπάντας, που το ιστορικό μουσικό περιοδικό «DownBeat» συμπεριέλαβε στη λίστα με τους πιο επιδραστικούς ντράμερ παγκοσμίως. Σ’ αυτούς τους μουσικούς προστέθηκε και ο Έλληνας Σωκράτης Σινόπουλος, του οποίου οι δύο τελευταίοι προσωπικοί δίσκοι έχουν κυκλοφορήσει από την ECM, τη δισκογραφική που αποτελεί εγγύηση στο διεθνές jazz στερέωμα.
Ο Σινόπουλος ήταν εκείνος που βγήκε μαζί με τη Μαρία Φαραντούρη στη σκηνή, αφού πρώτα ο Charles Lloyd με το τρίο του είχε ολοκληρώσει τις δύο δικές του εναρκτήριες μακροσκελείς συνθέσεις για σαξόφωνο και φλάουτο. Κι όταν η Φαραντούρη τραγούδησε το «Blow wind», σύνθεση του Charles Lloyd, απέδειξε για μία ακόμη φορά πόσο η κοντράλτο φωνή της ταιριάζει με το αμιγώς jazzy ηχητικό κλίμα.
Ασχέτως αν από τα ψηλά του Ηρωδείου ακούστηκε η φωνή μίας κυρίας που ζητούσε «Θεοδωράκη». Το απαιτητικό ελληνικό κοινό, αυτή η μάστιγα! Το ίδιο κοινό που πηγαίνει και στις free form συναυλίες της Σαβίνας Γιαννάτου ζητώντας…Χατζιδάκι και Πλάτωνος και επιδεικνύοντας ασέβεια κατά τη γνώμη μου. Αν και όπως είπαμε, στη χθεσινή συναυλία η Φαραντούρη τραγούδησε Πλάτωνος, διασκευασμένη σε jazz.
Η Πλάτωνος αυτοπροσώπως, που βρισκόταν στο Ηρώδειο, είχε μεγάλη περιέργεια για το πώς θα παρουσιαζόταν το έργο της. Κι εδώ να πούμε ότι δεν είναι η πρώτη φορά που η Ιέρεια της ηλεκτρονικής μουσικής στην Ελλάδα παθαίνει jazz…μετάλλαξη. Είχε προηγηθεί το εξαιρετικό άλμπουμ «9 πορτραίτα της Λένας Πλάτωνος» (ANKH, 2015), στο οποίο ο πιανίστας και συνθέτης Σπύρος Μάνεσης είχε διασκευάσει για jazz πιάνο εννιά συνθέσεις της, από τη «Ρόζα – Ροζαλία» μέχρι τη «Γαλάζια κιθάρα» από το «Σαμποτάζ».
Χθες, πάντως, έτσι όπως παίχτηκαν τα «Σιωπηλών σπαράγματα» για jazz κουαρτέτο και πολίτικη λύρα, έγινε φανερό πως οι χαρακτηριστικές πλατωνικές αρμονίες μοιραία παραγκωνίστηκαν, δίνοντας τη θέση τους σε ένα αυτοσχεδιαστικό jazz πείραμα. Έως και «jazz παιχνίδι» θα χαρακτηριζόταν, αν έβλεπε κανείς με πόσο κέφι και ευδιαθεσία ο Charles Lloyd και το team του έπαιζαν πάνω στο μουσικό σύμπαν της Πλάτωνος, ενώνοντας απολύτως επιτυχημένα την ελληνική παράδοση με τη νεοϋρκέζικη jazz.
Είναι ακριβώς αυτό που είπε και ο Jason Moran στη συνθέτρια μετά το τέλος της συναυλίας: «Γνωρίζω τη μουσική σας, την έχω ακούσει και παρατηρώ πως μέσα από το ηλεκτρονικό ιδίωμα βγάζετε πολλή ”ψυχή”».
Με τον ίδιο ενθουσιασμό εκφράστηκε και ο Charles Lloyd. Η φωτογραφία που τράβηξε η τραγουδίστρια Αργυρώ Καπαρού, που επίσης ήταν παρούσα, είναι ενδεικτική: Με το ένα του χέρι ο Lloyd κρατάει το χέρι της Πλάτωνος και με τ’ άλλο αγγίζει την καρδιά του ως ένα μεγάλο ευχαριστώ για το δώρο της μουσικής της.
Ευγενείς καλλιτέχνες, πολιτισμένοι άνθρωποι.
Η συναυλία, όπως μάθαμε, μίκρυνε σε διάρκεια, διήρκεσε δηλαδή 80 λεπτά και αιτία ήταν η αφόρητη ζέστη των τελευταίων ημερών στην Αθήνα. Τα εύσημα πάνε και στη Μαρία Φαραντούρη, η οποία, αν και guest, κυριάρχησε στη βραδιά, στο πλευρό του Charles Lloyd, με τον οποίο τους δένει φιλία και συνεργασία είκοσι χρόνων.
Η Φαραντούρη, που πάντα την «ψάχνει» με το ρεπερτόριο των διεθνών συναυλιών της, ήταν εκείνη επίσης που θέλησε να παρουσιαστεί για πρώτη φορά διασκευασμένο το έργο της Πλάτωνος, δίνοντας την ευκαιρία στο κοινό να ακούσει και κάτι καινούργιο και, σίγουρα, πρωτότυπο. Ήταν, επομένως, μία σπάνια βραδιά και μια μοναδική συναυλία που τιμά το Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου για την ένταξη της στο φετινό του πρόγραμμα.
Διαβάστε επίσης: