Τα πρακτικά που ξεμπροστιάζουν την υπουργό και τα μέλη του ΚΑΣ για την απόσπαση και τεμαχισμό του βυζαντινού μνημειακού συνόλου
Έναν χρόνο μετά την αναγγελία του Κυριάκου Μητσοτάκη από το βήμα της ΔΕΘ για την απόσπαση των μοναδικής αξίας βυζαντινών αρχαιοτήτων που αποκαλύφτηκαν κατά τις εργασίες κατασκευής του σταθμού Βενιζέλου του μετρό της Θεσσαλονίκης, το υπουργείο πολιτισμού ολοκληρώνει το έγκλημα κατά της πολιτιστικής κληρονομιάς στην επόμενη μετά την Κωνσταντινούπολη σε κλέος βυζαντινή πόλη. Οι ανάγκες των σύγχρονων Θεσσαλονικέων ορθώς πρέπει να εξυπηρετηθούν, ωστόσο αποφασίζεται σε βάρος του μοναδικού πολιτιστικού φορτίου που φέρει η πόλη. Δεν συμβαίνει κάθε μέρα να αποκαλύπτεις ένα ολόκληρο σύνολο, σταυροδρόμι με καταστήματα, ατόφιο, που δείχνει την εικόνα της πόλης των βυζαντινών χρόνων. Κι όμως υπήρχαν λύσεις για αυτή τη διασταύρωση της Decumanus Maximus με την Cardo, τις οποίες είχε αποδεχτεί το ΚΑΣ για την κατά χώρα διατήρηση των αρχαιοτήτων.
Ώσπου ήρθε η «επιτελική κυβέρνηση» με τις πρώτες αποφάσεις της, που ανέτρεπαν την προηγούμενη μελέτη. Το έργο ανέλαβε να φέρει σε πέρας η υπουργός και «παλιά καραβάνα» στο Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο (ΚΑΣ), Λίνα Μενδώνη.
Οι μεθοδεύσεις
Εδώ και σχεδόν ένα χρόνο αναμένεται η μελέτη για την απόσπαση των αρχαιοτήτων, τον τεμαχισμό τους (διαφορετικά δεν μπορεί να βγει έξω ένα ολόκληρο μνημειακό σύνολο από μια μικρή οπή του εργοταξίου), άρα την καταστροφή τους, καθώς δεν μπορούν να επανασυσταθεί όπως ήταν αλλά και ολόκληρο. Κόντρα στη θέληση πολλών Θεσσαλονικέων, επιστημόνων, αρχαιολόγων και βυζαντινών αρχαιολόγων, διεθνών ενώσεων και προσωπικοτήτων παγκοσμίου βεληνεκούς ενώ παράλληλα εκκρεμούν τρεις προσφυγές προς συζήτηση στο Συμβούλιο της Επικρατείας (ΣτΕ) στις 9 Νοεμβρίου, χθες, Δευτέρα, αναρτήθηκε η ημερήσια διάταξη του ΚΑΣ που θα συγκληθεί την Τετάρτη 23 Σεπτεμβρίου με τηλεδιάσκεψη για να συζητήσει το θέμα «Μελέτη απόσπασης και επανατοποθέτησης αρχαιοτήτων στον Σταθμό “Βενιζέλου”, στο πλαίσιο κατασκευής του Μητροπολιτικού Σιδηρόδρομου Θεσσαλονίκης».
Γιατί άραγε άλλη μία φορά το υπουργείο Πολιτισμού κόπτεται να «κλείσει» ένα θέμα, γιατί έχει τέτοια βιασύνη; Γιατί να προκαταλάβει το ΣτΕ;
Η πρώτη μεθόδευση, όπως καταγγέλλει και ο Ενιαίος Σύλλογος Υπαλλήλων ΥΠΠΟ Αττικής, Στερεάς & Νήσων, είναι ότι τα μέλη του ΚΑΣ «θα κληθούν να σχηματίσουν άποψη επί μιας μελέτης που κρατείται ερμητικά μυστική και εκπονήθηκε μετά από ανάθεση της Αττικό Μετρό σε μελετητή, τον οποίο σε προηγούμενη συνεδρίασή του δέχτηκε (σ.σ. το ΚΑΣ) να ακούσει ως εμπειρογνώμονα, όπως προκύπτει κι από τα πρακτικά της σχετικής συνεδρίασης και ο οποίος δεν είχε καμιά υποτίθεται οικονομική σχέση με την Αττικό Μετρό».
Η υπουργός από κοινού με την Αττικό Μετρό επιχειρεί να παρουσιάσει ως μοναδική τεχνικά λύση την απόσπαση, ενώ ήδη έχει αποφανθεί το ίδιο όργανο υπέρ μιας εντελώς διαφορετικής που ήρθε η επιτελική κυβέρνηση να ανατρέψει με το πρόσχημα ότι θα ολοκληρωνόταν πιο γρήγορα το μετρό! Κι όμως, δεν έχει γίνει κάτι τέτοιο μέχρι στιγμής, ούτε διαφαίνεται ολοκλήρωση σύντομα στον ορίζοντα. Η δε (και αρχαιολόγος) Λίνα Μενδώνη αναφέρθηκε και σε προσπάθεια ανάδειξης κι άλλων αρχαιοτήτων, «αρχαιότερων», στέλνοντας την ανασκαφική στην εποχή του Παπαρρηγόπουλου και του Σλίμαν: «Όταν αποσπαστούν οι αρχαιότητες, τα υποκείμενα ενδεχομένως αρχαία, είναι προφανές ότι θα ανασκαφούν. Εάν δεν αποσπαστούν οι αρχαιότητες, πολύ απλά δεν θα ξέρουμε τι υπάρχει από κάτω»: αυτή ήταν η προσπάθεια δικαιολόγησης της υπουργού απαντώντας χθες, Δευτέρα, σε επίκαιρη ερώτηση στη Βουλή.
Τα αποκαλυπτικά πρακτικά
Το μεγαλύτερο φάουλ δε της υπουργού Λίνας Μενδώνη είναι ότι ενέπλεξε τις υπηρεσίες του υπουργείου στο οποίο προΐσταται και, όπως αναφέρει ο Ενιαίος Σύλλογος Υπαλλήλων ΥΠΠΟ Αττικής, Στερεάς & Νήσων που αποακάλυψε τα πρακτικά του ΚΑΣ, τις κατέστησε «συνυπεύθυνες για την υλοποίηση μιας λύσης που επέλεξε με πολιτικά κριτήρια η κυβέρνηση Μητσοτάκη, σε καταφανή αντίθεση με τις εισηγήσεις των αρμόδιων υπηρεσιών!»
Ακολουθούν τα πρακτικά του ΚΑΣ της 18ης Δεκεμβρίου 2019 στα οποία γίνεται φανερό πώς μεθοδεύτηκε, με ποιες διαφωνίες (όσοι διαφώνησαν καρατομήθηκαν από το ΚΑΣ και αντικαταστάθηκαν…) και με ποια επιχειρήματα (έχει διατηρηθεί αναλλοίωτη η ορθογραφία):
ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ ΠΡΑΚΤΙΚΩΝ
ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ
ΚΕΝΤΡΙΚΟ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ
Συνεδρίαση 45/18.12.2019
Θέμα 10ο
Έγκριση ή μη του αιτήματος της “Αττικό Μετρό Α.Ε.” σχετικά με την έγκριση μελέτης κατασκευής του Σταθμού “Βενιζέλου”, με προσωρινή απόσπαση και επανατοποθέτηση των αρχαιοτήτων, στο πλαίσιο κατασκευής του Μητροπολιτικού Σιδηροδρόμου Θεσσαλονίκης.
Εισηγητές: Ε. Κουντούρη, Προϊσταμένη Διεύθυνσης Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων, Ι. Παπαγεωργίου, Προϊσταμένη Διεύθυνσης Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Αρχαιοτήτων, Δ. Σβολόπουλος, Προϊστάμενος Διεύθυνσης Αναστήλωσης Αρχαίων Μνημείων, Θ. Βλαχούλης, Προϊστάμενος Διεύθυνσης Αναστήλωσης Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Μνημείων.
Πριν από την έναρξη της εξέτασης του 3ου θέματος της Ημερήσιας Διάταξης της 45ης συνεδρίασης του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου, ο Γενικός Γραμματέας Πολιτισμού και Πρόεδρος του ΚΑΣ, κ. Γ. Διδασκάλου ενημέρωσε τα μέλη του Συμβουλίου ότι υποβλήθηκε ένσταση εξαίρεσης δύο (2) μελών του ΚΑΣ από τη συζήτηση και τη λήψη απόφασης επί του θέματος, την οποία είχε μόλις λάβει εκ μέρους του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων, του Ενιαίου Συλλόγου Υπαλλήλων Υπουργείου Πολιτισμού Αττικής-Στερεάς και Νήσων, της Πανελλήνιας Ένωσης Συντηρητών Αρχαιοτήτων και της Κίνησης Πολιτών Θεσσαλονίκης για την Προστασία της Πολιτιστικής Κληρονομιάς. Το κείμενο της ένστασης διαβάστηκε στα μέλη και είχε ως εξής:
«Για το θέμα 3 της Ημερήσιας Διάταξης: «Έγκριση ή μη του αιτήματος της “Αττικό Μετρό Α.Ε.” σχετικά με την έγκριση μελέτης κατασκευής του Σταθμού ‘Βενιζέλου’ με προσωρινή απόσπαση και επανατοποθέτηση των αρχαιοτήτων, στο πλαίσιο κατασκευής του Μητροπολιτικού Σιδηροδρόμου Θεσσαλονίκης»:
Πρώτον, υποβάλλεται ένσταση εξαίρεσης από τη διαδικασία συζήτησης και λήψης απόφασης του Συλλογικού Οργάνου σας σύμφωνα με τη διάταξη του Αρθρου 7 του Κώδικα Διοικητικής Διαδικασίας (Ν.2690/99), όπως ισχύει, του μέλους του ΚΑΣ Μιχάλη Τιβέριου, διότι έχει εκπεφρασμένη και αταλάντευτη άποψη υπέρ της απόσπασης των αρχαιοτήτων του Σταθμού Βενιζέλου του Μητροπολιτικού Σιδηροδρόμου Θεσσαλονίκης, έχοντας μάλιστα προσωπική εμπλοκή ως έμμισθος σύμβουλος της Αττικό Μετρό Α.Ε. κατά τα έτη 2012-2014 και ως μέλος του ΚΑΣ το έτος 2013, το οποίο γνωμοδότησε υπέρ της απόσπασης και της μεταφοράς των αρχαιοτήτων στον Δήμο Παύλου Μελά και δημοσίως έχει αρθρογραφήσει και έχει δηλώσει επανειλημμένως με ιδιαίτερη έμφαση την υπεράσπιση της απόσπασης που σηματοδοτεί μια ιδιάζουσα και μονόπλευρη στάση απέναντι στο θέμα, όσον αφορά την απόσπαση. Άρα νόμιμη συντρέχει περίπτωση για τον παραπάνω λόγο εφαρμογής του Αρθρου 7 παρ. 2 εδ. Γ’ του Κώδικα Διοικητικής Διαδικασίας.
Δεύτερον, υποβάλλεται ένσταση εξαίρεσης από τη διαδικασία συζήτησης και λήψης απόφασης του Συλλογικού Οργάνου σας σύμφωνα με τη διάταξη του Αρθρου 7 του Κώδικα Διοικητικής Διαδικασίας του Ν.2690/99 όπως ισχύει, του μέλους του ΚΑΣ Εμμανουήλ Κορρέ, διότι η μελέτη και το έργο της απόσπασης των αρχαιοτήτων του Σταθμού Βενιζέλου επανειλημμένως έχει δηλωθεί δημοσίως ότι θα αναληφθούν από τον μηχανικό Δημήτριο Κορρέ και εταιρεία που σχετίζεται με τα συμφέροντά του, ο οποίος τυγχάνει αδελφός του ως άνω μέλους του ΚΑΣ Εμμανουήλ Κορρέ. Εξάλλου και το έτος 2013 ο μηχανικός Δημήτριος Κορρές είχε αναλάβει τη μελέτη και το έργο της απόσπασης των αρχαιοτήτων από τον Σταθμό Βενιζέλου και έχει ήδη υλοποιήσει τη μελέτη και έχει μετάσχει στο έργο της απόσπασης των αρχαιοτήτων στον Σταθμό Αγίας Σοφίας του Μητροπολιτικού Σιδηροδρόμου Θεσσαλονίκης. Άρα, νόμιμη συντρέχει περίπτωση για τον παραπάνω λόγο εφαρμογής της διάταξης του Αρθρου 7 παρ. 2 εδ. Β’ του Κώδικα Διοικητικής Διαδικασίας, καθότι το εν λόγω μέλος συνδέεται με δεύτερο εκ πλαγίου βαθμού συγγένειας με πρόσωπο το οποίο θα έχει άμεση ωφέλεια από την απόφαση.
Ζητάμε η ένσταση να εξεταστεί στην αρχή της διαδικασίας και αιτούμαστε την αυτοπρόσωπη παρουσία για την υποστήριξή της».
Έπειτα από την ανάγνωση της ένστασης και πριν δώσει τον λόγο στην κ. Σβολοπούλου, Nομική Σύμβουλο του Κράτους στο ΥΠΠΟΑ και τακτικό μέλος του ΚΑΣ, ο κ. Διδασκάλου εξέφρασε, ως Πρόεδρος των Συμβουλίων του ΥΠΠΟΑ, τη λύπη του για την απαράδεκτη, όπως τη χαρακτήρισε, στάση όλων αυτών που προέβησαν στη συγκεκριμένη ένσταση εξαίρεσης μελών του ΚΑΣ, ιδιαιτέρως δε για τα συγκεκριμένα μέλη του Συμβουλίου. Προσωπική πεποίθησή του Προέδρου είναι ότι τόσο ο ίδιος όσο και το Συμβούλιο δεν διώκουν καμιά επιστημονική άποψη. Το ΚΑΣ συνιστά ένα επιστημονικό συμβούλιο, ενώ τα δύο μέλη, για τα οποία διατυπώθηκε η ένσταση εξαίρεσης από τη διαδικασία συζήτησης και λήψης απόφασης, είναι διακεκριμένοι επιστήμονες και ακαδημαϊκοί, οι οποίοι έχουν την προσωπική τους επιστημονική άποψη. Ο Πρόεδρος υπενθύμισε ότι το σύνολο των μελών του Συμβουλίου έχει, με τον έναν ή με τον άλλο τρόπο, τοποθετηθεί στο συγκεκριμένο αυτό μείζον θέμα που έχει απασχολήσει δεκαπέντε χρόνια τη χώρα μας, ωστόσο κανένα μέλος του Συμβουλίου δεν έχει προσωπικό συμφέρον από την υπό εξέταση υπόθεση. Σε περίπτωση, συνεπώς, που το Συμβούλιο έμπαινε σε αυτή τη διαδικασία, θα έπρεπε να ζητηθεί η εξαίρεση πολλών μελών που έχουν εκφραστεί επί του θέματος.
Σε συνέχεια των παραπάνω και πιο συγκεκριμένα, ο Πρόεδρος υποστήριξε ότι θα έπρεπε, πρώτος εκείνος, να ζητήσει την εξαίρεση της Γενικής Διευθύντριας Αρχαιοτήτων & Πολιτιστικής Κληρονομιάς κ. Βελένη, η οποία προσφάτως είχε αρθρογραφήσει σε ελληνικές εφημερίδες τασσόμενη υπέρ της διατήρησης των αρχαιοτήτων κατά χώραν, είχε κάνει ομιλίες στο εξωτερικό. Ο Πρόεδρος δεν γνώριζε αν είχε ζητηθεί η εξαίρεσή της από την Αττικό Μετρό Α.Ε. ή από οποιονδήποτε άλλο, ωστόσο, υποστήριξε ότι, όπως είναι φυσικό, αυτή της τη στάση δεν της την έχει καταλογίσει κανείς, γιατί το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο λειτουργεί δημοκρατικά και ελεύθερα.
Στη συνέχεια ο Πρόεδρος τόνισε ότι πέρα από τα νομικά, τα οποία συνιστούν τον τύπο, τον ενδιαφέρει και η ουσία της υπόθεσης και, γι’ αυτό, απηύθυνε ερώτηση στον κ. Τιβέριο, Ομότιμο Καθηγητή Κλασικής Αρχαιολογίας, ακαδημαϊκό και τακτικό μέλος του ΚΑΣ, αναφορικά με το εάν πραγματικά είχε εκείνος προσωπικά επαγγελματική σχέση με την Αττικό Μετρό Α.Ε., καθώς φέρεται ότι τον είχε αποστείλει το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, κατά τα έτη 2012 ή 2013 ή 2014.
Ο κ. Τιβέριος απάντησε ότι κατά το τέλος του 2011 το τότε Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε. του είχε ζητήσει να βοηθήσει στις εργασίες του Μετρό. Ο κ. Τιβέριος τους είχε απαντήσει ότι δεν θα συμφωνούσε εάν δεν είχε προηγουμένως τη σύμφωνη γνώμη του Υπουργείου Πολιτισμού. Για τον λόγο αυτό, είχε επισκεφθεί το Υπουργείο Πολιτισμού, το οποίο με μεγάλη χαρά είχε συμφωνήσει, λέγοντας στον κ. Τιβέριο ότι θα μπορούσε να τους βοηθήσει στο έργο του Μετρό Θεσσαλονίκης. Έτσι, ο κ. Τιβέριος αποδέχτηκε την πρόταση, αφού είχε τη σύμφωνη γνώμη και των δύο Υπουργείων. Σε αυτό το σημείο ο κ. Τιβέριος υπενθύμισε ότι η Αττικό Μετρό Α.Ε. είναι κρατική εταιρεία, η οποία ανήκει πλήρως στους Έλληνες φορολογούμενους πολίτες. Η υπενθύμιση αυτή έγινε καθώς ο κ. Τιβέριος ανέφερε ότι τον χαρακτήρισαν ως πράκτορα εργολάβων κ.λπ., αποσιωπώντας ότι πρόκειται για 100% κρατική εταιρεία και οπωσδήποτε αγνοώντας ότι από το ίδιο το κράτος του ζητήθηκε να το βοηθήσει, με την ιδιότητα του ανώτατου κρατικού λειτουργού. Ως προς το μισθολογικό, ο κ. Τιβέριος ανέφερε ότι είχε ξεκαθαρίσει στην εταιρεία ότι επρόκειτο για θέμα, με το οποίο δεν ήθελε να έχει καμία σχέση. Παρέπεμψε την εταιρεία στην Επιτροπή Ερευνών του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου, προκειμένου να το κανονίσουν, ωστόσο τους τόνισε ότι δεν ήθελε να έχει καμία σχέση με το θέμα. Ο κ. Τιβέριος αναφέρει ότι εξανέστη όταν από την εταιρεία του ζήτησαν τεφτέρια κ.λ.π. Έτσι η εταιρεία απευθύνθηκε στην Επιτροπή Ερευνών του Πανεπιστημίου και κατέληξε σε συμφωνία με το Πανεπιστήμιο. Ως αποτέλεσμα, ο κ. Τιβέριος αναφέρει ότι στον λογαριασμό του έμπαιναν περί τα 1.300€ μηνιαίως.
Στο σημείο αυτό, ο Πρόεδρος επανέλαβε, διευκρινιστικά το ερώτημα, αν η πληρωμή του κ. Τιβέριου γινόταν μέσω του Πανεπιστημίου, και αν εκείνος πληρωνόταν με την επιστημονική του ιδιότητα. Η διευκρίνιση απευθυνόταν στον κ. Τιβέριο, ο οποίος την επιβεβαίωσε κατηγορηματικά. Ο Πρόεδρος ανέφερε ότι κανείς δεν έχει προσωπική σχέση με την εταιρεία Αττικό Μετρό Α.Ε.
Ο κ. Τιβέριος επανήλθε, επαναλαμβάνοντας ότι στην πρόταση του τότε Υπουργού ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε. είχε απαντήσει ότι δεν θα δεχόταν εάν δεν είχε τη σύμφωνη γνώμη του Υπουργείου Πολιτισμού. Για τον λόγο αυτό, είχε επισκεφθεί το Υπουργείο Πολιτισμού και η τότε Γενική Γραμματέας του είχε ζητήσει να τους βοηθήσει, εάν μπορούσε. Επιπλέον, ο κ. Τιβέριος ανέφερε ότι το 2014, έτος κατά το οποίο συνταξιοδοτήθηκε από το Πανεπιστήμιο, διέκοψε κάθε σχέση με την εταιρεία Αττικό Μετρό Α.Ε.
Ο Πρόεδρος, απευθυνόμενος καταρχήν στον κ. Τιβέριο, του εξήγησε ότι με την παρέμβασή του δεν τον προσέβαλε, το αντίθετο μάλιστα. Στη συνέχεια, αφού ζήτησε από την κ. Βελένη να περιμένει μέχρι να ολοκληρώσει την τοποθέτησή του και μετά να πάρει τον λόγο, τόνισε, και πάλι απευθυνόμενος προς τον κ. Τιβέριο, ότι όλοι, και ειδικά, καταξιωμένοι επιστήμονες, όπως οι δύο ακαδημαϊκοί στους οποίους απευθυνόταν η ένσταση για εξαίρεση από τη διαδικασία, έχουν το δικαίωμα να υπερασπίζονται την επιστημονική τους άποψη, καθώς πρόκειται για αναφαίρετο δικαίωμα όλων. Στη συνέχεια, ο Πρόεδρος αναφέρθηκε στον κ. Εμ. Κορρέ, Ομότιμο Καθηγητή του Εθνικού Μετσόβειου Πολυτεχνείου και τακτικό μέλος του ΚΑΣ, καταξιωμένο επιστήμονα και ακαδημαϊκό. Όσον αφορά τον αδελφό του κ. Κορρέ, ο Πρόεδρος υπενθύμισε ότι εκείνος είχε δηλώσει παράσταση ως εμπειρογνώμων της Αττικό Μετρό Α.Ε., και όχι ως σύμβουλος ή ως έχων αναλάβει κάποια εργασία. Στη συνέχεια ο Πρόεδρος επισήμανε ότι το Συμβούλιο δεν μπορεί να κάνει δίκη προθέσεων, ούτε δύναται να λειτουργεί στη λογική του ότι κάποιος δεν μπορεί να έρθει ως εμπειρογνώμων ή να βοηθήσει ή να πει την άποψή του σε μια εταιρεία για ένα δημόσιο έργο. Στην συγκεκριμένη περίπτωση, γίνεται συζήτηση για ένα δημόσιο έργο, το οποίο θα ωφελήσει το σύνολο των πολιτών της Θεσσαλονίκης και όχι για ένα ιδιωτικό έργο. Ο Πρόεδρος επανέλαβε, στο σημείο αυτό, ότι η συζήτηση δεν αφορά προσωπική υπόθεση, ούτε εξυπηρετούνται προσωπικά συμφέροντα. Έκρινε δε απαραίτητη αυτή τη διευκρίνιση, καθώς, κατά το τελευταίο διάστημα όλοι είδαν να σπιλώνονται υπολήψεις, προσωπικότητες, να λέγονται ψέματα και πράγματα που δεν ισχύουν και να διασύρονται άνθρωποι, για το λόγο και μόνον ότι το ΚΑΣ κλήθηκε, ως επιστημονικό συμβούλιο, να τοποθετηθεί επί του θέματος. Απευθυνόμενος προς την κ. Σβολοπούλου, ο Πρόεδρος τόνισε ότι έκρινε απαραίτητη τη συνεισφορά της γνώμης των δύο ακαδημαϊκών του μεγέθους του κ. Τιβερίου και του κ. Κορρέ, χωρίς να μπορεί να δεχτεί ότι επιστήμονες, οι οποίοι δηλώνουν συνάδελφοι των δύο αυτών ατόμων, προέβησαν σε αίτημα εξαίρεσής τους. Κλείνοντας, υπενθύμισε ότι οι μισοί τουλάχιστον από τους συναδέλφους που ζήτησαν την εξαίρεσή τους πρέπει να τους είχαν καθηγητές.
Σε αυτό το σημείο ο κ. Τιβέριος παρενέβη και είπε, απευθυνόμενος προς τον Πρόεδρο, ότι εκτός από πράκτορας των εργολάβων, κατηγορήθηκε αφενός ότι έγινε ακαδημαϊκός επειδή “πούλησε” το μετρό αφετέρου ότι διόρισε στο μετρό συγγενείς του, κατηγορίες τις οποίες χαρακτήρισε ως απίθανες. Παραπονέθηκε δε ότι υπέστη όλα αυτά επειδή τόλμησε να προσφέρει υπηρεσίες σε μια κρατική εταιρεία, την οποία πληρώνει ο Έλληνας φορολογούμενος. Αποκάλεσε όσους αρθρογραφούν εναντίον του ως «κονδηλοφόρους», κάνοντας μνεία σε τέως υπουργό, ο οποίος σε πρόσφατο μακροσκελές άρθρο του τον συγκαταλλέγει στα μέλη του ΚΑΣ που αποφάσισαν να “σηκωθούν” τα αρχαία, χωρίς ο ίδιος να είναι τότε μέλος του ΚΑΣ. Ο κ. Τιβέριος κατηγόρησε τον Τύπο για διασπορά ανακριβειών, στις οποίες δε θέλησε να αναφερθεί περαιτέρω.
Ο Πρόεδρος, στη συνέχεια, με αφορμή το θέμα του σταθμού Αγία Σοφία, ανέφερε ότι οι εκεί μετακινήσεις υλοποιήθηκαν κατόπιν αποφάσεων του τότε Συλλογικού Οργάνου και της τότε πολιτικής ηγεσίας με τις επιστημονικές γνώσεις που έδωσαν αυτοί οι άνθρωποι.
Κατόπιν, ο Πρόεδρος έδωσε τον λόγο στην κ. Σβολοπούλου, η οποία, με την ιδιότητα της νομικού συμβούλου, διάβασε το άρθρο 7 του Κώδικα Διοικητικής Διαδικασίας με τίτλο «Αμεροληψία των διοικητικών Οργάνων»:
«1. Τα Διοικητικά Όργανα, μονομελή ή συλλογικά, πρέπει να παρέχουν εγγυήσεις αμερόληπτης κρίσης κατά την άσκηση των αρμοδιοτήτων τους», 2. «Τα μονομελή Όργανα, καθώς και τα μέλη των συλλογικών Οργάνων οφείλουν να απέχουν από κάθε ενέργεια ή διαδικασία που συνιστά συμμετοχή σε λήψη απόφασης ή διατύπωση γνώμης ή πρότασης, εφόσον α) η ικανοποίηση προσωπικού συμφέροντός τους συνδέεται με την έκβαση της υπόθεσης ή β) είναι σύζυγοι ή συγγενείς εξ αίματος ή εξ αγχιστείας κατευθείαν μεν γραμμή απεριορίστως εκ πλαγίου δε ως και τέταρτου βαθμού με κάποιον απ’ τους ενδιαφερόμενους ή γ) έχουν ιδιαίτερο δεσμό ή ιδιάζουσα σχέση ή εχθρότητα με τους ενδιαφερομένους», 3. «Το Όργανο ή το μέλος του Συλλογικού Οργάνου, εφόσον κρίνει ότι συντρέχει στο πρόσωπό του λόγος που επιβάλει την αποχή του, οφείλει να το δηλώσει αμέσως στην προϊσταμένη Αρχή ή στον προεδρεύοντα του συλλογικού οργάνου αντιστοίχως και να απέχει από οποιαδήποτε ενέργεια. Στις περιπτώσεις αυτές η Προϊσταμένη Αρχή ή το Συλλογικό Όργανο αποφαίνεται το ταχύτερο δυνατόν», 4. «Αίτηση εξαίρεσης μονομελούς οργάνου ή μέλους Συλλογικού Οργάνου μπορούν να υποβάλλουν οι ενδιαφερόμενοι σε όλα τα στάδια της διαδικασίας. Η αίτηση υποβάλλεται στην Προϊσταμένη Αρχή ή στον προεδρεύοντα του Συλλογικού Οργάνου ή στο αποφασίζον Όργανο κατά περίπτωση. Κατά τα λοιπά εφαρμόζονται και στην περίπτωση αυτή τα οριζόμενα στην τελευταία περίοδο της προηγούμενης παραγράφου», 5. Η εξαίρεση μπορεί να διατάσσεται και αυτεπαγγέλτως από την προϊσταμένη Αρχή ή το Συλλογικό Όργανο. 6. Τα οριζόμενα στις προηγούμενες παραγράφους δεν εφαρμόζονται σε περίπτωση που δηλώνεται αποχή ή ζητείται η εξαίρεση τόσων μελών Συλλογικού Οργάνου, ώστε τα απομένοντα να μην σχηματίζουν την κατά την Παρ. 1 του Αρ. 14 απαρτία». Η κ. Σβολοπούλου, στο σημείο αυτό αντικατέστησε την κατά την παρ. 1 του Αρ. 14 απαρτία με την οριζόμενη στον Αρχαιολογικό Νόμο.
Ο Πρόεδρος ευχαρίστησε την κ. Σβολοπούλου για την ανάγνωση του νόμου. Στη συνέχεια αναρωτήθηκε, κατά πρώτον, ως προς τον βαθμό κατά τον οποίο συνέτρεχαν για τον κ. Τιβέριο και τον κ. Κορρέ λόγοι προσωπικού ενδιαφέροντος αναφορικά με την υπόθεση. Ο ίδιος απάντησε ότι, κατά την άποψή του, δεν συνέτρεχαν επουδενί. Κατά δεύτερον, για την περίπτωση του κυρίου Κορρέ, αναρωτήθηκε ως προς την ύπαρξη συγγένειας με τους ενδιαφερόμενους. Ο Πρόεδρος υποστήριξε ότι ο ενδιαφερόμενος στην εν λόγω υπόθεση ήταν η Αττικό Μετρό Α.Ε. και υπό ευρύτερη έννοια το σύνολο των πολιτών της Θεσσαλονίκης, ενώ, αναφορικά με τους όποιους υπαινιγμούς προς το πρόσωπο του κ. Δημητρίου Κορρέ, δήλωσε κατηγορηματικά ότι ο κ. Δ. Κορρές θα παρευρισκόταν στη Συνεδρίαση ως εμπειρογνώμων, χωρίς να διαθέτει καμία σύμβαση και καμία οικονομική σχέση με την Αττικό Μετρό Α.Ε. Στο σημείο αυτό, ο Πρόεδρος κάλεσε τον Πρόεδρο και το Διευθύνοντα Σύμβουλο της εταιρείας, προκειμένου να δηλώσουν τυχόν σχέση του κ. Δ. Κορρέ με την εταιρεία, ώστε τα μέλη του ΚΑΣ να προχωρήσουν στην ψηφοφορία.
Στο σημείο αυτό προσέρχονται οι κ.κ. ΤΑΧΙΑΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ, Πρόεδρος Διοικητικού Συμβουλίου εταιρείας Αττικό Μετρό Α.Ε., ΚΟΥΡΕΤΑΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ, Διευθύνων Σύμβουλος εταιρείας Αττικό Μετρό Α.Ε., και ΑΡΒΑΝΙΤΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ, Δικηγόρος Αθηνών
Ο Πρόεδρος κάλεσε τους τρεις εκπροσώπους της Αττικό Μετρό Α.Ε. να δηλώσουν τα ονόματα και την ιδιότητά τους. Ο κ. Νίκος Ταχιάος, συστήθηκε ως Πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου της Αττικό Μετρό Α.Ε., ο κ. Νίκος Κουρέτας ως Διευθύνων Σύμβουλος και Αντιπρόεδρος του Δ.Σ. της Αττικό Μετρό Α.Ε. και ο κ. Γεώργιος Αρβανίτης του Βασιλείου ως Νομικός Σύμβουλος της εταιρείας Αττικό Μετρό Α.Ε. Κατόπιν, ο Πρόεδρος απευθύνθηκε προς τον κ. Ταχιάο και τον ενημέρωσε για την προ ολίγου παραληφθείσα ένσταση του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων, Ενιαίου Συλλόγου Υπαλλήλων ΥΠΠΟ Αττικής και Στερεάς, Πανελλήνιας Ένωσης Συντηρητών Αρχαιοτήτων και Κίνησης Πολιτών Θεσσαλονίκης για την Προστασία της Πολιτιστικής Κληρονομιάς, προκειμένου για την εξαίρεση δύο μελών του ΚΑΣ από τη συζήτηση και τη λήψη απόφασης. Πληροφόρησε τον κ. Ταχιάο ότι η ερώτηση αφορούσε τον κ. Μανώλη Κορρέ, τακτικό μέλος του Συμβουλίου, καθώς μέσω της ένστασης αυτής ζητούσαν την εξαίρεση του κ. Κορρέ λόγω αδελφικής συγγένειας με τον κ. Δημήτριο Κορρέ, ο οποίος φέρεται να είχε κάποια οικονομική συναλλαγή ή σχέση με την Αττικό Μετρό Α.Ε. που τον καθιστούσε ενδιαφερόμενο. Ο Πρόεδρος παρακάλεσε τον κ. Ταχιάο για περαιτέρω διευκρινίσεις, καθώς, όπως διαπίστωσε και ο ίδιος βλέποντας τις παραστάσεις, ο κ. Δημήτρης Κορρές, αρχιτέκτων, κλήθηκε να παρευρίσκεται ως εμπειρογνώμων της Αττικό Μετρό Α.Ε. Ο Πρόεδρος ρώτησε τον κ. Ταχιάο εάν ο κ. Δημήτριος Κορρές, αρχιτέκτων, διατηρούσε τυχόν οικονομική σχέση οφέλους με την εταιρεία, η οποία θα τον καθιστούσε με έμμεσο ή άμεσο τρόπο ενδιαφερόμενο για την εν λόγω υπόθεση, σύμφωνα με όσα γνώριζε ο ίδιος ο κ. Ταχιάος ως Πρόεδρος της Αττικό Μετρό Α.Ε.
Ο κ. Ταχιάος έλαβε τον λόγο και είπε ότι καταλληλότερο να απαντήσει στο θέμα αυτό ήταν το ίδιο το ΚΑΣ, με την έννοια ότι ο κ. Δ. Κορρές είχε ξαναεργαστεί στο έργο του Μετρό στο παρελθόν, αλλά, όπως γνώριζαν όλοι και, σε ό,τι αφορούσε και τη συγκεκριμένη περίπτωση, δεν αμειβόταν ποτέ από την Αττικό Μετρό Α.Ε. απευθείας, οπότε δεν είχε σχέση με την εταιρεία. Η σχέση την οποία είχε πάντοτε ήταν μια σχέση επιλογής από το Υπουργείο Πολιτισμού, το οποίο του ανέθετε τις εργασίες. Ο κ. Ταχιάος τόνισε ότι δεν υπήρχε κανενός είδους εργασιακή σχέση ή σχέση οικονομικής εξάρτησης του κ. Κορρέ από την εταιρεία. Ο Πρόεδρος επανέλαβε διευκρινιστικά το ερώτημα αν επί του παρόντος υπάρχει κάποια σύμβαση ή άλλη οικονομική σχέση της εταιρείας με τον κ. Κορρέ. Ο κ. Ταχιάος ήταν κατηγορηματικός ως προς αυτό, αναφέροντας ότι ο κ. Δ. Κορρές είχε κληθεί αποκλειστικά και μόνο ως εμπειρογνώμων, υπό την έννοια ότι είχε κάνει τις πρότερες αποσπάσεις που έχουν γίνει στο έργο, τόσο στον Σταθμό Βενιζέλου, όσο και στον Σταθμό Αγία Σοφία. Τόνισε δε, για άλλη μια φορά, ότι από πλευράς της εταιρείας δεν υπήρχε καμία οικονομική δέσμευση έναντι του κ. Δ. Κορρέ ούτε από πλευράς εκείνου έναντι της εταιρείας. Επιπλέον, ο κ. Ταχιάος ανέφερε ότι τον αδελφό του κ. Δ. Κορρέ δεν θα τον αναγνώριζε ούτε φυσιογνωμικά εκείνη τη στιγμή, εάν δεν του τον υποδείκνυαν. Ο Προέδρος υπέδειξε στον κ. Ταχιάο τον καθηγητή Μ. Κορρέ. Στο σημείο αυτό, η κ. Αδάμ-Βελένη έλαβε από τον Πρόεδρο τον λόγο και απηύθυνε προς τον κ. Ταχιάο ερώτημα αναφορικά με το ποιος είχε μετακινήσει αφενός το ταφικό οικοδόμημα στη Σιντριβανίου, αφετέρου το λουτρό. Η κ. Αδάμ-Βελένη τόνισε ότι οι αποφάσεις εκείνες είχαν εγκριθεί από την εταιρεία Αττικό Μετρό Α.Ε. και είχαν πληρωθεί από την κοινοπραξία, γιατί ήταν πράγματι οι οικονομικότερες προσφορές. Η κ. Αδάμ-Βελένη υποστήριξε ότι κάτι αντίστοιχο αναμενόταν να γίνει και τώρα, και αυτό ήταν κάτι που δεν θα άλλαζε.
Η κ. Σβολοπούλου ρώτησε εάν αυτό έγινε με διαγωνισμό. Η κ. Αδάμ-Βελένη της απάντησε ότι έγινε με προσφορές.
Ο κ. Ταχιάος έλαβε τον λόγο και απάντησε στην κ. Αδάμ-Βελένη ότι, υπό την έννοια αυτή όλοι οι εργαζόμενοι αρχαιολόγοι στο έργο του Μετρό ήταν εξαρτημένοι από την εταιρεία Αττικό Μετρό Α.Ε., διότι αυτή η διαδικασία ακολουθήθηκε για όλους, όσοι παρείχαν αρχαιολογικές εργασίες στην εταιρείαΑττικό Μετρό Α.Ε. Όλοι, δηλαδή, είχαν πληρωθεί με την ίδια διαδικασία και αυτό, σύμφωνα με τον κ. Ταχιάο, το γνώριζε η κ. Αδάμ-Βελένη. Ο κ. Ταχιάος, μάλιστα, ανέφερε ότι δεν γνώριζε εάν και η κ. Αδάμ-Βελένη συγκαταλεγόταν σε αυτούς τους αρχαιολόγους, ως παλιά διευθύντρια της ανασκαφής.
Η κ. Σβολοπούλου ζήτησε από τον κ. Ταχιάο να διευκρινίσει εάν η ανάθεση γίνεται μετά από διαγωνισμό, γεγονός το οποίο ο κ. Ταχιάος επιβεβαίωσε. Η κ. Αδάμ-Βελένη έκανε λόγο για προσφορές και, στο σημείο αυτό, ο κ. Κουρέτας συμφώνησε μαζί της. Ο Πρόεδρος παρενέβη αναφέροντας ότι και οι προσφορές συνιστούν είδος διαγωνισμού.
Η κ. Σβολοπούλου επανήλθε ρωτώντας εάν η προσφορά του κ. Δ. Κορρέ ήταν η χαμηλότερη. Ο κ. Κουρέτας έλαβε τον λόγο και είπε, απευθυνόμενος στην κ. Αδάμ- Βελένη, ότι, κατά πρώτον, αυτό γίνεται πάντα καθ’ υπόδειξη του Υπουργείου Πολιτισμού, ενώ, κατά δεύτερον γίνεται διαγωνισμός. Στο σημείο αυτό, ο Πρόεδρος διέκοψε τον κ. Κουρέτα ρωτώντας αν γίνεται διαγωνιστική διαδικασία. Ο κ. Κουρέτας απάντησε θετικά, συμπληρώνοντας ότι η διαδικασία γίνεται σύμφωνα με τη νομοθεσία.
H κ. Αδάμ-Βελένη είπε ότι το Υπουργείο Πολιτισμού ζητούσε αυτό που ζητάει σήμερα. Η κ. Σβολοπούλου διευκρίνισε ότι η διαγωνιστική διαδικασία υποδηλώνει την απουσία σχέσης εξάρτησης. Παρότι ο κ. Κουρέτας ισχυρίστηκε ότι το ενδιαφερόμενο Υπουργείο είναι το Υπουργείο Πολιτισμού, η κ. Σβολοπούλου επανέλαβε ότι στη διαδικασία του διαγωνισμού δεν υπάρχει σχέση εξάρτησης. Στο σημείο αυτό παρενέβη ο Πρόεδρος και, αφού τους ευχαρίστησε που είχαν έρθει, ζήτησε από τους κ.κ. Ταχιάο, Κουρέτα και Αρβανίτη να αποσυρθούν για λίγο, αναφέροντας ότι απλώς ήθελε να διευκρινίσει το ζήτημα.
Στο σημείο αυτό αποχωρούν οι κ.κ. ΤΑΧΙΑΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ, Πρόεδρος Διοικητικού Συμβουλίου εταιρείας Αττικό Μετρό Α.Ε., ΚΟΥΡΕΤΑΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ, Διευθύνων Σύμβουλος εταιρείας Αττικό Μετρό Α.Ε., και ΑΡΒΑΝΙΤΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ, Δικηγόρος Αθηνών
Η κ. Αδάμ-Βελένη, απευθυνόμενη προς τον Πρόεδρο, δήλωσε προσβεβλημένη και, παρότι ο Πρόεδρος ισχυρίστηκε ότι δεν την προσέβαλε, τόνισε ότι, αν και είναι αρχαιολόγος στη Θεσσαλονίκη για διάστημα τριανταπέντε ετών, ποτέ μα ποτέ, έστω και μέσω του φορέα της, του Υπουργείου Πολιτισμού, δεν έλαβε 1.300 ευρώ για να είναι σε κάποια, δημόσια έστω, εταιρεία.
Ο Πρόεδρος είπε ότι δεν αντιλήφθηκε τι υπονοούσε η κ. Αδάμ-Βελένη με το σχόλιό της, ωστόσο τα λεγόμενά του επιβεβαίωναν με όσα ανέφερε η κ. Αδάμ-Βελένη, καθώς και ο ίδιος είχε προηγουμένως σημειώσει ότι η κ. Αδάμ-Βελένη είναι δημόσιος υπάλληλος και έχει τοποθετηθεί, και μάλιστα προσφάτως, επί του συγκεκριμένου θέματος εκφράζοντας την προσωπική της άποψη. Έπειτα ο Πρόεδρος έδωσε τον λόγο στον κ. Τιβέριο.
Ο κ. Τιβέριος, με αφορμή το βιβλίο «Μετρό: Η Ιστορία της Θεσσαλονίκης», το οποίο πήρε στα χέρια του, διερωτήθηκε για τη σχέση του κ. Κουράκη με τους συγγραφείς του και για άλλα πολλά, ορμώμενος από φωτογραφία του κ. Κουράκη στο βιβλίο. Ο κ. Τιβέριος, με αφορμή το σχόλιο της κ. Αδάμ-Βελένη, αναρωτήθηκε πώς είχαν το ηθικό ανάστημα να αναφερθούν σε αυτά, καθώς εκείνος ποτέ δεν πήρε 1.300 ευρώ, ενώ τα 1.300 ευρώ ούτε καν ήξερε πως θα τα πάρει. Ο Πρόεδρος παρενέβη, προκειμένου να καθησυχάσει τον κ. Τιβέριο, αναφορικά με την αξία του, ωστόσο ο κ. Τιβέριος συνέχισε, τονίζοντας ότι δεν είχε δώσει κανένα στοιχείο του για πληρωμή στην εταιρεία Αττικό Μετρό Α.Ε. αλλά, επειδή δεν γνώριζε από μπλοκάκια, τους είχε παραπέμψει στην Επιτροπή Ερευνών του Πανεπιστημίου και εκείνοι είχαν κάνει τη σύμβαση. Ο κ. Τιβέριος δήλωσε ότι θα σταματούσε στο σημείο αυτό, αν και θα μπορούσε να πει και πολλά άλλα πράγματα.
Ο Πρόεδρος παρακάλεσε την κ. Αδάμ-Βελένη, η οποία ήθελε να παρέμβει προς σχολιασμό των λεγομένων του κ. Τιβέριου, να περιμένει λίγο, προκειμένου να τοποθετηθεί και ο ίδιος επί του θέματος. Στη συνέχεια, απευθυνόμενος και στα υπόλοιπα μέλη, ο Πρόεδρος έκανε αναφορά στην προσπάθεια ορισμένων να πολώσουν το κλίμα και δήλωσε ότι ο ίδιος δεν θα συμμετείχε σε αυτό. Διαβεβαίωσε ότι η συζήτηση επί του θέματος θα γινόταν σήμερα και ότι τα πράγματα θα λέγονταν όπως είναι, όχι όπως θα ήθελαν κάποιοι να τα παρουσιάσουν, γιατί το ΚΑΣ φέρει ιστορική ευθύνη και το οφείλει απέναντι στους πολίτες της Θεσσαλονίκης.
Στο σημείο αυτό, τον λόγο πήρε η κ. Σβολοπούλου επισημαίνοντας ότι η έκφραση της επιστημονικής γνώμης κάποιου, είτε γραπτά είτε προφορικά, δεν αποτελεί λόγο εξαίρεσής του από τη συμμετοχή του σε Συλλογικό Όργανο. Λόγοι εξαίρεσης κατά τον Νόμο είναι οι τρεις περιπτώσεις που προανέφερε. Επομένως, όσον αφορά στο θέμα της έκφρασης της επιστημονικής γνώμης μέλους του ΚΑΣ η κ. Σβολοπούλου θεωρεί ότι αυτή δεν είναι στις περιπτώσεις που ο νόμος προβλέπει την εξαίρεση.
Στη συνέχεια, ο Πρόεδρος πρότεινε να ψηφίσουν, δηλώνοντας ότι εκείνος προσωπικά δεν επιθυμούσε τον αποκλεισμό κανενός, αντίθετα ήθελε όλοι να είναι παρόντες, να πουν την άποψή τους και να την υπερασπιστούν με επιχειρήματα. Ο Πρόεδρος πρότεινε, κατ’αρχάς, να τεθεί σε ψηφοφορία το αίτημα του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων, του Ενιαίου Συλλόγου Υπαλλήλων Υπουργείου Πολιτισμού Αττικής- Στερεάς και Νήσων, της Πανελλήνιας Ένωσης Συντηρητών Αρχαιοτήτων και της Κίνησης Πολιτών Θεσσαλονίκης για την Προστασία της Πολιτιστικής Κληρονομιάς να παρευρεθούν αυτοπροσώπως για την υποστήριξη της ένστασης. Ο Πρόεδρος πρότεινε να ψηφίσουν τη μη απαραίτητη αυτοπρόσωπη παρουσία των αιτούντων προκειμένου να υποστηρίξουν το αίτημά τους, από τη στιγμή που είχαν δοθεί διευκρινίσεις, και να αποφασίσουν με βάση τα στοιχεία που διέθεταν, τα οποία έκρινε ως σαφή και πλήρη. Κατόπιν, ρώτησε τα μέλη εάν συμφωνούσαν με αυτό και, ακολούθως, ανακοίνωσε την ομόφωνη συμφωνία των μελών του ΚΑΣ να μην κληθούν οι αιτούντες.
Στη συνέχεια, ο Πρόεδρος έθεσε σε ψηφοφορία το δεύτερο θέμα, το οποίο αφορούσε συγκεκριμένα την αίτηση εξαίρεσης των δύο μελών του Συμβουλίου, με βάση τα όσα είχαν αναφερθεί, ειπωθεί και αποσαφηνιστεί. Ο Πρόεδρος πρότεινε τη μη εξαίρεση των δύο μελών από το Συμβούλιο, με βάση τη νομική ερμηνεία που είχε δώσει η κ. Σβολοπούλου, και σύμφωνα με όλα όσα είχαν αναφερθεί. Ρώτησε τα μέλη του Συμβουλίου εάν συμφωνούσαν και, στη συνέχεια, ανακοίνωσε την ομόφωνη συμφωνία τους.
Έπειτα από παρέμβαση της κ. Σβολοπούλου και πριν από τη συνέχιση της διαδικασίας με την εξέταση του 3ου θέματος της Ημερήσιας Διάταξης της 45ης Συνεδρίασης του ΚΑΣ, ενημερώθηκαν οι αιτούντες για την απόρριψη του αιτήματός τους και τη συνέχιση της διαδικασίας.