Η δράση του αγωνιστή του ΚΚΕ Γιάννη Σαλλά στη Μέση Ανατολή και τη Σάμο.
«Η Ιστορία δεν περιμένει. Σε σύρει στη δίνη της και σε καλεί να (αντι)σταθείς όρθιος» γράφει στην προμετωπίδα του βιβλίου της «Ο Γιάννης Σαλλάς στις ατραπούς της Ιστορίας – Μέση Ανατολή 1941-1945 – Σάμος 1947-1949» (Εκδόσεις Στρατής Γ. Φιλιππότης, 2019) η Ντούνια Α. Κουσίδου. Το τρίτο βιβλίο της συγγραφέα με πρόλογο της ιστορικού Ιωάννας Παπαθανασίου συνιστά μια υποδειγματική έρευνα που συνεχίζει την παράδοση της συστηματοποιημένης παρουσίασης αρχειακών τεκμηρίων και προσωπικών καταθέσεων. Μέσα από το πλέγμα ραγδαία εξελισσόμενων δραματικών γεγονότων τεκμηριώνεται η αδιάλειπτη αντιφασιστική αγωνιστική δράση ενός σπουδαίου ανθρώπου, του Γιάννη Σαλλά.
Ο Σαλλάς γεννήθηκε στην Ικαρία στις αρχές του αιώνα. Το 1924 εντάχθηκε στο κομμουνιστικό κόμμα, μέσα από τις γραμμές του οποίου αγωνίστηκε σε όλη του τη ζωή. Στην Κατοχή ως δημιουργός των Αντιφασιστικών Στρατιωτικών Οργανώσεων (ΑΣΟ) στη Μέση Ανατολή έδωσε έναν πολυμέτωπο αγώνα για δημοκρατικότερη στρατιωτική ηγεσία και δημοκρατική μεταπολεμική διακυβέρνηση, ενάντια στις ανήκουστες μεθοδεύσεις βασιλοφρόνων και συντηρητικών πολιτικών και στρατιωτικών οι οποίοι μαζί με τους Βρετανούς προστάτες τους επιδίωκαν να μετατρέψουν τον ελληνικό στρατό σε στρατό πραιτοριανών. Τον Απρίλιο 1944 το κίνημα της Μέσης Ανατολής συνετρίβη βίαια από τους Βρετανούς και οι πρωταγωνιστές του, ανάμεσά τους και ο Σαλλάς, κλείστηκαν στα σύρματα.
Επιστρέφοντας στην πρωτεύουσα τον Ιανουάριο 1946 έδωσε μια πολύπλευρη ενδοκομματική μάχη για να ανατρέψει τεκμηριωμένα την εδραιωμένη αντίληψη στην ηγεσία του ΚΚΕ, και ιδίως στον Ν. Ζαχαριάδη, ότι η δράση της ΑΣΟ ήταν έργο της Ιντέλιτζενς Σέρβις. Καταθέτει εκθέσεις ως επικεφαλής του Κεντρικού Γραφείου Αντιφασιστικών Οργανώσεων Μέσης Ανατολής, οι οποίες μαζί με τις καταθέσεις μαρτύρων, στρατιωτών και αξιωματικών στην έρευνα που διεξήγαγε το κόμμα κλόνισαν αλλά δεν αναίρεσαν τις βεβαιότητες.
Τον Ιούνιο 1947 ύστερα από κομματική εντολή ο Σαλλάς έλαβε φύλλο πορείας για τη Σάμο για να συμβάλει στη συγκρότηση του Δημοκρατικού Στρατού στο νησί. Πάλεψε ηρωικά μαζί με τους συναγωνιστές του παρά την απομόνωση και τα πενιχρά μέσα. Κατόρθωσε να κρατήσει τη φλόγα ζωντανή μέσα σε αντίξοες συνθήκες έως το τέλος, στις 18 Οκτωβρίου 1949, πενήντα μέρες μετά την πτώση του Γράμμου. Συνελήφθη ύστερα από προδοσία και δολοφονήθηκε από «αποχρωματισμένους» ΕΤΑΞίτες που είχαν σταλεί στο νησί για να καταστείλουν την «ανταρσία». Το πτώμα του διαπομπεύτηκε. «Πάνω απ’ τον τάφο του, η σκλαβωμένη μέρα, γέρνει σ’ ενός λεπτού σιγή» (Τάσος Σπυρόπουλος, «Επιθεώρηση Τέχνης» 1961). Ο Σαλλάς μετουσιώθηκε σε μυθιστορηματικό ήρωα και πέρασε στην αιωνιότητα ως ο σεμνός και απλός αγωνιστής Φάνης στις «Ακυβέρνητες πολιτείες» του Στρατή Τσίρκα.
INFO
Ο Γιάννης Σαλλάς στις ατραπούς της Ιστορίας – Μέση Ανατολή 1941-1945 – Σάμος 1947-1949
Ντούνια Α. Κουσίδου
ΕΚΔΟΣΕΙΣ Στρατής Γ. Φιλιππότης
ISBN: 9789602950906
ΣΕΛ.: 176
ΤΙΜΗ: €21,20
