Από το Σάββατο ο πλανήτης γίνεται μάρτυρας της πιο αιματηρής σύγκρουσης μεταξύ Παλαιστινίων και Ισραηλινών από το τέλος της δεύτερης Ιντιφάντα, μετά την αιφνιδιαστική επίθεση της ισλαμιστικής οργάνωσης Χαμάς σε εδάφη πέρα από τα τείχη της Γάζας. Οι σκληρές εικόνες που έκαναν το γύρο του διαδικτύου προκάλεσαν καταδίκες από δυτικούς ηγέτες που τάχθηκαν αναφανδόν υπέρ του Ισραήλ. Η αστάθεια στην περιοχή της Μέσης Ανατολής, μαζί με το μέτωπο της Ουκρανίας, δεν αφήνει τη Δύση να ρίξει το βάρος της εξωτερικής πολιτικής της στον Ειρηνικό και Ινδικό ωκεανό και τον περιορισμό της Κίνας, βάζοντας έναν αστερίσκο στο μέγεθος και τη διάρκεια που θα λάβει το Τελ Αβίβ. Όλα βέβαια εξαρτώνται από το αν το Ιράν, που έχει δεδηλωμένες σχέσεις τόσο με τη Χαμάς όσο και με τη Χεζμπολάχ, αποφασίσει να ενισχύσει τη στρατιωτική βοήθεια προς τις οργανώσεις, γενικεύοντας τη σύρραξη. Ας δούμε όμως πώς φτάσαμε ως εδώ.
Νέοι και ακραίοι
Το κράτος του Ισραήλ έχει καταδικαστεί από διεθνείς οργανισμούς για το καθεστώς απαρτχάιντ που έχει επιβάλει στους Παλαιστίνιους, τους οποίους υποβάλλει σε καταστολή που διατρέχει ακόμα και τις πιο βασικές ανάγκες, όπως η πρόσβαση σε νερό. Η προηγούμενη, κεντροδεξιά –υποτίθεται- κυβέρνηση, υπό τον Γιαΐρ Λαπίντ και το Ναφτάλι Μπένετ, δημιουργήθηκε με σκοπό την απομάκρυνση του Μπενιαμίν Νετανιάχου από την εξουσία, ευαγγελιζόμενη πιο φιλελεύθερες πολιτικές.
Όμως, το κοινό σημείο στο οποίο εφάπτονται όλες οι κομματικές ατζέντες στο Ισραήλ φαίνεται να είναι η καταστολή των Παλαιστινίων, εξ ου και οι καθημερινές επιδρομές στα κατεχόμενα εδάφη, με σκοπό την «αντιμετώπιση των τρομοκρατών». Το Ευρωμεσογειακό Παρατηρητήριο αναφέρει 204 θανάτους Παλαιστινίων το 2022 εξαιτίας αυτών των επιδρομών, ενώ φέτος, πριν το ξέσπασμα του Σαββάτου και τις 493 απώλειες από τις ισραηλινές αεροπορικές επιθέσεις ως αντίποινα, περισσότεροι από 200 Παλαιστίνιοι είχαν σκοτωθεί ως αποτέλεσμα αυτών των εφόδων.
Παράλληλα με το επίσημο κράτος, οι επιδρομές των εποίκων, πολλές φορές υπερορθόδοξων Εβραίων, είναι σχεδόν καθημερινό φαινόμενο, ιδιαίτερα από τότε που ένας εξ αυτών, ο ακροδεξιός φονταμενταλιστής -καταδικασμένος για τρομοκρατική ενέργεια ενώ είχε απειλήσει τον πρώην πρωθυπουργό Γιτζάκ Ραμπίν λίγο πριν τη δολοφονία του- Ιταμάρ Μπεν Γκβιρ, έγινε υπουργός Εθνικής Ασφάλειας, πόστο που δημιουργήθηκε ειδικά γι αυτόν, με τα σώματα ασφαλείας υπό τον έλεγχό του. Ο Μπεν Γκβιρ έχει συμμετάσχει και ο ίδιος σε πογκρόμ Παλαιστινίων σε κατεχόμενα εδάφη, ενώ ο συνάδελφός του, επίσης ακροδεξιός φονταμενταλιστής, υπουργός Οικονομίας Μπεζαλέλ Σμότριτς, δήλωσε την περασμένη άνοιξη ότι η παλαιστινιακή πόλη Χουβάρα, στην οποία επέδραμαν έποικοι, έπρεπε να εξαφανιστεί από τον χάρτη…
Σε αυτό το πλαίσιο καλούνται να ζήσουν οι νέοι Παλαιστίνιοι. Οι ευκαιρίες για εργασία είναι σπάνιες και η ανεργία «χτυπά» ποσοστά της τάξης του 50%. Από την άλλη, η Παλαιστινιακή Αρχή δεν εμπνέει, με τον Μαχμούντ Αμπάς να φαίνεται ξεπερασμένος από τις καταστάσεις, ενώ πολλοί Παλαιστίνιοι τον θεωρούν, ούτε λίγο ούτε πολύ, τοποτηρητή του Ισραήλ. Με αυτές τις προοπτικές, είναι μάλλον φυσικό επόμενο ότι οι νεαροί Παλαιστίνιοι βρίσκουν διέξοδο στη ριζοσπαστικοποίηση. Δεν είναι τυχαίο ότι νέες πολιτοφυλακές ξεπήδησαν σαν τα μανιτάρια τα τελευταία χρόνια στη Δυτική Όχθη, με την πιο δραστήρια, το «Άντρο των Λεόντων», να φτάνει μέχρι τους τίτλους δυτικών εφημερίδων. Τέτοια έκταση έλαβε το φαινόμενο, που αρκετοί έκαναν λόγο ότι ετοιμάζεται μια νέα Ιντιφάντα.
Το κενό εξουσίας που αφήνει η αδυναμία του Αμπάς όμως δημιουργεί ζωτικό χώρο και σε τζιχαντιστικές τάσεις να δυναμώσουν, πέρα από το πώς αντιλαμβάνονται παραδοσιακά οι Άραβες το Ισλάμ ως πολιτική απάντηση στην επέλαση των ιμπεριαλιστικών βλέψεων της Δύσης στην περιοχή. Οι πολύ σκληρές εικόνες που έκαναν το γύρο του διαδικτύου, αν επιβεβαιωθεί ότι όντως πρόκειται για μαχητές από τη Γάζα, επιβεβαιώνει τους φόβους για παρείσφρηση τζιχαντιστών.
Ορατός ο κίνδυνος γενίκευσης
Η πολιτική κατάσταση στο Ισραήλ είναι άλλος ένας παράγοντας που συμβάλλει στην αστάθεια της περιοχής. Ο διωκόμενος για υποθέσεις διαφθοράς Νετανιάχου επέστρεψε στην εξουσία το περασμένο έτος. Για να γίνει αυτό, χρειάστηκε να φτιάξει την πιο ακροδεξιά κυβέρνηση στην ιστορία της χώρας, με φονταμενταλιστικά στοιχεία να γίνονται ρυθμιστικοί παράγοντες. Οι «μεταρρυθμίσεις» (κυρίως αυτή για τη δικαστική εξουσία) που προσπάθησε να επιβάλει έχουν βγάλει του ισραηλινούς πολίτες στο δρόμο. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι άραβες πολίτες δεν συμμετείχαν σε αυτές, ενώ οι διαδηλώσεις αυτές δεν περιείχαν προτάγματα σε σχέση με το παλαιστινιακό.
Διαβάστε επίσης: Μέση Ανατολή: Η πολιτική κατάσταση στο Ισραήλ – Ορατός ο κίνδυνος γενίκευσης της σύρραξης
Η αδύναμη πολιτική θέση του Νετανιάχου τον αναγκάζει να πιαστεί από οποιαδήποτε αφορμή για να στρέψει τα βλέμματα από το κοινοβουλευτικό πραξικόπημα που επιχειρεί, με την παράκαμψη του Ανώτατου Δικαστηρίου. Επομένως, η επίθεση αυτή αποτελεί χρυσή ευκαιρία ώστε να ενώσει τόσο το κόμμα του, όσο και την αντιπολίτευση κάτω από μια εθνικιστική επιταγή κατάπνιξης του «τρομοκρατικού κινδύνου». Βέβαια, τα κόμματα της αντιπολίτευσης είναι «σαρξ εκ της σαρκός» του, αφού και ο Άβιγντορ Λίμπερμαν, που δήλωσε πρόθυμος να συμμετάσχει σε κυβέρνηση εθνικής ενότητας αν υπάρχει πρόταγμα για την εξαφάνιση της Χαμάς, όσο και ο Ναφτάλι Μπένετ, είναι πρώην στελέχη του Λικούντ, που αποσκίρτησαν.
Παράλληλα, δοκιμάζεται και η σχέση του Ισραήλ με τη Δύση. Μέχρι τώρα, οι διπλωματικές σχέσεις με τις ΗΠΑ και την Ευρώπη ήταν προβληματικές εξαιτίας της ακροδεξιάς που έχει συγκεντρώσει στην κυβέρνηση. Μετά την επίθεση του Σαββάτου, οι ηγέτες της Δύσης καταδίκασαν τις ενέργειες της Χαμάς, ενώ Μπάιντεν και Σούνακ υποσχέθηκαν ότι θα συνδράμουν το Τελ Αβίβ με στρατιωτικά μέσα. Το χρονικό βάθος και η ποσότητα της βοήθειας θα εξαρτηθεί από το αν τελικά κλιμακωθεί η σύρραξη στη Μέση Ανατολή. Κι εδώ μπαίνει στο προσκήνιο το Ιράν.
Τι θέλει η Τεχεράνη
Σύμφωνα με τη Wall Street Journal, η Χαμάς λαμβάνει βοήθεια από το Ιράν. Εικάζει ότι ιρανοί αξιωματούχοι βοήθησαν στο να καταστρωθεί το σχέδιο επίθεσης σε ισραηλινό έδαφος. Πολλοί εκτιμούν επίσης ότι η Χαμάς δεν θα μπορούσε να ξεφύγει από τα κατασκοπευτικά μέσα του Ισραήλ χωρίς εξωτερική βοήθεια. Η χρονική στιγμή που συνέβη η επίθεση της Χαμάς δεν είναι τυχαία.
Από το 2020, οι ΗΠΑ προωθούν την εξομάλυνση των διπλωματικών σχέσεων του Ισραήλ με μια σειρά από αραβικές χώρες, στο πλαίσιο των «Συμφωνιών του Αβραάμ». Τους τελευταίους μήνες, η κυβέρνηση Μπάιντεν δαπάνησε σημαντικό διπλωματικό κεφάλαιο για να φέρει κοντά το Ισραήλ με τη Σαουδική Αραβία. Οι σχέσεις της Ουάσινγκτον με το Βασίλειο δεν περνούν την καλύτερη φάση τους, αφού η εξωτερική πολιτική με βάση τα ανθρώπινα δικαιώματα που διακήρυξε ο αμερικανός πρόεδρος στην αρχή της θητείας του προσέκρουε στη συστηματική παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην αραβική χώρα. Ωστόσο θεωρήθηκε ότι μια προσέγγιση Ισραήλ-Σαουδικής Αραβίας θα λειτουργούσε κατευναστικά για τις εντάσεις στην περιοχή. Η Τεχεράνη θα ήθελε πάση θυσία να αποφύγει την προσέγγιση των δύο χωρών, αφού έχει σημαντικές διαφορές μαζί τους, για διαφορετικούς λόγους.
Γενίκευση στη Μέση Ανατολή;
Κανείς δεν μπορεί να είναι σίγουρος για το αν θα συμβεί η φοβούμενη γενίκευση του πολέμου στη Μέση Ανατολή. Ήδη το Ισραήλ έχει ανταλλάξει πυρά με τη Χεζμπολάχ στο Λίβανο, ενώ πολιτοφυλακές στο Ιράκ, που συνδέονται με το Ιράν, ανέφεραν ότι οι αμερικανικές βάσεις στη χώρα θα γίνουν νόμιμος στόχος αν οι ΗΠΑ βοηθήσουν το Ισραήλ. Όλα θα εξαρτηθούν από το πόσο θα διαρκέσουν οι μάχες, το μέγεθος της απάντησης του Ισραήλ και από το εάν άλλοι παράγοντες θα εμπλακούν στη σύγκρουση.
Επίσης, πολλοί φοβούνται ότι η σύγκρουση θα έχει συνέπειες στον ενεργειακό τομέα. Ακόμα είναι ασαφές με ποιο τρόπο θα επηρεαστεί, αν και στο παρελθόν συρράξεις στη Μέση Ανατολή έχουν αυξήσει κατακόρυφα τις τιμές των καυσίμων. Επιπλέον, το γεγονός ότι πλέον η πλειονότητα της πετρελαιοπαραγωγής δεν βρίσκεται σε εδάφη της Δύσης κάνει τις δυτικές πρωτεύουσες να ιδρώνουν.
Πώς η ακροδεξιά πολιτική του Νετανιάχου έκανε εφικτό το όργιο βίας της Χαμάς
Καθώς το αίμα ρέει σε Γάζα και Ισραήλ και το μπαράζ βομβαρδισμών των πόλεων εκατέρωθεν των διάτρητων πλέον συνόρων και φραχτών που χώριζαν τις δύο περιοχές συνεχίζεται, ολόκληρος ο κόσμος παρακολουθεί για άλλη μια φορά με φρίκη να εκτυλίσσεται το νέο βίαιο κεφάλαιο του Παλαιστινιακού. Το κεφάλαιο αυτό άνοιξε τα ξημερώματα του περασμένου Σαββάτου με τον απόλυτο αιφνιδιασμό του πολυδιαφημισμένου ισχυρότερου στρατού της Μέσης Ανατολής και των πιο σύγχρονων υπηρεσιών πληροφοριών του πλανήτη, από σκληροπυρηνικούς μαχητές της ισλαμικής Χαμάς που υπό μπαράζ ρουκετών πέρασαν πάνοπλοι τους φράχτες με… αλεξίπτωτα πλαγιάς, μηχανάκια, αυτοκίνητα και μπουλντόζες.
Διαβάστε επίσης: Πώς η ακροδεξιά πολιτική του Νετανιάχου έκανε εφικτό το όργιο βίας της Χαμάς
Από τις πληροφορίες που σιγά σιγά έρχονται στην επιφάνεια σχετικά με την επιτυχημένη –για την Χαμάς, γιατί για τους Παλαιστίνιους συνολικά μένει να φανεί εάν θα είναι επιτυχία- επιχείρηση, γίνεται ξεκάθαρο ότι το σχέδιο ήταν μελετημένο στην εντέλεια και μάλιστα όπως αναφέρει και το Reuters, ήταν δουλεμένο υπό άκρα μυστικότητα και κατά τα φαινόμενα με την βοήθεια του Ιράν και άλλων. Τα παραπάνω ποιοτικά στοιχεία, σε συνδυασμό με την πολιτική της κυβέρνησης συνασπισμού του Μπέντζαμιν Νετανιάχου με την ακροδεξιά που είχε στρέψει εδώ και μήνες την προσοχή των ισραηλινών δυνάμεων ασφαλείας προς την επέκταση των παράνομων οικισμών στην Δυτική Όχθη και την Ιερουσαλήμ, συνέβαλλαν καίρια στην πλήρη κατάρρευση του αυστηρού και πανάκριβου μηχανισμού επιτήρησης που είχε στήσει εδώ και χρόνια το Ισραήλ περιμετρικά της Λωρίδας της Γάζας.
Η πολιτική της βίας, των εξευτελισμών των Παλαιστίνιων ανδρών, παιδιών και γυναικών στην Δυτική Όχθη, η καταπάτηση περιουσιών για την κατασκευή παράνομων οικισμών, οι επιδρομές του στρατού για συνδρομή των εποίκων και τόσα άλλα που συνέβησαν το προηγούμενο διάστημα υπό την συγκυβέρνηση Νετανιάχου με την ακροδεξιά (συν τα 40 χρόνια κατοχής και επιτήρησης της Γάζας), έθρεψαν και επέτρεψαν το όργιο βίας που ξέσπασε το Σάββατο από πλευράς της Χαμάς.
Η υπεροψία με την οποία το πολιτικοστρατιωτικό σύμπλεγμα του Ισραήλ αντιμετώπιζε τους ηττημένους του (σύντομου, αλλά αιματηρού) πολέμου του 2021 στην Γάζα, είναι ένα άλλο στοιχείο που έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην υποτίμηση του κινδύνου ασφαλείας που αντιμετώπιζαν οι ισραηλινές πόλεις και οι παράνομοι οικισμοί του νότιου Ισραήλ. Σύμφωνα με πηγές που επικαλείται το Reuters σε δημοσίευμα του, οι ισραηλινές Αρχές πίστευαν ότι η Χαμάς είχε εστιάσει περισσότερο στο να επιτρέψει μια πιο «κανονική» ζωή για τους Παλαιστίνιους της Γάζας, δίνοντας το πράσινο φως για να μπορούν να περνούν στο Ισραήλ από τους φράχτες και να εργάζονται, φέρνοντας περισσότερα χρήματα στην περιοχή. Προφανώς έκαναν λάθος σε αυτό το τελευταίο και προφανώς και αυτό είναι ακόμα ένα λάθος της πολιτικής που ασκούν συνολικά, μιας πολιτικής που έχει διχάσει το ίδιο το Ισραήλ πολιτικά και έχει φέρει πόλεμο μεταξύ των εξουσιών του κράτους και έχει πυροδοτήσει αντιδράσεις κοινωνικές, όπως επί παραδείγματι είναι η μαζική άρνηση των νέων να παρουσιαστούν στον στρατό.
Όλα τα παραπάνω λάθη της ακροδεξιάς πολιτικής της, ήρθαν στην επιφάνεια με την επίθεση των ισλαμιστών της Χαμάς και για αυτόν ακριβώς τον λόγο ο Νετανιάχου, στην προσπάθεια του να θάψει τις ευθύνες του ίδιου και της κυβέρνησης του, αλλά και να τις μοιράσει και στις πολιτικές δυνάμεις της χώρας, κήρυξε επίσημα πόλεμο στους Παλαιστίνιους και παράλληλα έκανε έκκληση για κυβέρνηση εθνικής ενότητας.