Τα δικαιώματα των εργαζομένων στο στόχαστρο των νεοφιλελευθέρων με πρόσχημα την πανδημία
Η διαμόρφωση της επόμενης μέρας με την επέκταση κάθε είδους ελαστικής απασχόλησης, την ακόμη μεγαλύτερη μείωση του κόστους εργασίας που αποτελεί τον μόνιμο στόχο των νεοφιλελεύθερων think tanks την τελευταία δεκαετία και την κατάργηση κάθε προστατευτικού πλαισίου για τους εργαζόμενους είναι βασικό στοιχείο της «νέας» ατζέντας Μητσοτάκη.
Σε επίπεδο διαγγελμάτων, βέβαια, όλα αυτά αποκρύπτονται πίσω από λεκτικά σχήματα για «αναγέννηση του αύριο» και «ανανεωμένη Ελλάδα». Γι’ αυτό ίσως το πιο χρήσιμο σημείο των διαγγελμάτων του πρωθυπουργού είναι οι διατυπώσεις του τύπου «τα μεγάλα βήματα που γίνονται τώρα είναι όπλα που μπορούν να κάνουν αυτή την πρόσκαιρη δοκιμασία μοχλό σταθερής προόδου. Να εντάξουν τις σκοπιμότητες της στιγμής στον στρατηγικό σκοπό του μέλλοντος. Και έτσι τα μέτρα της επικαιρότητας να γίνουν πυροδότες διαρκών μεταρρυθμίσεων».
Σύμπνοια κυβέρνησης – ΣΕΒ
Σήμερα λοιπόν που λόγω της πανδημίας οι περισσότεροι εργαζόμενοι βρίσκονται μετέωροι και υποχρεωμένοι να τα βγάζουν πέρα με επιδόματα… πυροδοτούνται «διαρκείς μεταρρυθμίσεις». Ακριβώς ως «σκοπιμότητες της συγκυρίας», η ελαστική εργασία επεκτείνεται, οι διαθεσιμότητες μπορούν να επιβληθούν ανά πάσα στιγμή και η εκ περιτροπής εργασία μπήκε για τα καλά στα «δεδομένα» της συγκυρίας, αλλά σύμφωνα με τον ίδιο τον Κυριάκο Μητσοτάκη όλα αυτά εντάσσονται «στον στρατηγικό σκοπό του μέλλοντος».
Είναι απολύτως εξηγήσιμο λοιπόν γιατί ο ΣΕΒ, θεωρώντας, όπως και το σύνολο της κυβέρνησης Μητσοτάκη, την κρίση ως ευκαιρία έσπευσε να προτείνει επέκταση των σχημάτων δανεισμού εργαζομένων, αξιοποιώντας τις δυνατότητες που έδωσε ήδη η κυβέρνηση με την ΠΝΠ 68 της 20ής Μαρτίου.
Ενώ δηλαδή έχει ήδη δοθεί η δυνατότητα μεταφοράς προσωπικού σε εταιρείες του ίδιου ομίλου και ενώ η κυβέρνηση έχει διευρύνει αυτήν τη δυνατότητα επεκτείνοντάς τη σε συνεργαζόμενες ή και ανεξάρτητες επιχειρήσεις, ο ΣΕΒ ζητεί ακόμη μεγαλύτερες «δυνατότητες», προσβλέποντας προφανώς στη διαμόρφωση του επιθυμητού γι’ αυτόν εργασιακού τοπίου μετά την πανδημία με πολύ πιο γρήγορους ρυθμούς.
Τι θέλει ο ΣΕΒ
Η παρέμβαση του ΣΕΒ σε πρώτο επίπεδο περιγράφεται από τους συντάκτες της σχετικής έκθεσης ως κάλυψη των κενών θέσεων εργασίας στους τομείς οι οποίοι λόγω της συγκυρίας εμφανίζουν αύξηση εργασιών από το πλεονάζον προσωπικό των επιχειρήσεων που παρουσιάζουν μείωση εργασιών.
Ενδεικτικά και σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του συνδέσμου, οι επιχειρηματικές δραστηριότητες που αντιμετωπίζουν προβλήματα κλείνουν ή μειώνουν την παραγωγή τους σχετίζονται με τις αεροπορικές και επιβατικές μεταφορές, τα ξενοδοχεία, την εστίαση. Παράλληλα διαπιστώνεται σημαντική αύξηση της ζήτησης για τα προϊόντα και τις υπηρεσίες που αφορούν υγειονομικό υλικό, σουπερμάρκετ, μεταφορές και διανομή προϊόντων στο σπίτι, ηλεκτρονικό εξοπλισμό. Επίσης εμφανίζονται φαινόμενα «εντονότατων διαφοροποιήσεων μέσα σε κλάδους, όπως ενδεικτικά στην αποθήκευση/διανομή εξαιτίας διαφορετικών εξειδικεύσεων (π.χ. μείωση σε αυτοκίνητα, αύξηση σε τρόφιμα)».
Ο ΣΕΒ προτείνει τρεις εναλλακτικές μορφές «δανεισμού» εργαζομένων και συνεργασίας επιχειρήσεων, με στόχο, όπως αναφέρει, «να διασωθούν θέσεις εργασίας αλλά και να μειωθεί το δημοσιονομικό κόστος που προκαλούν μέτρα όπως αυτό της επιχορήγησης των 800 ευρώ».
Η πρώτη αφορά την εφαρμογή σχημάτων «δανεισμού», ο οποίος προβλέπεται ήδη από τη νομοθεσία και εφαρμόζεται είτε εντός ομίλων είτε μέσω εταιρειών προσωρινής απασχόλησης. Δηλαδή «εργαζόμενοι επιχειρήσεων που υπολειτουργούν να “δανείζουν εργαζόμενους” σε επιχειρήσεις προμηθευτών ή πελατών τους που αντιμετωπίζουν ελλείψεις προσωπικού με διατήρηση των συμβατικών τους προβλέψεων. Ηδη με την ΠΝΠ 68/20.3.2020 η δυνατότητα μεταφοράς εργαζομένων παρέχεται σε επιχειρήσεις που ανήκουν στον ίδιο όμιλο».
Η δεύτερη αφορά συνεργασίες μεταξύ ανεξάρτητων επιχειρήσεων με προσωπικό προμηθευτών ή πελατών το οποίο λόγω της συγκυρίας βρέθηκε εκτός εργασίας, ιδιαίτερα όταν δεν καλύπτεται από τις προστατευτικές διατάξεις των πρόσφατων μέτρων. «Παραδείγματος χάριν θα μπορούσε να εξεταστεί η διανομή προϊόντων από τα σουπερμάρκετ ή τις επιχειρήσεις ηλεκτρονικών ειδών στα σπίτια των καταναλωτών, αν μπορεί να γίνει από ανάλογης ειδικότητας προσωπικό των επιχειρήσεων προμηθευτών τους που αντιμετωπίζουν μείωση εργασιών».
Η τρίτη πρόταση του ΣΕΒ αφορά την επέκταση των υφιστάμενων επιχειρηματικών συνεργασιών σε τμήματα της παραγωγής και διανομής προϊόντων για λογαριασμό τρίτων. Μια πρόταση δηλαδή που σαφέστατα επεκτείνει τη χρήση των ήδη υφιστάμενων μοντέλων υπεργολαβίας αφού «υπό το καθεστώς των πρωτοφανών συνθηκών είναι κρίσιμο να είμαστε ανοιχτοί σε νέες προσεγγίσεις, σε εργαλεία και πρακτικές και απαιτούνται δράσεις, άμεσες και σε πραγματικό χρόνο, που ξεπερνούν την πεπατημένη ή κινούνται εκτός του συνηθισμένου πλαισίου (thinking outside the box)».
Οι προτάσεις του ΣΕΒ, που παρά το αρκετά προσεκτικό περιτύλιγμά τους δεν μπορούν να αποκρύψουν την ωμότητα της ουσίας τους, προκάλεσαν την έντονη αντίδραση ακόμη και της ΓΣΕΕ, η οποία χαρακτήρισε «ακραίο πυροτέχνημα» τις αναφορές των βιομηχάνων για «διασφάλιση των θέσεων εργασίας» και πρόσθεσε ότι «η πρόταση αυτή αποκαλύπτει τις σκοπιμότητες, τα συμφέροντα και τις φαντασιώσεις τής όποιας κοινωνικά ανάλγητης μερίδας επιχειρηματικότητας η οποία δεν σέβεται τον εργαζόμενο, τα δικαιώματά του μέσα και έξω από τον χώρο εργασίας».
Εχει ιδιαίτερη σημασία να σημειώσουμε ότι οι προτάσεις του ΣΕΒ, οι οποίες είναι ταυτοχρόνως συνέχεια αλλά και διεύρυνση των κυβερνητικών θέσεων που αποτυπώθηκαν στην ΠΝΠ 68, γίνονται σε συνθήκες ολότελα μη κανονικές, χωρίς καν στοιχειώδη δημόσιο διάλογο και χωρίς καμιά προσπάθεια εξασφάλισης κοινωνικής συναίνεσης. Η αντίφαση είναι προφανής: η αναδιάρθρωση των εργασιακών σχέσεων –λέξεις που επιμελώς αποκρύπτονται– εμφανίζεται σαν «συνταγή» λύσεων σε έκτακτες συνθήκες αλλά χωρίς πουθενά και με οποιονδήποτε τρόπο να γίνεται αναφορά στο έκτακτο, το εξαιρετικό και το προσωρινό των συνθηκών της πανδημίας.
Και αυτή η αντίφαση είναι αποκαλυπτική των ευρύτερων σχεδιασμών τόσο του ΣΕΒ όσο και της κυβέρνησης, που αφού βρήκαν τον… παπά θέλουν να κάψουν καμπόσους!
«Μερική ανεργία»
Πλέον, όπως έχει σημειώσει με ενάργεια ο καθηγητής Σάββας Ρομπόλης σε συνέντευξή του Στο Κόκκινο, «δεν πρέπει να μιλάμε για μερική απασχόληση αλλά για μερική ανεργία, όπως το λένε ευθέως στη Γαλλία. Θα έχουμε άνεργο εργατικό δυναμικό που κατά περίπτωση θα χρησιμοποιούμε μερικές ώρες ή ημέρες. Και το πηλίκο της διαίρεσης θα δίνει διεύρυνση των φτωχών εργαζομένων και των φτωχών ανέργων». Διότι «εάν έχουμε τώρα 40% κάτω από το όριο της φτώχειας [και αυτό επίσημα είναι 382 ευρώ τον μήνα], εάν εφαρμοστούν τέτοια πράγματα, ύστερα από ένα δύο χρόνια θα μιλάμε για το 50% ή το 60%. Πώς μπορεί να λειτουργήσει μια οικονομία και μια κοινωνία με αυτούς τους όρους; Ανασφάλιστη, με ελάχιστα ή καθόλου εργασιακά δικαιώματα;».
Σε αυτά τα ερωτήματα δεν απαντούν βέβαια ούτε η κυβέρνηση ούτε ο ΣΕΒ ούτε τα διάφορα ΜΜΕ που έχουν αναλάβει εργολαβικά την προώθηση του νεοφιλελεύθερου σχεδίου για περαιτέρω υποβάθμιση του κόσμου της εργασίας.
Και δεν απαντούν διότι, όπως υπογράμμισε ο κ. Ρομπόλης: «Η στρατηγική που επιδιώκουν είναι η εμβάθυνση της υπεργολαβικής οικονομίας. Και εάν το 2020 η ύφεση στην Ελλάδα φτάσει ή ξεπεράσει το 10%, τότε θα μιλάμε για ανεργία της τάξης του 22%, δηλαδή πάνω από 1 εκατομμύριο Ελληνες θα είναι άνεργοι. Ξέρετε τι σημαίνει αυτό για μια οικονομία που δίνει μόνο για έναν χρόνο επίδομα ανεργίας;».