Σε κατάσταση οργής και απόγνωσης βρίσκονται εργαζόμενοι και θεραπευόμενοι σε προγράμματα απεξάρτησης σε όλη τη χώρα καθώς με νέο νομοσχέδιο που έχει εξαγγείλει η κυβέρνηση του Κυριάκου Μητσοτάκη επιχειρείται η πλήρης διάλυση οργανισμών όπως ο ΟΚΑΝΑ, το ΚΕΘΕΑ και το 18 ΑΝΩ, τα οποία τοποθετούνται κάτω από την ομπρέλα ενός νέου φορέα ιδιωτικού δικαίου, του Εθνικού Οργανισμού Πρόληψης και Αντιμετώπισης Εξαρτήσεων (ΕΟΠΑΕ) που θα ιδρύσει το υπουργείο Υγείας.
Διαβάστε επίσης: Ομοσπονδία Συλλόγων Οικογένειας ΚΕΘΕΑ: Παράνομη και καταχρηστική η απειλή σε εργαζόμενους
Μάλιστα, σε ό,τι αφορά το ΚΕΘΕΑ και τον ΟΚΑΝΑ, δύο εμβληματικούς φορείς στον χώρο της απεξάρτησης, το νομοσχέδιο προβλέπει την πλήρη κατάργησή τους ως αυτοτελών νομικών προσώπων και την ένταξή τους στον ΕΟΠΑΕ. Καταργείται επίσης η αυτοτελής δομή και των ψυχιατρικών νοσοκομείων Αθηνών και Θεσσαλονίκης, με αποτέλεσμα στον ΕΟΠΑΕ να εντάσσονται πλέον και οι μονάδες 18 ΑΝΩ, Αργώ, Ιανός, η μονάδα απεξάρτησης από το αλκοόλ (ΨΝΑ), η μονάδα απεξάρτησης από αλκοόλ, φάρμακα και τυχερά παιχνίδια (ΨΝΘ), ο Διάπλους (Κέρκυρα) και το Πολυδύναμο Κέντρο Αντιμετώπισης Κρίσης Χρηστών Ναρκωτικών και Αλκοολισμού (νοσοκομείο Ιωαννίνων).
Οι φορείς θα μεταφερθούν σε έναν υπερσυγκεντρωτικό και γραφειοκρατικό οργανισμό, χωρίς όμως, όπως καταγγέλλεται, να υπάρχει κανένας σχεδιασμός για το πώς θα λειτουργούν την επόμενη μέρα όλες αυτές οι θεραπευτικές δομές. Ο ΕΟΠΑΕ, σύμφωνα με όσα έχουν γίνει ήδη γνωστά, θα έχει όλες τις αρμοδιότητες στο πεδίο, θα είναι ταυτόχρονα ελεγκτής και ελεγχόμενος, ενώ θα μπορεί να καταργεί και να συγχωνεύει μονάδες.
Στρώνουν χαλί στους ιδιώτες
Η κεντρική ανησυχία δεν είναι άλλη από το ότι η κυβέρνηση ανοίγει για ακόμη μία φορά τον δρόμο στους ιδιώτες, ενώ θα ομογενοποιηθούν όλες οι διαφορετικές θεραπευτικές προσεγγίσεις που υπάρχουν σήμερα, με τους θεραπευόμενους να αντιμετωπίζονται ως απλοί ασθενείς και χωρίς να λαμβάνεται υπόψη η ιδιαιτερότητα κάθε περίπτωσης.
Εργαζόμενος του ΚΕΘΕΑ από την επαρχία, που διατηρεί την ανωνυμία του, σημειώνει ότι πρόκειται για ένα νομοσχέδιο με στόχο τον «κεντρικό πολιτικό έλεγχο, μέσω του επιτελικού κράτους. Συμβαίνει σε πολλούς χώρους αυτό, όπως για παράδειγμα στο Αστεροσκοπείο που το βάζουν κάτω από την Πολιτική Προστασία. Αυτός είναι και ο λόγος που το 2019 είχε εκδοθεί και η ΠΝΠ-πραξικόπημα για το ΚΕΘΕΑ, με την οποία καταργήθηκε το αυτοδιοίκητο».
Τι λένε όμως οι ίδιοι οι εμπλεκόμενοι στα προγράμματα; Ενόψει του μεγάλου συνεδρίου που διοργανώνουν από κοινού επιστήμονες, εργαζόμενοι και συλλογικότητες σήμερα, Κυριακή 10 Δεκεμβρίου, το Documento στρέφει την προσοχή του στους φόβους και στις ανησυχίες που εκφράζουν εργαζόμενοι, θεραπευόμενοι και οικογένειες θεραπευόμενων στην πληθώρα των προγραμμάτων απεξάρτησης.
«Θα μου έλεγαν ότι είμαι χαμένη περίπτωση»
Ο Αστέρης Καλογερόπουλος είναι απόφοιτος του προγράμματος του ΚΕΘΕΑ «Αργώ». Πρώην πολυτοξικομανής, έκανε χρήση για περίπου μια εικοσιπενταετία. Για οκτώ χρόνια ήταν στη φυλακή, όπου… συνέχισε τη χρήση. Αποφυλακίστηκε το 2014 και εντάχθηκε στο πρόγραμμα απεξάρτησης από το οποίο αποφοίτησε το 2016. Πλέον, χωρίς να έχει υποτροπιάσει ποτέ, είναι εργαζόμενος στην ΚΟΙΝΣΕΠ του προγράμματος «Αργώ». «Είμαστε τυχεροί που βρήκαμε ανθρώπους με ανοιχτή αγκαλιά» αναφέρει στο Documento.
Μιλώντας για την εμπειρία του από το πρόγραμμα απεξάρτησης εξηγεί ότι κλήθηκε στα 38 του χρόνια να τα κάνει όλα σαν να ήταν 16άχρονος: «Βρήκα δουλειά, τελείωσα το λύκειο, εμπλουτίζω τις γνώσεις μου, κάνω καινούργιες παρέες, όλα αυτά που δεν έκανα όταν ήμουν 16 ετών».
Τον ρωτήσαμε τη γνώμη του για τις επιχειρούμενες νομοθετικές αλλαγές: «Σε κάποια χρόνια θα λέμε ότι ήμασταν τυχεροί που προλάβαμε και κάναμε απεξάρτηση. Αν σήμερα ίσχυε το πρόγραμμα που θέλουν να εφαρμόσουν και έβγαινα τώρα από τη φυλακή με ιστορικό χρήσης 25 ετών και οκτώ χρόνια φυλάκισης, θα μου έλεγαν: “Εσύ, αγόρι μου, πήγαινε στα υποκατάστατα και τι να σώσουμε από σένα; Είσαι ανίατη περίπτωση, χαμένη!”».
Η συζήτηση οδηγείται στο ενδεχόμενο να εμπλακούν ιδιώτες στην απεξάρτηση. «Θα ήταν αδύνατο να πληρώσω μια ιδιωτική δομή απεξάρτησης. Είναι το ένα θετικό που έχει κάνει το κράτος για μας τους χρήστες. Οτι μέχρι τώρα έχουμε δωρεάν πρόσβαση στην απεξάρτηση. Δεν είναι μόνο θετικό αλλά και πετυχημένο» εξηγεί ο Αστ. Καλογερόπουλος.
Ιδιαίτερη σημασία έχει η αναφορά του στην αναγκαιότητα θεραπευτικού πλουραλισμού τον οποίο προσφέρει το ισχύον πλαίσιο. «Εγώ, για παράδειγμα, δεν ήθελα να μπω σε ένα κλειστό πρόγραμμα του ΚΕΘΕΑ. Οπότε πήγα στο ΚΕΘΕΑ «Αργώ» που είναι ανοιχτό και μπορούσα να φεύγω, να πηγαίνω σπίτι μου. Σε άλλους βοηθάει το κλειστό. Είναι το τι ταιριάζει στον καθένα» σημειώνει.
«Οι άνθρωποι γίνονται νούμερα»
Συγκινητικά και συνάμα ανησυχητικά είναι όσα λέει στο Documento ο Παντελής Ξυπολητάς, αντιπρόεδρος της Ομοσπονδίας Συλλόγων Οικογένειας ΚΕΘΕΑ, που σημειώνει: «Δεν υπάρχει πουθενά στο νομοσχέδιο το κομμάτι της υποστήριξης των οικογενειών που παρέχει το ΚΕΘΕΑ».
Οπως εξηγεί, «κατά κανόνα το ΚΕΘΕΑ πρώτα προσεγγίζει η οικογένεια. Οι άμεσοι συγγενείς, πατέρας, μητέρα, σύντροφος, ενίοτε παιδί για τον εξαρτημένο γονιό. Γι’ αυτό και έχει τεράστια επιτυχία το ΚΕΘΕΑ παγκόσμια. Οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στην εμπλοκή της οικογένειας».
Ο Παντ. Ξυπολητάς έχει καθημερινή επαφή με εκατοντάδες οικογένειες θεραπευόμενων στα προγράμματα του ΚΕΘΕΑ από όλη τη χώρα. Το ενδεχόμενο να ανοίξει ο δρόμος για ιδιώτες στον χώρο της απεξάρτησης του φαίνεται εφιαλτικό. «Με τίποτε δεν θα μπορούσε να ανταποκριθεί μια οικογένεια στις οικονομικές απαιτήσεις μιας ιδιωτικής δομής απεξάρτησης. Κόβοντας σε διευθύνσεις τα προγράμματα τα διαλύει, τα κατακερματίζει. Καθώς λοιπόν διαλύεται ο χώρος της απεξάρτησης, ανοίγει ο δρόμος για τα ιδιωτικά κέντρα. Οταν μια οικογένεια είναι ήδη κατεστραμμένη από ένα μέλος της που έχει μπλέξει στα ναρκωτικά, δεν μπορεί να ανταποκριθεί. Εκεί πια χρειάζεται πραγματικά μια δωρεάν δομή με πρόσωπο ανθρώπινο. Γιατί το χρειάζεται ολόκληρη η οικογένεια, όχι μόνο το μέλος που πρέπει να απεξαρτηθεί» τονίζει.
Στα κάγκελα οι εργαζόμενοι στον ΟΚΑΝΑ
Στο ποτάμι των αντιδράσεων κατά του νομοσχεδίου συμμετέχουν και πολλοί εργαζόμενοι στον ΟΚΑΝΑ, ο οποίος επίσης καταργείται και μετατρέπεται σε απλή διεύθυνση του ΕΟΠΑΕ.
Η Ευγενία Σταθακοπούλου, υπεύθυνη του Κέντρου Ημέρας και Υπνωτηρίου του ΟΚΑΝΑ στο κέντρο της Αθήνας, τονίζει περιπαικτικά ότι κλείνουν τον ΟΚΑΝΑ «με ένα νόμο κι ένα άρθρο». «Οι εργαζόμενοι του ΟΚΑΝΑ ήταν πάντα υπέρ του ενιαίου φορέα, όμως ενιαίος φορέας για μας σημαίνει κοινή πύλη εισόδου και διασύνδεση. Αυτό το νομοσχέδιο είναι καταστροφικό» υπογραμμίζει.
Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της, ο στόχος είναι να χρησιμοποιηθούν οι εργαζόμενοι στην απεξάρτηση «ώστε να καλυφθούν οι ελλείψεις στις δομές ψυχικής υγείας και συνεπώς οι ελλείψεις που θα δημιουργηθούν σε κάθε φάση της απεξάρτησης να καλυφθούν από ιδιώτες».
Οπως μας εξηγεί, «σε κάθε γραμμή αυτού του νομοσχεδίου ενθαρρύνεται η ένταξη των ιδιωτών. Από τη μείωση της βλάβης μέχρι την επανένταξη. Είναι θατσερικής εμπνεύσεως το νομοσχέδιο. Θεωρεί ότι η αρχή κάθε προσπάθειας απεξάρτησης είναι η αποτοξίνωση, γεγονός που ισχύει για κάποιους, όχι για όλους. Από κει και πέρα ο ΕΟΠΑΕ θα στέλνει τον θεραπευόμενο όπου υπάρχει “κρεβάτι”, αλλιώς θα τους λέει να πάνε στην ιδιωτική κλινική, άσχετα με τις ιδιαιτερότητες κάθε περίπτωσης».
Ολοι όσοι μίλησαν επώνυμα αλλά και ανώνυμα στο Documento δίνουν ιδιαίτερη βαρύτητα στο ζήτημα του «θεραπευτικού πλουραλισμού», των διαφορετικών επιλογών δηλαδή που έχει ένα άτομο που θέλει να ενταχθεί σε κάποιο πρόγραμμα απεξάρτησης, ώστε ο καθένας να επιλέγει τον τύπο που ταιριάζει περισσότερο στην περίπτωσή του.
«Γραφειοκρατικός λαϊκισμός»
Καταγγελτικός για το περιεχόμενο του νομοσχεδίου είναι και ο πρόεδρος του Συλλόγου Εργαζομένων ΚΕΘΕΑ Γιάννης Γρετσίστας,ο οποίος κάνει λόγο για «γραφειοκρατικό λαϊκισμό χωρίς επιστροφή». Οπως εξηγεί, το ΚΕΘΕΑ άλλαξε μέσα σε τέσσερα χρόνια, μετά την ΠΝΠ του 2019 που κατήργησε το αυτοδιοίκητο του κέντρου και όρισε να διορίζεται από την κυβέρνηση η διοίκησή του.
«Κάθε οργανισμός έχει τη δική του κουλτούρα, τη δική του προσέγγιση. Ολα θα γίνουν ένας χυλός. Δεν γίνεται να ομογενοποιηθούν όλα διά της γραφειοκρατίας. Διαλύεται ένας χώρος όπου μέχρι τώρα όλες οι δομές λειτουργούσαν και είχαν αποτελέσματα και σε επίπεδο τοπικό. Τώρα δημιουργείται ένα αθηνοκεντρικό, υδροκέφαλο και γραφειοκρατικό μοντέλο. Η κυβέρνηση προωθεί δηλαδή έναν απίστευτο γραφειοκρατικό λαϊκισμό» αναφέρει χαρακτηριστικά.
«Είναι ένα χάος αυτό που προσπαθούν να δημιουργήσουν. Δεν πρόκειται να λειτουργήσει ένα τέτοιο συγκεντρωτικό μοντέλο και να απαντήσει σε προβλήματα. Θα τα κάνει όλα χειρότερα. Διαλύεται όλο το πεδίο της απεξάρτησης. Αρα αναπόφευκτα η χειροτέρευση των υπηρεσιών θα συναντιέται μ’ αυτό που λέει και μέσα το σχέδιο νόμου, δηλαδή μια ανοιχτή πρόσκληση στους ιδιώτες. Οσοι έχουν λεφτά θα πηγαίνουν στα ιδιωτικά και οι υπόλοιποι στη μοίρα τους. Είναι ένα άλμα στο κενό που κάνει η κυβέρνηση» καταλήγει ο Γ. Γρετσίστας.
«Να καθίσει στο τραπέζι η κυβέρνηση»
Την ανησυχία του για τον νέο φορέα εκφράζει και ο πρόεδρος του Σωματείου Εργαζομένων των Κέντρων Πρόληψης Γιάννης Βυθούλκας, καθώς το νέο νομοσχέδιο ορίζει ότι τα κέντρα αυτά είναι κατοχυρωμένα μόλις μέχρι το 2027 και στη συνέχεια ο ΕΟΠΑΕ θα έχει το δικαίωμα να τα κλείσει.
«Το κριτήριο δεν είναι σε καμία περίπτωση η ανάπτυξη και η αναβάθμιση της πρόληψης. Αυτό μας φέρνει πίσω. Από το 2027 η πρόληψη θα υλοποιείται αποσπασματικά, ευκαιριακά και κατακερματισμένα από “εργολάβους πρόληψης”» αναφέρει ο Γ. Βυθούλκας και συνεχίζει: «Ζητάμε από τα στελέχη της κυβέρνησης να καθίσουν στο τραπέζι μαζί μας, τους ανθρώπους που δουλεύουμε στο πεδίο, να αξιολογήσουν αυτά που θα τους πούμε και να δουν την πορεία και τα αποτελέσματα της πρόληψης στην Ελλάδα μέχρι σήμερα».
Μαφιόζικες πρακτικές φίμωσης των εργαζομένων στο ΚΕΘΕΑ
Οσο γινόταν αυτό το ρεπορτάζ η εφημερίδα ενημερώθηκε ότι εντός του ΚΕΘΕΑ εξελίχθηκε μια επιχείρηση τρομοκράτησης των εργαζομένων. Σύμφωνα με ανακοίνωση που εξέδωσε αργότερα ο σύλλογος εργαζομένων, ο διορισμένος από το υπουργείο Υγείας πρόεδρος του Κέντρου Χρήστος Λιάπης απαίτησε εγγράφως από εργαζόμενη να αφαιρεθεί από τις διαδικτυακές σελίδες του φορέα οποιοδήποτε «δημοσίευμα, ψήφισμα ή θέση αντιτάσσεται στην κυβερνητική απόφαση δημιουργίας του ενιαίου φορέα πρόληψης και καταπολέμησης των εξαρτήσεων, η δημιουργία του οποίου συνεπάγεται τη διοικητική συνένωση του ΚΕΘΕΑ με τους ομόλογους φορείς απεξάρτησης». Μάλιστα στην εργαζόμενη επιδόθηκε τελεσίγραφο με την απειλή ότι αν δεν αφαιρέσει τις δημοσιεύσεις, «θα πρέπει να θεωρήσεις πως θέτεις τον εαυτό σου εκτός των καθηκόντων της υπεύθυνης του Τμήματος Ενημέρωσης», ενώ κλείνει με τη σχεδόν απειλητική φράση: «Θα συζητήσουμε και διά ζώσης τα ανωτέρω». Δημοσιογραφικές πληροφορίες φέρουν τον πρόεδρο του ΚΕΘΕΑ Χρ. Λιάπη να έχει λάβει διαβεβαιώσεις ότι θα αναλάβει θέση αντιπροέδρου στον ΕΟΠΑΕ.
Δείτε επίσης: «Μαύρο» στην ενημέρωση από τον «γαλάζιο» πρόεδρο του ΚΕΘΕΑ
Εργαζόμενοι ΚΕΘΕΑ: Κλειστή η γραμμή υποστήριξης για τον τζόγο 1114 με ευθύνη της διοίκησης
