Μηχανισμός ταχείας αντίδρασης για την προστασία της ελευθεροτυπίας στην Ευρώπη
«Βρισκόμαστε στο πλευρό σας και είμαστε εδώ για να προσφέρουμε βοήθεια με κάθε τρόπο». Τα λόγια της Τζέιν Γουάιατ, υπεύθυνης επικοινωνίας του Ευρωπαϊκού Κέντρου Ελευθερίας του Τύπου και των Μέσων στη Λειψία (ECPMF), προς τους Eυρωπαίους δημοσιογράφους δεν έχουν πλέον μόνο παρηγορητικό χαρακτήρα. Oπως εξηγεί σε αποκλειστικές δηλώσεις της στο Documento, από τις αρχές του μήνα ξεκίνησε η λειτουργία του πανευρωπαϊκού Μηχανισμού Ταχείας Αντίδρασης (RRM) ο οποίος έχει στόχο την ανίχνευση, απάντηση και αποτροπή των παραβιάσεων της ελευθερίας του Τύπου και των ΜΜΕ. Ακόμη, θα προσφέρει πρακτική υποστήριξη στους δημοσιογράφους που έχουν δεχτεί επίθεση και θα προσπαθεί να ευαισθητοποιήσει τη διεθνή κοινότητα μέσω δημοσίευσης των περιστατικών.
Ο μηχανισμός έχει συσταθεί από κοινοπραξία οργανώσεων που δραστηριοποιούνται στο πεδίο της προστασίας της δημοσιογραφίας: Article 19, European Federation of Journalists (EFJ), Free Press Unlimited (FPU), Institute for Applied Informatics at the University of Leipzig (InfAI), International Press Institute (IPI) και CCI/Osservatorio Balcani e Caucaso Transeuropa. Στην κοινοπραξία προΐσταται το ECPMF. Επειτα από απόφαση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, ο μηχανισμός θα χρηματοδοτηθεί με κονδύλια ύψους 1,4 εκατ. ευρώ.
Ρωτάμε την Τζέιν Γουάιατ ποια ήταν η αφορμή για τη δημιουργία του. «Από την ίδρυσή του το 2015 το ECPMF εργάζεται για την καλύτερη προστασία των δημοσιογράφων και την καταγγελία των κατασταλτικών νόμων, επομένως ο μηχανισμός αυτός αποτελεί φυσική επέκταση αυτού του έργου. Δυστυχώς η κατάσταση σε ό,τι αφορά τα ζητήματα της ελευθερίας του Τύπου είναι πολύ άσχημη και επιδεινώνεται χρόνο με τον χρόνο. Αυτό είναι έκδηλο με τα πρόσφατα περιστατικά όπως οι δολοφονίες των Ντάφνι Καρουάνα Γκαλίζια, Γιαν Κούτσιακ, Μαρτίνα Κουσνίροβα, Λάιρα ΜακΚί και Βαντίμ Κουμάροφ, αλλά και από τη γενικευμένη εχθρική ατμόσφαιρα απέναντι στους εργαζόμενους των ΜΜΕ» απαντά.
Οι δράσεις του μηχανισμού
Η δράση θα στηριχτεί σε συστηματική παρακολούθηση των παραβιάσεων της ελευθερίας του Τύπου και των μέσων ενημέρωσης σε όλη την ΕΕ (επιτρέποντας την έγκαιρη προειδοποίηση) και θα εξασφαλίσει την παροχή αξιόπιστης και ολοκληρωμένης πληροφόρησης σχετικά με τις παραβιάσεις αυτές στο ευρύ κοινό καθώς και στα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα.
Συγκεκριμένα, στόχος του μηχανισμού είναι η ανάπτυξη συντονισμένων και άμεσων αντιδράσεων στις παραβιάσεις της ελευθερίας του Τύπου και των μέσων ενημέρωσης. Τα βασικά ζητήματα στα οποία θα επικεντρώνεται ο μηχανισμός είναι η διαδικτυακή παρενόχληση, ιδίως εναντίον των γυναικών δημοσιογράφων, οι αβάσιμες νομικές απειλές, η καταπολέμηση της ατιμωρησίας και γενικότερα η κατάσταση της ελευθερίας των μέσων ενημέρωσης σε συγκεκριμένες χώρες.
Ανιχνευτής… απειλών
Μεταξύ άλλων, το ECPMF συνεργάζεται ήδη με ειδικούς σε θέματα πληροφορικής στο Πανεπιστήμιο της Λειψίας για να κατασκευάσουν και να δοκιμάσουν ένα αυτοματοποιημένο σύστημα αναγνώρισης απειλών στο διαδίκτυο το οποίο θα βασίζεται στην τεχνητή νοημοσύνη.
«Οι περισσότερες υποθέσεις που έχουμε καταγράψει αφορούν σωματικές επιθέσεις, όπως για παράδειγμα η πρόσφατη επίθεση στην Ελλάδα εναντίον του φωτορεπόρτερ της Deutsche Welle. Ακόμη καταγράφουμε αρκετά περιστατικά φυλακίσεων, απειλών για βιασμό, αγωγών και μηνύσεων για συκοφάντηση αλλά και την ψήφιση νόμων οι οποίοι στοχεύουν αποκλειστικά στον περιορισμό της ελευθερίας των ΜΜΕ»
Σε πρακτικό επίπεδο, η βοήθεια θα περιλαμβάνει συγκεκριμένα εργαλεία για την προστασία απειλούμενων δημοσιογράφων, όπως παροχή συμβουλών και νομικής υποστήριξης καθώς και παροχή στέγης και υλικοτεχνικής υποστήριξης ώστε να συνεχίσουν να ασκούν τις επαγγελματικές τους δραστηριότητες. Εκπρόσωποι της κοινοπραξίας θα στέλνονται στις χώρες με διαπιστωμένα περιστατικά με στόχο την ενίσχυση των δράσεων εναντίον της ατιμωρησίας. Τα εργαλεία που θα χρησιμοποιηθούν θα προσαρμόζονται κάθε φορά ώστε να ανταποκρίνονται στις ανάγκες της κάθε περίπτωσης.
Mapping media freedom
Αξίζει να σημειωθεί ότι ήδη λειτουργεί η ειδική πλατφόρμα Mapping Μedia Freedom (www. mappingmediafreedom.org) που έχει συστήσει το ECPMF, στην οποία οποιοσδήποτε μπορεί να αναρτήσει πληροφορίες σχετικά με απειλές που έχει δεχτεί ο ίδιος, κάποιος συνάδελφός του ή κάποιο ΜΜΕ. «Φυσικά πρώτα επιβεβαιώνουμε όποια καταγγελία φτάσει σε εμάς και στη συνέχεια την καταγράφουμε στον ειδικό χάρτη. Οι περισσότερες υποθέσεις που έχουμε καταγράψει αφορούν σωματικές επιθέσεις, όπως για παράδειγμα η πρόσφατη επίθεση στην Ελλάδα εναντίον του φωτορεπόρτερ της Deutsche Welle. Ακόμη καταγράφουμε αρκετά περιστατικά φυλακίσεων, απειλών για βιασμό, αγωγών και μηνύσεων για συκοφάντηση αλλά και την ψήφιση νόμων οι οποίοι στοχεύουν αποκλειστικά στον περιορισμό της ελευθερίας των ΜΜΕ» τόνισε η Τζέιν Γουάιατ.
Σύμφωνα με την ίδια μάλιστα, την περασμένη Δευτέρα ανέβασαν νέα ενημέρωση στην πλατφόρμα σχετικά με επίθεση που κατήγγειλε ότι δέχτηκε στη Λέσβο δημοσιογράφος ο οποίος προσπαθούσε να καλύψει τις εξελίξεις σχετικά με το μεταναστευτικό. «Μαζί με τους εταίρους μας εργαζόμαστε προς την κατεύθυνση της έκδοσης ενός κοινού ανακοινωθέντος αλλά και την καταγραφή και επιβεβαίωση νέων παραβιάσεων της ελευθερίας των δημοσιογράφων και φωτογράφων που βρίσκονται στο πεδίο» σημείωσε.
