Λίγοι άνθρωποι έχουν καταφέρει να μείνουν στην ιστορία με το μικρό τους όνομα. Όταν ακούς το όνομα «Μελίνα» ξέρεις πως είναι η Μερκούρη κι ακόμα πιο πολύ ξέρεις πως πρόκειται για μια από τις σημαντικότερες Ελληνίδες που γνώρισε αυτή η χώρα.
Έχουν περάσει 30 χρόνια από τότε που η Μελίνα Μερκούρη έχασε τη μάχη με τον καρκίνο στο νοσοκομείο Memorial της Νέας Υόρκης, στις 6 Μαρτίου του 1997.
Τη δυσάρεστη είδηση έκανε γνωστή ο αγαπημένος της «Τζούλι».
«Η Μελίνα Μερκούρη πέθανε με αξιοπρέπεια», αυτά τα λόγια χρησιμοποίησε ο σκηνοθέτης Ζυλ Ντασέν για να μας πει πως ο πολιτισμός θα έμενε λίγο φτωχότερος.
Η Μελίνα ως πολιτικός
Η Μελίνα Μερκούρη στη μνήμη του κόσμου συνέδεσε το όνομα και την πολιτική της δράση με τους αγώνες για τα Γλυπτά του Παρθενώνα.
«Ελπίζω να δω τα Μάρμαρα πίσω στην Αθήνα προτού πεθάνω. Αν όμως έρθουν αργότερα, εγώ θα ξαναγεννηθώ».
Το 1982 μιλώντας στην αρμόδια επιτροπή της UNESCO έθεσε επισήμως το ζήτημα της διεκδίκησης της επιστροφής των γλυπτών του Παρθενώνα σε διεθνές επίπεδο.
«Πρέπει να καταλάβετε τι σημαίνουν τα Μάρμαρα του Παρθενώνα για μας. Είναι το καμάρι μας. Είναι οι θυσίες μας. Είναι το υπέρτατο σύμβολο ευγένειας. Είναι φόρος τιμής στη δημοκρατική φιλοσοφία. Είναι η φιλοδοξία και το όνομά μας. Είναι η ουσία της ελληνικότητάς μας».
Τέσσερα χρόνια αργότερα, ως υπουργός Πολιτισμού, η ομιλία της σε debate στην Οξφόρδη με τον πρώην πρωθυπουργό της χώρας Μπόρις Τζόνσον δεν άφησε κανένα περιθώριο «παρεξήγησης» για τον εάν τα γλυπτά αναγνωρίζονται ως Ελγίνεια Μάρμαρα.
Η Μελίνα στάθηκε μπροστά σε πολιτικούς και διανοουμένους και υπερασπίστηκε με πάθος την πολιτιστική κληρονομιά της Ελλάδας.
«Υπάρχουν τα Μάρμαρα του Παρθενώνα. Δεν υπάρχουν Ελγίνεια Μάρμαρα. ‘Οπως υπάρχει ο Δαβίδ του Michael Angelo, υπάρχει η Αφροδίτη του Da Vinci, υπάρχει ο Ερμής του Πραξιτέλη, υπάρχουν οι Ψαράδες στη θάλασσα του Turner, υπάρχει η Capella Sixtina. Δεν υπάρχουν Ελγίνεια Μάρμαρα.
Εμείς οι Έλληνες είμαστε ένας θερμόαιμος λαός. Να σας πω κάτι, είναι αλήθεια. Και είναι γνωστό πως δεν αποτελώ εξαίρεση. Γνωρίζοντας τι σημαίνουν τα γλυπτά του Παρθενώνα για τον ελληνικό λαό δεν είναι εύκολο να μιλήσω ψύχραιμα για το πως πάρθηκαν τα Μάρμαρα από την Ελλάδα… Η κυβέρνησή μου έχει ζητήσει την επιστροφή των μαρμάρων του Παρθενώνα. Μας το αρνήθηκαν. Ας σημειωθεί ότι δεν θα εγκαταλείψουμε ποτέ το αίτημα αυτό».
Η Μελίνα Μερκούρη διετέλεσε υπουργός Πολιτισμού κατά τα χρονικά διαστήματα 1981-1989 και 1993-1994 ανοίγοντας σε παγκόσμιο επίπεδο το ζήτημα της επιστροφής των Γλυπτών του Παρθενώνα στην Ελλάδα.
Ως καλλιτέχνης
Το 1934 άρχισε να σπουδάζει στη δραματική σχολή του Εθνικού Θεάτρου. Συνεργάστηκε για χρόνια με τους θιάσους της Κατερίνας και της Μαρίκας Κοτοπούλη.
Στο Παρίσι ασχολήθηκε με το θέατρο του βουλεβάρτου και το μιούζικαλ. Η ταινία που την έκανε γνωστή στο ευρύ κοινό ήταν η «Στέλλα» του Μιχάλη Κακογιάννη, ενώ η καριέρα της εκτοξεύτηκε με το «Ποτέ την Κυριακή» που της χάρισε ένα βραβείο ερμηνείας στο Φεστιβάλ των Καννών και μια υποψηφιότητα για Όσκαρ τον επόμενο χρόνο.
Τα τραγούδια του Μάνου Χατζιδάκι που συνόδευαν την ταινία ακόμα και σήμερα είναι συνυφασμένα με την προσωπικότητά της. Το έργο μεταφέρθηκε στο Μπρόντγουεϊ, με τίτλο «Ίλια Ντάρλινγκ» και η Μελίνα ήταν υποψήφια για το βραβείο Τόνυ.
