Τα περιοριστικά μέτρα (lockdown) και γενικότερα οι επιπτώσεις της πανδημίας Covid-19 στην οικονομική και κοινωνική ζωή είχαν ως αποτέλεσμα το 2020 τη μεγαλύτερη μείωση -γύρω στο 7% σε σχέση με το 2019- στις ετήσιες εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των επιστημόνων του διεθνούς προγράμματος Global Carbon Project.
Όμως, η μείωση αναμένεται πρόσκαιρη και σίγουρα όχι ικανή να «φρενάρει» την κλιματική αλλαγή, καθώς σταδιακά οι εκπομπές τείνουν να ανακάμψουν, κάτι που πιθανώς θα γίνει πιο ορατό το 2021. Σύμφωνα με τους επιστήμονες, οι εκπομπές δεν φαίνεται να μειώνονται στη διάρκεια του δεύτερου επιδημικού κύματος τόσο πολύ όσο στο πρώτο κύμα της άνοιξης. Σε αρκετές χώρες, στο τέλος του 2020, οι ημερήσιες εκπομπές διοξειδίου προσεγγίζουν ξανά εκείνες του 2019.
Μεγάλες ευρωπαϊκές χώρες που επλήγησαν ιδιαίτερα από τον κορονοϊό, όπως η Γαλλία και η Βρετανία, εμφάνισαν φέτος τις μεγαλύτερες μειώσεις στα «αέρια του θερμοκηπίου» (15% και 13% αντίστοιχα), ενώ αντίθετα η Κίνα, που ευθύνεται για το 27% των παγκόσμιων εκπομπών και η οποία εφήρμοσε πρώτη lockdown αλλά φαίνεται να ξεπέρασε γρήγορα το πρόβλημα, εμφανίζει μείωση μόνο 1,7%. Στην Ευρωπαϊκή Ένωση και στις ΗΠΑ, η μείωση εκτιμάται σε 11% και 12%, αντίστοιχα, φέτος.
Σε παγκόσμιο επίπεδο, εκτιμάται ότι οι εκπομπές άνθρακα το 2020 από την καύση ορυκτών καυσίμων θα διαμορφωθούν σε περίπου 34 γιγατόνους (δισεκατομμύρια τόνους), μειωμένες κατά 2,4 δισεκατομμύρια τόνους σε σχέση με πέρυσι, έναντι μείωσης μόνο 0,5 δισεκατομμυρίου τόνου στη διάρκεια του έτους της τελευταίας διεθνούς ύφεσης του 2009 και μείωσης 0,9 δισεκατομμυρίου τόνου στο τέλος του τελευταίου Παγκόσμιου Πολέμου το 1945. Οι συνολικές ανθρωπογενείς εκπομπές άνθρακα (όχι μόνο από καύση ορυκτών καυσίμων, αλλά επίσης από αποψίλωση δασών, αλλαγές χρήσης γης κ.ά.) αναμένεται να φθάσουν τους 39 γιγατόνους φέτος.
Η μείωση των εκπομπών διοξειδίου ήταν μεγαλύτερη στον τομέα των αερομεταφορών, που έχει πληγεί δραματικά από την πανδημία, φθάνοντας το 40% το 2020 σε σχέση με το 2019, ενώ η μείωση στον τομέα των οδικών μεταφορών ήταν πολύ μικρότερη (10%).
Οι επιστήμονες, οι οποίοι έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό για θέματα περιβάλλοντος «Earth System Science Data», θεωρούν πιθανό ότι η μεγάλη παγκόσμια μείωση των εκπομπών άνθρακα δεν οφείλεται μόνο στην πανδημία, αλλά υποκρύπτει μία γενικότερη διαχρονική πτωτική τάση. Η μέση ετήσια αύξηση στις εκπομπές έχει πέσει από περίπου 3% στην αρχή του 21ού αιώνα σε 0,9% στη δεκαετία 2010-2020, πιθανότατα επειδή η ανθρωπότητα, αργά αλλά σταθερά, απομακρύνεται από τον άνθρακα ως πηγή ενέργειας.
Εκτιμάται ότι χρειάζονται μειώσεις ενός έως δύο γιγατόνων ετησίως στις εκπομπές άνθρακα μεταξύ 2020-2030, προκειμένου να τηρηθούν οι στόχοι της Συμφωνίας του Παρισιού για την κλιματική αλλαγή. Σχεδόν όλοι οι επιστήμονες συμφωνούν ότι το 2021 οι εκπομπές άνθρακα θα ανακάμψουν (άγνωστο πόσο) προς τα επίπεδα του 2019, καθώς τα εμβόλια, μεταξύ άλλων, θα ομαλοποιήσουν σχετικά την κατάσταση.
Παρά τη μείωση των εκπομπών διοξειδίου το 2020, τα επίπεδά του στην ατμόσφαιρα συνεχίζουν να συσσωρεύονται -κατά περίπου 2,5 μέρη ανά εκατομμύριο (ppm) φέτος- και προβλέπεται να φθάσουν τα 412 ppm το 2020 κατά 48% πάνω από τα προβιομηχανικά επίπεδα άνθρακα, 16% πάνω από τα επίπεδα του 1990 και 3% πάνω από τα επίπεδα του 2015.
Πηγή: ΑΠΕ -ΜΠΕ
