Έχετε ακούσει ηλεκτρική κιθάρα σε ρεσιτάλ σύγχρονης μουσικής; Ακουστική κιθάρα με 4 επιπλέον χορδές; Σόλο όμποε να συνοδεύεται από ήχους κρυστάλλινων ποτηριών ή μια άρπα; Έχετε δει παρτιτούρες μόνο με λέξεις, που θα μπορούσαν να παιχτούν από οποιονδήποτε;
31 Ιανουαρίου 2019 | Πάντειο Πανεπιστήμιο | 20:30
Tι ενώνει τη Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση και το Πάντειο Πανεπιστήμιο; Πολιτισμός, έκφραση, έκπληξη και δημιουργία… Αυτά είναι τα στοιχεία που κρατούν ζωντανή τη σχέση ανάμεσα στα δύο ιδρύματα. Ο παλμός της «Γέφυρας Μουσικής πάνω από τη Συγγρού» χτυπά για τέταρτη συνεχή χρονιά και το στοίχημα παραμένει το ίδιο: σύγχρονοι συνθέτες, ιδιαίτεροι συνδυασμοί οργάνων, έργα σε πρώτες εκτελέσεις και ένα κοινό έτοιμο να συμμετάσχει σε αυτή τη μουσική εμπειρία. Φέτος και οι τρεις συναυλίες έχουν διάθεση πειραματισμού, με ένα ντουέτο όμποε και άρπας συνοδευόμενο από τον ήχο κρυστάλλινων ποτηριών, δεκάχορδη, ακουστική και ηλεκτρική κιθάρα, καθώς και παρτιτούρες δίχως νότες. Φοιτητές της κατεύθυνσης «Πολιτισμός και Πολιτιστική Διαχείριση» του Τμήματος Επικοινωνίας, Μέσων και Πολιτισμού του Παντείου Πανεπιστημίου και εκπρόσωποι από την Καλλιτεχνική Διεύθυνση Μουσικής, την οργάνωση και εκτέλεση παραγωγής και το τμήμα επικοινωνίας της Στέγης μοιράζονται πρωτοπόρες ιδέες, εμπειρίες και γνώση, έτσι ώστε να δημιουργήσουν, να οργανώσουν και να προωθήσουν τον κύκλο των συναυλιών, αλλά και κάθε συναυλία ξεχωριστά. Φύγαμε για το vol. 4!
Μετά τη συναυλία για όμποε και άρπα της 23ης Ιανουαρίου, σειρά έχουν η ακουστική, η δεκάχορδη και η ηλεκτρική κιθάρα. Η δεύτερη αυτή συναυλία χωρίζεται σε δύο μέρη: στο πρώτο θα ακουστούν έργα για ακουστική και δεκάχορδη κιθάρα από τον Νίκο Ζάρκο, ο οποίος θα συμπράξει επίσης με τον βαρύτονο Αρκάδιο Ρακόπουλο και τον κρουστό Μαρίνο Τρανουδάκη, ενώ στο δεύτερο μέρος θα παρουσιααστούν έργα για ηλεκτρική κιθάρα από τον Mislav Režić, ο οποίος συμπεριλαμβάνει στο πρόγραμμά του και ένα νέο έργο της συνθέτριας Σοφίας Αβραμίδου, που γράφτηκε μετά από ανάθεση της Στέγης.
Το πρώτο μέρος της συναυλίας ξεκινά με το έργο της συνθέτριας Φωτεινής Σαλμούκα, Sillage (2014) για ακουστική κιθάρα, εμπνευσμένο από την ολιστική ιδέα του Ρώσου συνθέτη και πιανίστα Αλεξάντερ Σκριάμπιν, που ονειρευόταν να ενώσει τη μουσική με την ποίηση, την αρχιτεκτονική, το φως, το χρώμα και τα αρώματα. Η λέξη sillage είναι ένας όρος της γαλλικής αρωματοποιίας, που δηλώνει το ίχνος που αφήνει ένα άρωμα στον αέρα. Πρόκειται για ένα κομμάτι αναζήτησης, με εμμονικό χαρακτήρα, που περιστρέφεται γύρω από το «κυνηγητό» ενός αρώματος – μεταφρασμένο μουσικά σε μια σειρά φθόγγων, της οποίας το «ίχνος» καθορίζει όλο το έργο.
Η σύνθεση του Maurice Ohana, Cadran Lunaire (1981-82) για δεκάχορδη κιθάρα, με τον αινιγματικό της τίτλο να αναφέρεται σε ένα φανταστικό σεληνιακό ρολόι και την έντονη επιρροή της από τη μουσική της Ανδαλουσίας, παίζεται για πρώτη φορά στην Ελλάδα με το όργανο που αποτελεί μια καινοτομία του συνθέτη. Ο Οανά, σε συνεργασία με τον κατασκευαστή Paulino Bernabe και τον κιθαριστή Narciso Yepes, συνέλαβε την ιδέα να προστεθούν στην κιθάρα τέσσερις επιπλέον χορδές, ενισχύοντας έτσι τον πλούτο των αρμονικών της ήχων.
Το πρώτο μέρος κλείνει με τον πολυβραβευμένο Αμερικανό συνθέτη George Crumb και το Τhe Ghosts of Alhambra (2010) για βαρύτονο, κιθάρα και κρουστά, επίσης σε πρώτη εκτέλεση στην Ελλάδα. Το έργο περιλαμβάνει πολλές διευρυμένες τεχνικές και αποτελεί συνέχεια της στενής ενασχόλησης του Κραμπ με την ποίηση του Federico Garcia Lorca, καθώς βασίζεται στη συλλογή El poema del cante jondo. Η κιθάρα στο έργο συμβολίζει μια αρχέγονη φωνή που ενσαρκώνει τον κόσμο του σκότους και του κακού, όπως παρουσιάζεται συχνά στην ποίηση του Λόρκα.
Το δεύτερο μέρος ξεκινάει με το νέο έργο για ηλεκτρική κιθάρα της Σοφίας Αβραμίδου, Tilen Canti. Πρόκειται για ένα κομμάτι με πολλά επαναλαμβανόμενα μοτίβα από διαφορετικές τεχνικές και υφές, που οδηγείται σε μια πολυφωνική κορύφωση. Ο τίτλος είναι βασισμένος στη δημοφιλέστατη Aria Cantilena του Heitor Villa-Lobos, με δομικές αναφορές σε αυτό το έργο, οι οποίες όμως παρουσιάζονται και ενορχηστρώνονται σε ένα πολύ αντιφατικό ηχητικό πλαίσιο.
Στη συνέχεια θα ακουστεί το Trash TV Trance (2002) για ηλεκτρική κιθάρα του Ιταλού Fausto Romitelli. Ο συνθέτης εισάγει διάφορα αντικείμενα στο παίξιμο της κιθάρας, όπως γρατζούνισμα χορδών με ένα νόμισμα ή χρήση λειαντικού σφουγγαριού, ώστε να διευρύνει τον ήχο του οργάνου. Πραγματοποιεί μια σύνδεση με την ποπ μουσική κουλτούρα, καταλήγοντας σε ένα έργο μελαγχολικό και εκκεντρικό, που αφήνει ένα έντονο αποτύπωμα στη μνήμη του ακροατή.
Τελευταίο έργο της συναυλίας είναι το ρυθμικό Electric Counterpoint (1987) του Steve Reich, σε τρία μέρη. Ο συνθέτης εμπνεύστηκε το έργο από την αφρικανική μουσική και τα επαναλαμβανόμενα ρυθμικά της μοτίβα. Χαρακτηριστικό στοιχείο αποτελούν οι λούπες που δημιουργούνται από τις προηχογραφημένες μελωδικές γραμμές από τον ίδιο κιθαρίστα, οι οποίες ακούγονται ταυτόχρονα μέχρι και σε 12 διαφορετικά επίπεδα.
Συντελεστές
Υπεύθυνη πρότζεκτ: Λορέντα Ράμου Υπεύθυνος καθηγητής Παντείου Πανεπιστημίου: Γεώργιος Μιχαήλ Κλήμης
Λίγα λόγια για τους ερμηνευτές
Ο Νίκος Ζάρκος σπούδασε στο Guildhall School of Music του Λονδίνου και στη Μουσική Ακαδημία της Νυρεμβέργης/Augsburg. H δισκογραφία του περιλαμβάνει τα δύο προσωπικά cd, Ελληνική Μουσική του 21ου αιώνα για Κιθάρα (Subways Music) και Γυναικεία Γραφή για Κιθάρα (Irida Classical), καθώς και τη συμμετοχή του στο διπλό cd/dvd Theodore Antoniou: Friendly Encounters. Έχει συνεργαστεί με τον βαρύτονο Σπύρο Σακκά, το Ελληνικό Συγκρότημα Σύγχρονης Μουσικής, το Σύνολο Φεστιβάλ Ιονίων και το Ergon Ensemble. Το 2018 παρουσίασε για πρώτη φορά στην Ελλάδα το έργο Caprichos de Goya, op. 195, του Mario Castelnuovo-Tedesco, με παράλληλη προβολή video-art έργων βασισμένων στα ομώνυμα χαρακτικά του Francisco Goya.
Ο Μίσλαβ Ρέζιτς γεννήθηκε στο Σπλιτ της Κροατίας. Σπούδασε στην Ακαδημία Καλών Τεχνών του Σπλιτ, στο Βασιλικό Ωδείο της Χάγης και στο Ωδείο του Μάαστριχτ. Έχει κερδίσει εθνικά και παγκόσμια βραβεία σε διεθνείς διαγωνισμούς κιθάρας, ενώ το 2003 η Κροατική Εταιρεία Μουσικών τού απένειμε το ετήσιο βραβείο της. Έχοντας ένα ευρύ ενδιαφέρον για διαφορετικά μουσικά στυλ, παίζει από ιστορικά όργανα έως ηλεκτρική κιθάρα. Συνεργάζεται με συνθέτες που γράφουν νέα έργα γι’ αυτόν, διευρύνοντας το ρεπερτόριο του οργάνου. Είναι ιδρυτικό μέλος του Ensemble Manchetes (Ολλανδία), διευθύνει το διεθνές θερινό κιθαριστικό σεμινάριο στην Kaštela (Κροατία) και το 2017 ηχογράφησε το σόλο cd Auburn (DNA) με σύγχρονη μουσική για κιθάρα.
Ο βαρύτονος Αρκάδιος Ρακόπουλος γεννήθηκε στην Αθήνα και ολοκλήρωσε σπουδές μονωδίας στο Ωδείο Athenaeum αποκτώντας δίπλωμα με άριστα και Α΄ βραβείο. Είναι επίσης πτυχιούχος Φούγκας από το Ωδείο «Δημήτρης Μητρόπουλος». Το ρεπερτόριό του περιλαμβάνει κλασικά και σύγχρονα έργα όπερας, ορατορίου και λιντ. Η διεύρυνση των ερμηνευτικών δυνατοτήτων της φωνής τον οδηγεί σε πιο ακραία και απαιτητικά μονοπάτια, από την ερμηνεία ανδρικών και γυναικείων ρόλων/φωνών στον Ορφέα στον Άδη του Jacques Offenbach έως τον ρόλο του Διονύσου στις Βάκχες του Ξενάκη. Έχει συνεργαστεί με την Εθνική Λυρική Σκηνή, το Μέγαρο Μουσικής Αθηνών και Θεσσαλονίκης, τη Συμφωνική Ορχήστρα της Δανίας και τη Neuköllner Oper του Βερολίνου.
Ο Μαρίνος Τρανουδάκης γεννήθηκε στην Αθήνα, όπου ξεκίνησε να σπουδάζει κρουστά. Συνέχισε τις σπουδές του στην Ανώτατη Μουσική Σχολή του Detmold στη Γερμανία και, ταυτόχρονα, μελέτησε και τύμπανα ορχήστρας. Έχει συνεργαστεί με τους διευθυντές ορχήστρας Kurt Masur και Θεόδωρο Κουρεντζή και τις ορχήστρες MusicAeterna, Nordwestdeutsche Philharmonie, Bielefelder Philharmoniker, Radio Kammerfilarmonie Netherlands, Detmolder Kammerorchester. Συνεργάστηκε επίσης με την ΚΟΑ, την Καμεράτα και, ως σολίστ, με την ΚΟΘ. Έχει ηχογραφήσει για την εταιρεία Sony Classics. Από το 2014 έως το 2017 ήταν συνκορυφαίος στα κρουστά και τύμπανα στην Εθνική Συμφωνική Ορχήστρα της ΕΡΤ, ενώ από το 2017 έχει τη θέση του Α΄ κορυφαίου στα τύμπανα στην ορχήστρα της Εθνικής Λυρικής Σκηνής.
Λίγα λόγια για τους συνθέτες
Η Φωτεινή Σαλμούκα (γενν. 1984 Αθήνα) απούδασε κλασική κιθάρα και Ανώτερα Θεωρητικά, αποκτώντας πτυχία Αρμονίας, Αντίστιξης και Φούγκας. Το 2016 αποφοίτησε από την τάξη Σύνθεσης του μαέστρου και συνθέτη Φοίβου Παπαδόπουλου. Έχει παρουσιάσει έργα μουσικής δωματίου στην Αθήνα. Τον Απρίλιο του 2018 είχε την καλλιτεχνική επιμέλεια της οπτικοακουστικής παράστασης Caprichos de Goya για κιθάρα και έργα video-art, μια συμπαραγωγή του Ιταλικού Μορφωτικού Ινστιτούτου και του Ινστιτούτου Θερβάντες. Είναι απόφοιτος του τμήματος Μαθηματικών του ΕΚΠΑ (2009) και του μεταπτυχιακού προγράμματος Πολιτιστικής Διαχείρισης του τμήματος Επικοινωνίας, Μέσων και Πολιτισμού του Παντείου Πανεπιστημίου (2018).
Με ανδαλουσιανές ρίζες, ο μεγαλωμένος στη Γαλλία πιανίστας και συνθέτης Μορίς Οανά (Καζαμπλάνκα 1914 – Παρίσι 1992) άντλησε την έμπνευσή του από τη μουσική της Αφρικής και της Καραϊβικής, το cante jondo και την τζαζ. Υιοθετώντας τόσο τις προφορικές μουσικές παραδόσεις όσο και τη λόγια μουσική, δημιούργησε εκλεκτικές συγγένειες με τον Claude Debussy, τον Béla Bartók και τον Manuel de Falla. «Τα μεγάλα μαθήματα μουσικής δεν μου τα έδωσαν οι μουσικοί. Τα πήρα συγκεκριμένα από τη θάλασσα, τον άνεμο, τη βροχή πάνω στα δέντρα και το φως, ή ακόμη από την ενατένιση ορισμένων τοπίων που αναζητώ, γιατί φαίνονται να ανήκουν περισσότερο στη δημιουργία του κόσμου παρά στα πολιτισμένα μας μέρη».
Ο Τζορτζ Κραμπ (γενν. 1929 Τσάρλεστον, Βιρτζίνια, ΗΠΑ) είναι ένας από τους σημαντικότερους συνθέτες της εποχής μας. Έχει αποφοιτήσει από 3 πανεπιστήμια των ΗΠΑ (Charleston, Illinois και Michigan) και την Ανώτατη Σχολή Μουσικής του Βερολίνου. Τα βασικά θέματα που τον απασχολούν είναι η φύση και το σύμπαν. Χαρακτηριστικά στοιχεία των έργων του είναι η θεατρικότητα, καθώς και τα μυστικιστικά και συμβολικά στοιχεία, τα οποία αναδύονται μέσα από τα πολύ ιδιαίτερα ηχοχρώματα και τη γεμάτη φαντασία χρήση των δυνατοτήτων των οργάνων και των φωνών. Πολλά από τα φωνητικά του έργα βασίζονται σε ποίηση του Federico García Lorca. Δίδαξε σύνθεση στα πανεπιστήμια της Πεννσυλβάνια και της Αριζόνα και έχει λάβει τα βραβεία Πούλιτζερ και Γκράμμυ.
Η Σοφία Αβραμίδου (γενν. 1988 Θεσσαλονίκη) σπούδασε σύνθεση στο Τμήμα Μουσικών Σπουδών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου, στην Εθνική Ακαδημία της Santa Cecilia της Ρώμης και τα τελευταία δύο χρόνια παρακολουθεί μαθήματα ηλεκτρονικής μουσικής και σύνθεσης στο Κρατικό Ωδείο της Βουλόνης στο Παρίσι. Έργα της έχουν παρουσιαστεί σε διοργανώσεις όπως στη Biennale και το Teatro La Fenice της Βενετίας, στο Auditorium – Parco della Musica της Ρώμης και στο Πανεπιστήμιο της Βοστόνης. Παράλληλα, διαγράφει και μια σημαντική πορεία ως τραγουδίστρια σε διάφορα είδη ελληνικής μουσικής
Ο Φάουστο Ρομιτέλλι (Γκορίτσια, Ιταλία 1963 – Μιλάνο 2004) σπούδασε στο Conservatorio Giuseppe Verdi του Μιλάνου, στην Academia Chigiana της Σιένα, στη Scuola Civica του Μιλάνου και στο IRCAM του Παρισιού. Ήταν ένας από τους πολλά υποσχόμενους συνθέτες της ιταλικής νέας γενιάς. Η πρώιμη συνθετική του δουλειά καθόρισε και το ενδιαφέρον του απέναντι στον ήχο ως «ύλη έτοιμη να σφυρηλατηθεί». Μακριά από μια φορμαλιστική προσέγγιση στη σύνθεση, ο Ρομιτέλλι δεν φοβήθηκε να «υβριδοποιήσει» τη μουσική του, προσπαθώντας να διαπεράσει τα όρια μεταξύ της λόγιας και της ποπ μουσικής. Οι παραμορφώσεις, οι ηχητικοί κορεσμοί, οι εμπνευσμένες από το ψυχεδελικό ροκ συνθέσεις και οι «βρόμικες» αρμονίες αποτελούσαν κομμάτι του μουσικού του έργου.
Ο Στηβ Ράιχ (γενν. 1936 Νέα Υόρκη), ο πρωτοπόρος και βαθιά επιδραστικός μινιμαλιστής συνθέτης, γράφει για το έργο του: «Αυτό που με ενδιαφέρει είναι μια συνθετική διαδικασία και ένας μουσικός ήχος που γίνονται το ίδιο και το αυτό. […] Ενόσω κανείς εκτελεί και ακούει σταδιακές μουσικές διαδικασίες, συμμετέχει σε ένα ιδιαίτερα απελευθερωτικό και απρόσωπο είδος τελετουργίας.»
«Παρά το ότι σχεδόν πάντα υπάρχει ένα σύστημα που δουλεύει στη μουσική μου, δεν θα είχε κανένα ενδιαφέρον αν η μουσική μου ήταν απλά συστηματική. […] Η αλήθεια είναι, ότι η μουσική διαίσθηση είναι ο ακρογωνιαίος λίθος σε οτιδήποτε έχω κάνει ποτέ.»
Πρόγραμμα:
1ο μέρος
Φωτεινή Σαλμουκά: Sillage: A fantasy for solo guitar, για κιθάρα (2014)
Maurice Ohana: Cadran Luraine, για δεκάχορδη κιθάρα (1981-1982)
George Crumb: The Ghosts of Alhambra, για βαρύτονο, κιθάρα και κρουστά (2010)
2ο μέρος
Σοφία Αβραμίδου: Tilen Canti, για ηλεκτρική κιθάρα (2018)
Fausto Romitelli: Trash TV Trance, για ηλεκτρική κιθάρα (2002)
Steve Reich: Electric Counterpoint, για ηλεκτρική κιθάρα και μαγνητοταινία (1987)
Πληροφορίες
Πάντειο Πανεπιστήμιο
Αίθουσα Τελετών Παντείου Πανεπιστημίου (Ισόγειο Παλαιού Κτιρίου, κόκκινο κτίριο)
Λεωφόρος Συγγρού 136, Καλλιθέα
31 Ιανουαρίου 2019 | 20:30
Όλες οι συναυλίες θα πραγματοποιηθούν στην αίθουσα τελετών του Παντείου Πανεπιστημίου (Ισόγειο Παλαιού Κτιρίου).
Η είσοδος στον χώρο του Παντείου γίνεται από την οδό Φραγκούδη (είσοδος και για ΑμΕΑ).
Ελεύθερη είσοδος με δελτία προτεραιότητας μία ώρα πριν από κάθε συναυλία και παραλαβή των δελτίων από την είσοδο της αίθουσας τελετών του Πανεπιστημίου.
Επόμενες εκδηλώσεις:
3η συναυλία: 6 Φεβρουαρίου 2019