Αμείλικτα ερωτήματα για τη συμφωνία Ελλάδας – Αιγύπτου που οριοθετεί τμηματικά την ΑΟΖ ανάμεσα στις δύο χώρες
Θάλασσα τα έκαναν ο Κυριάκος Μητσοτάκης και η μυστική διπλωματία που από την πρώτη στιγμή ασκεί το Μαξίμου στην προσπάθειά του να προλάβει τα τετελεσμένα που δημιούργησε η κωλυσιεργία να προλάβουμε ή να αντιμετωπίσουμε τις επιπτώσεις του τουρκολιβυκού μνημονίου.
Επί της ουσίας ο πρωθυπουργός αντιμετώπισε και αυτό το μείζον εθνικό θέμα ως επιχειρηματική συμφωνία για την οποία χρειάζεται να ειπωθούν τα απολύτως απαραίτητα. Το αποτέλεσμα ήταν να πάμε για μαλλί και να βγούμε κουρεμένοι. Οπως προκύπτει από τις συντεταγμένες της συμφωνίας που είδαν αργά το απόγευμα της Παρασκευής το φως της δημοσιότητας, επιβεβαιώνονται πλήρως οι φόβοι που είχαν προκύψει το απόγευμα της περασμένης Πέμπτης, όταν μετά την υπογραφή της συμφωνίας πηγές του υπουργείου Εξωτερικών δημοσιοποίησαν έναν χάρτη με την περιοχή της συμφωνίας.
Οπως για παράδειγμα ότι η Ελλάδα απεμπολεί κυριαρχικά δικαιώματα, μερικά εκ των οποίων μάλιστα «διαφήμιζε» η ίδια έξι χρόνια πριν επί πρωθυπουργίας Αντώνη Σαμαρά. Ο τότε υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Γιάννης Μανιάτης τον Σεπτέμβριο του 2014 είχε φιλοξενήσει σε εκδήλωση (road show) στο Λονδίνο 150-200 στελέχη της παγκόσμιας πετρελαϊκής αγοράς προκειμένου να τους παρουσιάσει «τον μεγάλο γύρο παραχωρήσεων στο Ιόνιο και νότια της Κρήτης», όπως είχε πει ο ίδιος. Μεταξύ αυτών και το οικόπεδο 20 νοτιοανατολικά της Κρήτης. Με τη χθεσινή συμφωνία, στη βάση όχι της μέσης γραμμής (όπως έπραξε η Αίγυπτος με την Κύπρο) αλλά των απαιτήσεων των Αιγυπτίων και της αναλογικότητας των ακτών (επικίνδυνο προηγούμενο για την περιοχή της ΝΑ Μεσογείου), το εν λόγω οικόπεδο και ενδεχόμενα κοιτάσματα υδρογονανθράκων που βρίσκονται στην υφαλοκρηπίδα του περνούν στο μεγαλύτερο μέρος τους στα χέρια των Αιγυπτίων (βλέπε χάρτη 1). Εντύπωση βεβαίως προκαλεί και το γεγονός ότι η μερική συμφωνία αφήνει για μελλοντική οριοθέτηση όλη την περιοχή δυτικά της Κρήτης, κάτι που είχε συμβεί και με την αντίστοιχη συμφωνία προ μηνών με την Ιταλία.
Επικίνδυνα δεδικασμένα
Στο δε μεγάλο θέμα της ΝΑ Μεσογείου η συμφωνία της περασμένης Πέμπτης εγγράφει επικίνδυνα προηγούμενα έναντι των τουρκικών διεκδικήσεων αφού αγνοεί το Καστελόριζο, ενώ με βάση τις συντεταγμένες που δόθηκαν στη δημοσιότητα Ρόδος, Κάρπαθος και Κάσος έχουν περιορισμένη επήρεια. Είναι προφανές ότι ακόμη κι αν η χώρα μας προσδοκά να κατοχυρώσει τα δικαιώματά της τα οποία πηγάζουν από το διεθνές δίκαιο σε μέλλοντα χρόνο, η συμφωνία αυτή εγγράφει επικίνδυνα δεδικασμένα ακόμη κι αν η Τουρκία δεχτεί να καθίσει στο τραπέζι του διαλόγου (βλέπε συντεταγμένες).
Είναι χαρακτηριστικό ότι ακόμη και ο χάρτης που δόθηκε στη δημοσιότητα από πηγές του υπουργείου Εξωτερικών εμφανίζει με διαγράμμιση τις περιοχές του τουρκολιβυκού μνημονίου και εντός αυτών σχεδόν το ένα τρίτο του χερσαίου τμήματος της Κρήτης. Ακόμη κι αν το γεγονός δεν χρήζει σοβαρής ανάλυσης, πρόκειται σαφέστατα για δείγμα προχειρότητας (βλέπε χάρτη 2).
Οι πέντε πληγές κατά τον Νίκο Κοτζιά
Από την πλευρά του ο πρώην υπουργός Εξωτερικών Νίκος Κοτζιάς, ο οποίος έχει παραδεχτεί δημοσίως ότι δεν προχώρησε τις συμφωνίες με την Ιταλία και την Αίγυπτο λόγω των μαξιμαλιστικών απαιτήσεων των δύο χωρών, με τοποθέτησή του στα social media έκανε λόγο για «καταπληκτικό φαινόμενο» να αποδεχτούμε «το σύνολο των αιγυπτιακών αιτιάσεων και αιτημάτων» ενώ δεν πήραμε τίποτε από τα υπό διαπραγμάτευση θέματα. «Ουσιαστικά, όπως έκανε και με την ΑΟΖ με την Ιταλία, έδωσε στην άλλη πλευρά ό,τι ζητούσε και δεν πήρε τίποτα στα πλαίσια της διαπραγμάτευσης» έγραψε ο πρώην υπουργός Εξωτερικών.
Ειδικά για την Αίγυπτο ο Ν. Κοτζιάς αναφέρθηκε σε «πέντε πληγές» της συμφωνίας: α) το 55-45% υπέρ της Αιγύπτου, β) η συμφωνία δεν είναι τμηματική μόνο προς ανατολάς, όπως εκείνη πάντα ζητούσε, αλλά και ως προς τα δυτικά, αφού δεν φτάνει μέχρι τα σύνορα Αιγύπτου και Λιβύης, γ) δεν αποδόθηκε επήρεια στη συστάδα νησιών και βραχονησίδων νοτίως του νομού Λασιθίου (Τρόχιλος, Στρογγυλό, Κουφονήσι) ούτε στο Γαϊδουρονήσι ή αλλιώς Χρυσή, δ) τα μεγάλα ελληνικά νησιά όπως η Κάρπαθος και η Κάσος, ακόμη και η Ρόδος, έχουν περιορισμένη επήρεια, και ε) προς ανατολάς η χάραξη της ΑΟΖ γίνεται μέχρι τον 28ο μεσημβρινό (τέμνει στη μέση τη Ρόδο!) και εκ των πραγμάτων γκριζάρει τα ελληνικά δικαιώματα από τον 28ο μέχρι τον 32ο μεσημβρινό (πάγια επιδίωξη της Τουρκίας). Είναι απολύτως χαρακτηριστικό ότι πηγές κοντά στον Ν. Κοτζιά δήλωναν το βράδυ της Παρασκευής σοκαρισμένες από την ελληνική υποχωρητικότητα λέγοντας ότι αν έφερνε τέτοια συμφωνία ο πρώην υπουργός Εξωτερικών, «θα τον περνούσαν στρατοδικείο»!
Εδώ βεβαίως κάποιος πρέπει να προσθέσει ότι η χώρα μας προχώρησε στη ρύθμιση της ΑΟΖ με την Αίγυπτο και την Ιταλία χωρίς προηγουμένως να προχωρήσει, όπως δικαιούνταν από το δίκαιο της θάλασσας και ζήτησαν ο Αλέξης Τσίπρας και ο πρώην υπουργός Εξωτερικών, στην επέκταση των χωρικών υδάτων της από τα 6 στα 12 ναυτικά μίλια.
Από την πλευρά της η αξιωματική αντιπολίτευση σημείωσε ότι «μια συμφωνία άρον άρον», όπως την ονομάζει, «δεν αντιμετωπίζει την τουρκική επιθετικότητα αλλά δημιουργεί επικίνδυνα προηγούμενα για τα εθνικά μας συμφέροντα». Μάλιστα ο ΣΥΡΙΖΑ αντιπροτείνει τη δυνατότητα που είχε η χώρα μας «επέκτασης των χωρικών υδάτων νοτίως και ανατολικά της Κρήτης και διεκδίκησης ισχυρών ευρωπαϊκών κυρώσεων έναντι της παραβίασης της ελληνικής υφαλοκρηπίδας».
Ο ίδιος ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ Αλ. Τσίπρας σε συνέντευξή του την περασμένη Τετάρτη στο ieidiseis.gr τασσόταν υπέρ της συμφωνίας με την Αίγυπτο, σημειώνοντας όμως ότι «μια κακή συμφωνία θα μπορούσε να δώσει ανέλπιστα όπλα στην Τουρκία σε ό,τι αφορά τις διεκδικήσεις της απέναντι σε κυριαρχικά μας δικαιώματα, έτσι όπως αυτά ορίζονται από το διεθνές δίκαιο».
Και τώρα αρχίζουν τα δύσκολα
Μια ακόμη πτυχή της συμφωνίας με την Αίγυπτο είναι ότι η χώρα μας σε περίπτωση επιβουλής οφείλει να υπερασπιστεί τα δικαιώματά της στις περιοχές που περιλαμβάνει η συμφωνία της περασμένης Πέμπτης.
Ηδη την Παρασκευή ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν μιλώντας με φόντο την Αγια-Σοφιά αποκάλυψε ότι η Γερμανίδα καγκελάριος Ανγκελα Μέρκελ του ζήτησε να σταματήσει τις γεωτρήσεις, κάνοντας τη δουλειά της πιο εύκολη, και να δοθεί μια περίοδος ηρεμίας τριών τεσσάρων εβδομάδων προφανώς στις σχέσεις Ελλάδας – Τουρκίας. «Αλλά εγώ δεν τους εμπιστεύομαι (σ.σ.: εννοεί τους Ελληνες)» και συνέχισε λέγοντας «δεν θα κρατήσουν τις υποσχέσεις τους και αυτό έγινε, τι θα συμβεί λοιπόν τώρα, αμέσως να ξεκινήσουμε τις γεωτρήσεις».
Σε απλά ελληνικά, αν η Τουρκία ξεκινήσει έρευνες εντός της ελληνικής ΑΟΖ που ανακοινώθηκε την Πέμπτη και η οποία συμπίπτει με το παράνομο τουρκολιβυκό μνημόνιο, θα πρόκειται για παραβίαση εθνικών δικαιωμάτων.
Χωρίς διάλογο κρίσιμες αποφάσεις στα εθνικά
Αλλη μια πτυχή της συμφωνίας της Πέμπτης είναι ότι για μια ακόμη φορά η κυβέρνηση προτίμησε να κινηθεί χωρίς τη συναίνεση της αντιπολίτευσης. Δεν συγκάλεσε το συμβούλιο των πολιτικών αρχηγών παρά το γεγονός ότι μερικές μέρες πριν ο ελληνικός στόλος βρέθηκε νοτίως του Καστελόριζου με το δάκτυλο στη σκανδάλη έχοντας απέναντί του τον τουρκικό. Ο Κυρ. Μητσοτάκης περιορίστηκε να δει κατά μόνας τους πολιτικούς αρχηγούς προκειμένου να τους ενημερώσει για τις προθέσεις του, χωρίς μάλιστα να μπει σε λεπτομέρειες, όπως προκύπτει από το σχετικό ρεπορτάζ.
Δεν ήταν η πρώτη φορά που συμβαίνει αυτό. Αλλωστε το Μαξίμου προτιμά τη μυστική διπλωματία, αφήνοντας εκτός ακόμη και το υπουργείο Εξωτερικών και τους Ελληνες διπλωμάτες. Κάπως έτσι μάθαμε για την τριμερή στο Βερολίνο με τη διπλωματική σύμβουλο του πρωθυπουργού και τον αντίστοιχο της τουρκικής προεδρίας, την ίδια ώρα που ο Ελληνας ΥΠΕΞ Νίκος Δένδιας βρισκόταν στις Βρυξέλλες και ζητούσε κυρώσεις για τη γειτονική χώρα. Συνάντηση που έγινε γνωστή από τον Μεβλούτ Τσαβούσογλου.
Η εθνική Βαβέλ της δεξιάς πολυκατοικίας
Στο εσωτερικό της ΝΔ επικρατεί αναβρασμός περί των εθνικών. Τα «εκπαιδευμένα» από τη συμφωνία των Πρεσπών στελέχη της δύσκολα θα χωνέψουν στο σύνολό τους μια συμφωνία που ψαλιδίζει εθνικά δικαιώματα και μας φέρνει σε μειονεκτική θέση έναντι της Τουρκίας. Οσο κι αν ο πρώην πρωθυπουργός Αντ. Σαμαράς είδε την προανακριτική να οδηγεί στο ειδικό δικαστήριο τον Δημήτρη Παπαγγελόπουλο και παράλληλα να ασκείται δίωξη στην εισαγγελέα διαφθοράς Ελένη Τουλουπάκη ενώ διασώθηκαν (παρά το ψαλίδισμα) τα προσκείμενα στον ίδιο κυβερνητικά στελέχη.
Είναι χαρακτηριστικό ότι ο βουλευτής και εκ των συμβούλων του Κυρ. Μητσοτάκη στην εξωτερική πολιτική Αγγελος Συρίγος με άρθρο του στην «Καθημερινή» το 2015 διαφωνούσε με την τμηματική οριοθέτηση ΑΟΖ (θα άφηνε εκτός το τριεθνές ανατολικά της Κρήτης) με το εξής σκεπτικό: «Η αποδοχή μιας τέτοιας προτάσεως θα ήταν λανθασμένη. Θα δημιουργούσε την εύλογη εντύπωση ότι η Ελλάδα έχει παραιτηθεί των δικαιωμάτων της στην υπόλοιπη περιοχή».
Την ίδια ώρα, οι πληροφορίες θέλουν και τον πρώην πρόεδρο της ΝΔ και πρώην πρωθυπουργό Κώστα Καραμανλή εξαιρετικά ανήσυχο με τους χειρισμούς Μητσοτάκη στα εθνικά θέματα. Αλλο, λένε κάποιοι, ο συμβιβασμός και άλλο η υποχώρηση. Είναι δυνατόν όσοι βγήκαν στους δρόμους για το μακεδονικό να κρυφτούν πίσω από τη λέξη «συμβιβασμός»;