Η Κίνα δεν θέλει να φανεί αδύναμη μπροστά στις αξιώσεις των γειτόνων της και γι’ αυτό ρισκάρει να προκαλέσει εντός του 2017 ένα «θερμό επεισόδιο» στην Νότια Σινική Θάλασσα, λέει μιλώντας στο Documentonews.gr ο επίκουρος καθηγητής Οικονομικών του Διεθνούς Οικονομικού Πανεπιστημίου Χουλτ του Σαν Φρανσίνσκο, Ντέιβιντ Τζέι Γκριν.
Ο επί 17 χρόνια διευθυντής της Ασιατικής Αναπτυξιακής Τράπεζας σημειώνει ότι το Πεκίνο δεν έχει βιώσει την απόγνωση από ένα οικονομικό σοκ στην παγκόσμια αγορά και γι’ αυτό δεν ανησυχεί για τις κακές διεθνείς σχέσεις που μπορεί να εκτροχιάσουν το εμπόριο και τις διασυνοριακές επενδύσεις.
Ποια είναι η στρατηγική της Κίνας στην Νότια Σινική Θάλασσα και το μήνυμα που θέλει να στείλει στους παγκόσμιους παίκτες και τις γειτονικές χώρες;
Η Κίνα δεν θέλει να εμφανιστεί αδύναμη, δηλαδή ότι υποχωρεί από παλαιότερες διεκδικήσεις της. Σίγουρα προβάλλει αξιώσεις στην Θάλασσα της Νότιας Κίνας και χτίζει στρατιωτικές βάσεις σε νησιά. Χωρίς να θέλω να μειώσω τη σημασία αυτών των ενεργειών είναι σημαντικό να συνειδητοποιήσουμε ότι όλες οι χώρες στην περιοχή έχουν καταλάβει νησιά και οι περισσότερες έχουν δημιουργήσει αεροδρόμια σε τουλάχιστον ένα νησί. Η Κίνα άργησε σε αυτό το παιχνίδι αλλά κινείται δυναμικά προκειμένου να δείξει ότι είναι ισχυρή. Μπορεί κάλλιστα να αισθάνεται ότι είναι αρκετά ισχυρή προκειμένου να διώξει από την περιοχή τα άλλα κράτη χωρίς σοβαρές συνέπειες. Νομίζω ότι αυτό είναι λάθος. Οι κακές διεθνείς σχέσεις μπορεί να εκτροχιάσουν το εμπόριο και τις διασυνοριακές επενδύσεις.
Είναι ανησυχητικό ότι η Κίνα δεν έχει βιώσει τα προβλήματα που μπορεί να προκύψουν από ένα διεθνές σοκ. Ιστορικά, μόλις πρόσφατα άρχισε να εξαρτάται σοβαρά από τους θεσμούς της αγοράς. Μια κατάρρευση του εμπορίου οδηγεί σε απομείωση περιουσιακών στοιχείων εταιρειών και σε πτωχεύσεις επιχειρήσεων. Η Κίνα γλίτωσε σε μεγάλο βαθμό την ασιατική οικονομική κρίση 1997-1998 και τη Μεγάλη Ύφεση των χωρών του ΟΟΣΑ της τελευταίας δεκαετίας. Νομίζω, όμως, ότι οι άνθρωποι στην Ελλάδα μπορούν να βεβαιώσουν ότι δεν τα καταφέρνεις πάντα σε τέτοιες περιστάσεις και είναι καλύτερα να αποφεύγεις τα σοκ από το να προσπαθείς να επιζήσεις από αυτό.
Γιατί πιστεύετε ότι ο νεοεκλεγείς πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ και το Πεκίνο ανέβασαν το θερμόμετρο στις διμερείς σχέσεις τους με αιχμή του δόρατος την Νότια Σινική Θάλασσα;
Στην πραγματικότητα δεν πιστεύω ότι ο νέος πρόεδρος των ΗΠΑ και η κινεζική κυβέρνηση κάνουν κάτι εκπληκτικά καινούργιο. Οι πρόσφατες δυσκολίες (η κατάσχεση από την Κίνα ενός μη επανδρωμένου ναυτικού σκάφους των ΗΠΑ ανοιχτά των ακτών των Φιλιππίνων) εμφανίζονται υπό την προεδρία του Μπαράκ Ομπάμα. Οι ΗΠΑ προχωρούν σε επαναλαμβανόμενες ασκήσεις «ελεύθερης πλοήγησης», είτε με πλοία, είτε με αεροσκάφη, στην περιοχή. Μερικές φορές η κινεζική κυβέρνηση προσπαθεί να τις διαταράξει. Σε τακτά χρονικά διαστήματα, κάθε χώρα πρέπει να ανανεώσει τις απαιτήσεις της, να λάβει κάποια μέτρα που να δηλώνουν ότι τα συμφέροντά της δεν έχουν αλλάξει και ότι είναι έτοιμη να στηρίξει τις διεκδικήσεις της. Αυτή είναι μία από τις γνωστές ενέργειες. Αλλά αυτές οι γνωστές ενέργειες απειλούν να προκαλέσουν μία πραγματική σύγκρουσης. Ο Ντόναλντ Τραμπ δήλωσε κατά την προεκλογική εκστρατεία ότι ήθελε να έχει μια διαφορετική σχέση με την Κίνα, αλλά αυτό δεν έχει ακόμη εξηγηθεί καθαρά. Πρέπει να θυμόμαστε ότι το εμπόριο μεταξύ των ΗΠΑ και της Κίνας είναι τεράστιο. Μέσα στους πρώτους 10 μήνες του 2016, οι ΗΠΑ κατέγραψαν εμπορικές συναλλαγές (εξαγωγές συν τις εισαγωγές) με την Κίνα συνολικού ύψους πάνω από 472 δισ. δολάρια. Για να καταλάβουμε τα μεγέθη να σημειώσουμε ότι η Παγκόσμια Τράπεζα το 2015 εκτίμησε το μέγεθος της ελληνικής οικονομίας σε 194,9 δισ. δολάρια.
Αυτό υποδηλώνει ότι υπάρχουν τεράστια συμφέροντα και στις δύο χώρες προκειμένου να διατηρηθεί μία σχέση που θα είναι ανοιχτή στο εμπόριο και τις διασυνοριακές επενδύσεις. Φυσικά δεν σημαίνει ότι δεν θα υπάρξουν προβλήματα και ότι λανθασμένοι υπολογισμοί μπορεί να έχουν τρομακτικές συνέπειες.
Κατά τη γνώμη σας, τι πυροδοτεί τη νέα διένεξη στην Νότια Σινική Θάλασσα;
Ιστορικά η κυριότητα ή ο έλεγχος της Νότιας Σινικής Θάλασσας δεν ξεκαθαρίστηκε ποτέ οριστικά. Όλες οι κυβερνήσεις της περιοχής έχουν αξιώσεις, οι οποίες, σε διαφορετικό βαθμό, αλληλοεπικαλύπτονται. Είναι πολύ δύσκολο να εγκαταλειφθεί μία εδαφική διεκδίκηση μετά την δημοσιοποίηση της. Εάν την εγκαταλείψεις αποκαλύπτεις ότι είσαι μία ευάλωτη κυβέρνηση. Εν μέρει, αυτό που βρίσκεται πίσω από την διαμάχη στη Νότια Σινική Θάλασσα είναι μια επιθυμία, μια ανάγκη των χωρών να μην εμφανιστούν αδύναμες. Ανάλογη είναι και η κατάσταση στο βόρειο τμήμα της Θάλασσας της Νότιας Κίνας, με τις διαφορές μεταξύ της Κίνας, της Ιαπωνίας και της Κορέας εκεί.
Έτσι, κάθε κυβέρνηση αισθάνεται περιοδικά την ανάγκη να υπενθυμίσει στους γείτονές της ότι οι ισχυρισμοί της δεν έχουν εγκαταλειφθεί. Αυτό μπορεί να πάρει πολλές μορφές: με πλοία θαλάσσιας ασφάλειας να παρενοχλούν τα αλιευτικά άλλης χώρας, με την κατάληψη κάποιου μικρού νησιού, ή με την έναρξη ερευνών για πετρέλαιο.
Φυσικά όταν υπάρξει μία αποφασιστική απάντηση από άλλες χώρες τότε η διαμάχη από χαμηλών τόνων κινδυνεύει να μεταμορφωθεί σε πραγματική στρατιωτική εμπλοκή. Εκατό χρόνια πριν, οι χώρες της Ευρώπης βρέθηκαν μέσα από μία παρόμοια δυναμική σε παρόμοια εμπλοκή, η οποία αργότερα ονομάστηκε Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος.
Λένε ότι υπάρχουν τεράστια αποθέματα πετρελαίου και φυσικού αερίου και οι πόροι της αλιείας είναι αναμφισβήτητα σημαντικοί για τους πληθυσμούς της περιοχής. Ωστόσο, ναι μεν υπάρχουν υδρογονάνθρακες στη Νότια Σινική Θάλασσα, αλλά δεν είναι, όπως υποστηρίζεται μερικές φορές, ένας νέος Περσικός Κόλπος. Οι περισσότεροι πόροι που μπορούν να ανακτηθούν είναι πιθανότατα σε μη αμφισβητούμενες περιοχές και με τις χαμηλές τιμές των διεθνών τιμών του πετρελαίου, είναι όλο και πιο αντιοικονομικοί στην εκμετάλλευσή τους (σ.σ. εξαιτίας του μεγάλου κόστους για την εξόρυξη τους).
Οι αλιευτικοί πόροι είναι ιστορικά πιο σημαντικοί. Ωστόσο, τα αλιευτικά αποθέματα εξαντλούνται, κυρίως λόγω της υπεραλίευσης και της υποβάθμισης του περιβάλλοντος, καθώς η παράκτια ανάπτυξη βλάπτει τις περιοχές αναπαραγωγής των ψαριών.
Αυτό το τελευταίο σημείο είναι σημαντικό. Μερικές φορές οι διαφορές στη Νότια Σινική Θάλασσα εκτιμάται ότι έχουν στόχο να κατακτήσουν αυτούς τους πόρους για κάποια συγκεκριμένη χώρα. Ωστόσο, οι αλιευτικοί πόροι δεν μπορούν να αξιοποιηθούν με πραγματικά βιώσιμο τρόπο χωρίς τη συνεργασία όλων των χωρών της περιοχής.
Γενικότερα τα κράτη της περιοχής αλληλοεξαρτώνται προκειμένου να συνεχίσουν την αξιόλογη ανάπτυξη που έχουμε δει τις τελευταίες δεκαετίες, ιδίως στην Κίνα. Αυτή η εξέλιξη έχει βγάλει εκατοντάδες εκατομμύρια ανθρώπους από τη φτώχεια. Το μοντέλο ανάπτυξης της Ανατολικής Ασίας ανοίγει τις οικονομίες τους στο διεθνές εμπόριο και τις διασυνοριακές επενδύσεις και αξιοποιεί αυτό το εμπόριο με στόχο την ανάπτυξη που θα ωφελεί όλα τα κοινωνικά στρώματα.
Η ανάπτυξη στην Ανατολική Ασία στηρίζεται στο ‘’εργοστάσιο’’ της Ασίας, δηλαδή, τους διασυνοριακούς ιστούς της παγκόσμιας αλυσίδας παραγωγής ή την συναρμολόγηση αντικειμένων σε μία χώρα και την μεταφορά τους σε άλλη χώρα για το επόμενο στάδιο της παραγωγής. Αυτό ακριβώς θα καταρρεύσει, αν οι συγκρούσεις σε όλο τον δυτικό Ειρηνικό Ωκεανό εξελιχθούν σε πολεμική σύγκρουση.