Αυξήσεις 50% στο ρεύμα, 25% στο «καλάθι της νοικοκυράς». Τι θα μπορούσε να κάνει η κυβέρνηση για να αναχαιτίσει το κύμα ακρίβειας και δεν έκανε.
Μέσα στον Σεπτέμβριο αναμένεται να ξεσπάσει το μεγάλο κύμα ακρίβειας στην αγορά για το οποίο προειδοποιούσε από τον περασμένο Ιούνιο ο εκλιπών πρόεδρος του ΕΒΕΑ Κωνσταντίνος Μίχαλος και το οποίο οδηγείται από την αύξηση στις τιμές του ηλεκτρικού ρεύματος, των καυσίμων, των πρώτων υλών και των διεθνών τιμών των τροφίμων, έχοντας προκαλέσει ήδη αύξηση στην τιμές παραγωγού της ελληνικής βιομηχανίας κατά 10.2%, με βάση την ΕΛΣΤΑΤ.
Αυξήσεις άνω του 50% στο ρεύμα
Αρχικά οι καταναλωτές θα κληθούν, με τους λογαριασμούς που θα λάβουν για το μήνα Αύγουστο, να πληρώσουν αυξήσεις στο ρεύμα που ενδέχεται να ξεπεράσουν το 50% λόγω της εκρηκτικής αύξησης των ελληνικών χονδρεμπορικών τιμών ενέργειας μέσα στο καλοκαίρι η οποία με τη σειρά της έχει οδηγήσει στην ενεργοποίηση των ρητρών αναπροσαρμογής των τιμολογίων λιανικής.
Καθώς πολύς κόσμος δεν γνωρίζει πώς ακριβώς γίνονται οι χρεώσεις στο ρεύμα και δεν γνωρίζει καν ότι εντάσσεται σε κυμαινόμενο τιμολόγιο, θα βρεθεί προ εκπλήξεων.
Στη συνέχεια, θα ακολουθήσουν διψήφιες ανατιμήσεις σε πολλές κατηγορίες βασικών αγαθών ευρείας κατανάλωσης, αυτό που λέμε «καλάθι της νοικοκυράς», οι οποίες θα πλήξουν τα πιο ευάλωτα νοικοκυριά και κατά τον πρόεδρο της ΓΣΕΒΕΕ Γιώργο Καββαθά, τουλάχιστον μία στις τέσσερις μικρομεσαίες επιχειρήσεις ενώ θα υπονομεύσουν την ανάκαμψη της κατανάλωσης, για την οποία υπήρξαν προσδοκίες ότι θα μπορούσε να στηρίξει την ανάπτυξη της οικονομίας κατά το τελευταίο τρίμηνο του έτους.
Διψήφιες ανατιμήσεις στο «καλάθι της νοικοκυράς»
Ενδεικτικά αναφέρεται ότι η τιμή του ψωμιού αναμένεται να αυξηθεί κατά 25%, ο καφές να αγγίξει τα 5 ευρώ, και καθώς θα εξαντλούνται οι δυνατότητες των επιχειρήσεων να απορροφήσουν αυξήσεις, αναμένονται ανατιμήσεις έως και 25% σε σειρά βασικών προϊόντων, μεταξύ των οποίων βρεφικό γάλα, γάλα εβαπορέ, ζυμαρικά, φέτα, καφές, αλάτι, αλεύρι , δημητριακά, χαρτιά υγείας κλπ.
Οι ανατιμήσεις θα γίνουν αντιληπτές από τους καταναλωτές σταδιακά μέσα στις επόμενες εβδομάδες και πάντως ως το τέλος Σεπτεμβρίου, ανάλογα με το ρυθμό με τον οποίο θα τελειώνουν στα σούπερ μάρκετ τα αποθέματα των προϊόντων που έχουν με τις παλιές τιμές και θα φορτώνουν τα ράφια με τις νέες ανατιμημένες σειρές προϊόντων.
Το φαινόμενο των ανατιμήσεων – που στην πραγματικότητα, έχουν αρχίσει από τον Μάιο αλλά αρχικά είχαν περιορισμένο και σποραδικό χαρακτήρα – αναμένεται να προσλάβει μέσα στο Σεπτέμβριο ισχυρές διαστάσεις, γι αυτό και τα κυβερνητικά στελέχη που έως πρότινος αρνούνταν την ύπαρξή του, πλέον υποχρεώνονται να το αναγνωρίσουν ως πρόβλημα.
Η κυβέρνηση υποχρεώνεται να αναγνωρίσει το πρόβλημα…
Για παράδειγμα, ο Υπουργός Ενέργειας Κώστας Σκρέκας, που όταν στις αρχές Αυγούστου βοούσε ο τόπος για τις επερχόμενες ανατιμήσεις στο ρεύμα, απαντούσε ότι είναι δουλειά των παρόχων και της αγοράς η τιμολόγηση της ενέργειας, την περασμένη εβδομάδα αναγνώρισε ότι έρχονται μεγάλες αυξήσεις στην ενέργεια και βάλθηκε να προτρέψει τους καταναλωτές να κάνουν έρευνα αγοράς για να βρουν τις καλύτερες τιμές.
Αντίστοιχα και ο Υπουργός Ανάπτυξης Άδωνις Γεωργιάδης, από την περασμένη Παρασκευή μέχρι χτες, έχει αναγνωρίσει περισσότερες από μία φορές ότι επίκειται έκρηξη ανατιμήσεων στην αγορά, αν και επιδίωξε να υποβαθμίσει το φαινόμενο τονίζοντας ότι θα έχει προσωρινό χαρακτήρα, ενώ ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Γιάννης Οικονόμου από την πλευρά του, προανήγγειλε ανακοινώσεις από τον Μητσοτάκη στη ΔΕΘ για το ζήτημα των ανατιμήσεων.
… αλλά προωθεί ως λύση τη μη-λύση της έρευνας αγοράς
Το πρόβλημα ωστόσο είναι ότι το σχέδιο αντισταθμιστών μέτρων, τουλάχιστον με βάση τις διαρροές που έχει κάνει μέχρι στιγμής η κυβέρνηση, δεν αναμένεται να έχει σημαντικές επιπτώσεις στη συγκράτηση της ακρίβειας, καθώς έχει ως κεντρικό του άξονα μια γενική προτροπή προς τους καταναλωτές να κάνουν ηλεκτρονική έρευνα αγοράς στις διάφορες πλατφόρμες που καταγράφουν τις τιμές (π.χ. της πλατφόρμας e-katanalotis για τα σούπερ μάρκετ, του παρατηρητηρίου τιμών βενζίνης για τα καύσιμα και της energycost.gr για τις τιμές του ρεύματος κλπ.) και να ψωνίζουν όπου βρουν φθηνότερα. Η λύση αυτή δεν μπορεί να βοηθήσει όμως όταν το πρόβλημα στην αγορά είναι συνολικό, όπως και είναι.
Τι θα μπορούσε να κάνει για να συγκρατήσει τις αυξήσεις
Στην πραγματικότητα, υπήρξαν ή υπάρχουν δύο πράγματα που θα μπορούσε να κάνει η κυβέρνηση για να συγκρατήσει τα ανατιμητικά φαινόμενα και είναι τα εξής:
Πρώτον, τα ανατιμητικά φαινόμενα στην ενέργεια θα μπορούσαν να συγκρατηθούν αν η κυβέρνηση άφηνε να εξελιχθεί απρόσκοπτα η παρέμβαση στην αγορά ενέργειας που επιχείρησε η ΡΑΕ στα μέσα Ιουλίου, προτείνοντας τέσσερις αλλαγές στους κανόνες της αγοράς, μεταξύ των οποίων και η επιβολή πλαφόν 30% στις μηνιαίες διακυμάνσεις που μπορεί να έχει η τιμή της κιλοβατώρας λόγω της αύξησης της χονδρικής, με σκοπό την προστασία των καταναλωτών κάθε κατηγορίας, νοικοκυριών και επιχειρήσεων. Καθώς όμως η πρόταση περί επιβολής πλαφόν 30% στις επικείμενες αυξήσεις των τιμολογίων λιανικής προκάλεσε τότε ισχυρές αντιδράσεις εκ μέρους των εταιρειών, εναλλακτικών παρόχων και ΔΕΗ, η κυβέρνηση πάγωσε την παρέμβαση της ΡΑΕ με αποτέλεσμα η ανατίμηση στην ενέργεια – που μεταφέρεται σε όλα τα αγαθά και τις υπηρεσίες, άρα σε όλη την αγορά – να τείνει να ξεπεράσει το 50%.
Μείωση ΦΠΑ
Δεύτερον, να μειώσει τους φόρους κατανάλωσης, δηλαδή τον ΦΠΑ στο ρεύμα και στα βασικά καταναλωτικά προϊόντα, προκειμένου να αντισταθμίσει τις αυξήσεις των τιμών. Κάτι ανάλογο έχουν κάνει άλλες ευρωπαϊκές κυβερνήσεις π.χ. της Ισπανίας, για να αντισταθμίσουν τις αυξήσεις στο ηλεκτρικό ρεύμα που λίγο ως πολύ είναι πανευρωπαϊκό πρόβλημα.
Με βάση όμως όσα διαρρέουν μέχρι στιγμής από κυβερνητικές πηγές, καμία μείωση του ΦΠΑ σε ευρεία έκταση (καθώς δεν ήταν μέσα στο προεκλογικό πρόγραμμα της ΝΔ και ούτως ή άλλως για να περάσει πρέπει να πάρει την έγκριση και των δανειστών) η οποία θα ωφελούσε περισσότερο τις χαμηλότερες εισοδηματικά τάξεις, δεν προβλέπεται. Η μοναδική πιθανότητα είναι να παραταθεί ο χαμηλός συντελεστής ΦΠΑ στον καφέ και την εστίαση, μέτρο που έχει πάρει την αποδοχή των δανειστών ως προσωρινό και εύκολα μπορεί να διεκδικηθεί η παράτασή του.
