Μια καλλιτεχνική προσπάθεια απόδοσης της αγόρευσης του Θανάση Καμπαγιάννη στη δίκη της Χρυσής Αυγής
«Γιατί εκείνη την άγρια νύχτα δεν έδρασε μόνο ο κόσμος των λύκων, γιατί αγέλη λύκων ήταν αυτοί που χίμηξαν πάνω στον Παύλο Φύσσα. Εδρασε, αναδύθηκε και ο κόσμος των μελισσών, ο κόσμος της αλληλεγγύης, της ανθρωπιάς, ο κόσμος που βλέπει έναν άνθρωπο πεσμένο κάτω, αιμόφυρτο, σε ανάγκη και δεν λέει “να ένας ξένος”, αλλά λέει “να ο αδερφός μου”». Η συγκλονιστική αγόρευση του Θανάση Καμπαγιάννη στη δίκη της Χρυσής Αυγής ενέπνευσε μια ομάδα νέων καλλιτεχνών που αποφάσισαν να τη μεταφέρουν στη θεατρική σκηνή. Συναντηθήκαμε στο Τριανόν μετά το τέλος της πρόβας τους και μιλήσαμε γι’ αυτό το συλλογικό εγχείρημα που αγκαλιάστηκε από τον κόσμο και είναι ήδη sold out για όλες τις μέρες.
Η ιδέα ξεκίνησε από τον μουσικό και ηθοποιό Παύλο Κατσιβέλη, ο οποίος διάβασε στο διαδίκτυο αποσπάσματα από την αγόρευση του Θανάση Καμπαγιάννη και σκέφτηκε ότι θα είχε μεγάλο ενδιαφέρον το συγκεκριμένο κείμενο να αποδοθεί και θεατρικά. «Η ανάγκη να προσεγγίσει κανείς τη συγκεκριμένη αγόρευση πιο παραστατικά και όχι μόνο μέσα από το βιβλίο του Θανάση Καμπαγιάννη ξεκινάει από τη συνθήκη ότι ο κόσμος δεν το έζησε όλο αυτό από κοντά, δεν είχε ποτέ την ευκαιρία να δει ένα βίντεο μέσα από την αίθουσα. Η δίκη της Χρυσής Αυγής δεν ήταν ανοιχτή στο κοινό και αυτό επέτεινε αυτή την ανάγκη μέσα μας» αναφέρει στο Documento.
Τι συμβαίνει όταν μια αγόρευση σε αίθουσα δικαστηρίου επιχειρεί να πλησιάσει τη θεατρική σκηνή; «Για εμάς ήταν από την αρχή ένα στοίχημα το πώς μπορούμε μέσα από την παράσταση να δούμε την πολιτική και την τέχνη ως κάτι ενιαίο. Τα καλλιτεχνικά στοιχεία δεν θέλαμε να είναι διακοσμητικά πάνω στον λόγο του Θανάση Καμπαγιάννη, αλλά να παράγουν ένα συμπαγές καλλιτεχνικό έργο» προσθέτει ο μουσικός Γιώργος Χανός. «Δεν μας αρκούσε να κάνουμε πολιτική τέχνη με την ίδια ποιητική και τα ίδια εργαλεία που χρησιμοποιούνται μέχρι τώρα. Δεν σκεφτήκαμε ότι για τα πολιτικά ζητήματα που θέλουμε να θίξουμε θα χρησιμοποιήσουμε την τέχνη ως όχημα. Εμείς αναρωτηθήκαμε: έχει η πολιτική μια δική της ποιητική που σε παρακινεί να κάνεις τέχνη;» ανέφερε ο Π. Κατσιβέλης.
Ταξίμι, κοινωνική συνείδηση και αντιφασισμός
Ολες οι παραστάσεις είναι ήδη sold out και η ανταπόκριση του κόσμου είναι συγκινητική. Παρ’ όλα αυτά, με αφορμή το αντιφασιστικό κάλεσμα του Δημήτρη Μυστακίδη στη συναυλία του στην Τεχνόπολη και τις επικρίσεις που δέχτηκε άνοιξε μια συζήτηση σε σχέση με τη σύνδεση της τέχνης με κοινωνικοπολιτικά ζητήματα. «Με τον Μυστακίδη έχουμε συνεργαστεί στο παρελθόν. Δεν ξέρουμε κανέναν άλλο άνθρωπο που να έχει τόσο ζωντανή σχέση με την αστική παραδοσιακή μουσική. Είναι ένας χαρακτηριστικός ανθρωπότυπος μάγκα που έχει μέσα του μόνο τα καλά στοιχεία της μαγκιάς. Είναι πάντοτε με τους αδύναμους, με τους εργάτες, με τους πρόσφυγες, με τους γκέι. Αυτή η στάση πατάει πάνω και στη δική μας αντίληψη. Μια τίμια σχέση με το καλλιτεχνικό υλικό φέρει πάντοτε και ένα κομμάτι ιδεολογίας. Ο ίδιος μηχανισμός που παράγει ένα όμορφο ταξίμι με τον Μυστακίδη παράγει και το αντιφασιστικό κάλεσμα για το εφετείο. Οι άνθρωποι που έχουν αυτό το αστέρι στην τέχνη τους (και σε ό,τι άλλο κάνουν) είναι συνήθως ιδιαίτερα εύστοχοι και κοινωνικοπολιτικά. Για παράδειγμα, ο Θανάσης Καμπαγιάννης είναι αγωνιστής, είναι όμως και ένας εξαιρετικός δικηγόρος» εξηγούν στο Documento οι δύο μουσικοί.
Ο Π. Κατσιβέλης πιστεύει στα ρήγματα που μπορούν να δημιουργηθούν όταν οι άνθρωποι αναρωτιούνται συλλογικά για το πώς μπορούν να αλλάξουν την πραγματικότητα γύρω τους. «Οι άνθρωποι έχουν μια αντικειμενική θέση στην κοινωνία, αλλά δεν έχουν όλοι συνείδηση της θέσης τους για να κινητοποιηθούν. Μέσα όμως από συλλογικές διαδικασίες, από έναν πολιτιστικό σύλλογο σε μια γειτονιά, από μια μικρή καλλιτεχνική ομάδα όπως είναι η δική μας, αλλά και από πιο μεγάλες δομές που παλεύουν για συνολική αλλαγή γεννιέται η δυνατότητα για ρήγματα. Υπάρχει μια ερώτηση. Η τέχνη μπορεί να αλλάξει την κοινωνία; Στην πραγματικότητα είναι κουτή ερώτηση γιατί η τέχνη είναι αναπόδραστα κοινωνική πράξη. Ακόμη κι αν αποφασίσουμε να φύγουμε και να ζήσουμε για πάντα στο Αγιο Ορος, κάνουμε μια αντικοινωνική πράξη, έναντι όμως της κοινωνίας. Είμαστε μόνοι μας, όπως μας έμαθε η κοινωνία να είμαστε. Το ερώτημα για εμάς είναι πώς μια ριζοσπαστική οπτική του κόσμου μπορεί να ριζοσπαστικοποιήσει την τέχνη ως φόρμα».
Η δίκη θα αποτυπώσει κοινωνική δυναμική
Η ομάδα έχει αναπτύξει μια ιδιαίτερη σχέση με τον Θανάση Καμπαγιάννη, ο οποίος από την αρχή στάθηκε δίπλα τους σε αυτή την προσπάθεια. «Δέχτηκε αμέσως να προχωρήσουμε με το έργο προτού καν μιλήσουμε από κοντά. Το πρώτο ραντεβού πραγματοποιήθηκε ενώ ήδη είχαν ξεκινήσει οι πρόβες. Τον βάλαμε δίπλα με τον Γεράσιμο Γεννατά για να “μυρίσουν” ο ένας τον άλλο και να ζυμωθούν. Το είχαν ανάγκη και οι δύο. Ο Θανάσης μας στηρίζει με δημοσιεύσεις, έχει αγωνία για το αν θα κλείσουν τα θέατρα, μας έδωσε την ελευθερία να κάνουμε παρεμβάσεις» προσθέτουν.
Το κείμενο της παράστασης μετά τη δραματουργική επεξεργασία από τη Λυδία και τη Δανάη Λιοδάκη συμπυκνώνει όλη την ουσία της αγόρευσης. «Αποτυπώνονται η ιστορία της Χρυσής Αυγής και το πώς συγκροτήθηκε ως εθνικοσοσιαλιστική οργάνωση, η δράση της αλλά και οι λεπτομέρειες για τις τρεις εκδικαζόμενες υποθέσεις. Και φυσικά διατυπώνεται το κρίσιμο ερώτημα για τις μέλισσες και τους λύκους». Η ομάδα αποτελείται από ανθρώπους που έχουν συνεργαστεί καλλιτεχνικά στο παρελθόν και έχουν διαμορφώσει κοινές αναζητήσεις γύρω από την τέχνη. Ο Νικόλας Κανάβαρης που έχει αναλάβει τη σκηνογραφική επιμέλεια τονίζει ότι «είναι μια συλλογική δουλειά που έχει διαλέξει πλευρά και στέκεται μαζί με τις μέλισσες, μαζί με τον κόσμο της αλληλεγγύης. Δεν έχουμε χορηγούς και υποστήριξη από θεσμικούς φορείς. Ολο αυτό είναι εντελώς χειροποίητο και αυτοοργανωμένο και μάλιστα σε μια πολύ δύσκολη εποχή».
Σε σχέση με τις προσδοκίες για το αποτέλεσμα της δίκης αναφέρει ότι «δεν θα σταματήσουν να υπάρχουν ρατσισμός και ξενοφοβία. Η κοινωνική συνθήκη και οι ανισότητες θα συνεχίσουν να αναπαράγουν όλα αυτά τα φαινόμενα. Η μόνη ελπίδα βρίσκεται στην κινητοποίηση των από τα κάτω και στους συλλογικούς αγώνες. Αυτή η δίκη όμως είναι κρίσιμη και πιστεύουμε ότι είναι δείκτης της δυναμικής που ενυπάρχει στην κοινωνία. Θα δείξει πού κάθεται η μπίλια για τα επόμενα χρόνια. Στα δικαστήρια δεν πεθαίνει ο φασισμός. Θα συνεχίσει να υπάρχει. Ομως θα μεγαλώνει και ο αγώνας εναντίον του».
Στο τέλος μιλήσαμε για το κίνημα #SupportArtWorkers που αναδύθηκε τους τελευταίους μήνες και τη βίαιη επίθεση στους υλικούς όρους επιβίωσης των καλλιτεχνών. «Τα εργασιακά θέματα ήταν πάντα σημαντικό ζήτημα, αλλά μόνο τον τελευταίο καιρό δημιουργήθηκε ένα κίνημα που βάζει όντως σαν αιχμή την έννοια της εργασίας στην τέχνη. Ο καλλιτέχνης διεκδικεί πλέον την ταυτότητα του εργάτη. Πιο παλιά υπήρχε η αντίληψη ότι είναι λίγο τρελάκιας, λίγο φιλόσοφος και χομπίστας. Αρκετός κόσμος ήρθε σε επαφή με τα σωματεία μέσα από αυτήν τη διαδικασία. Ολοι περιμένουμε με αγωνία την ανακοίνωση των μέτρων και όλες οι καλλιτεχνικές παραγωγές είναι στον αέρα. Οι καλλιτέχνες είναι σαν να τρώνε διαρκώς ψυχρολουσίες. Αυτοί βιώνουν την ύφεση του 15%. Στον κλάδο μας υπήρχαν πάντα εργασιακή εκμετάλλευση, μαύρα χρήματα και απλήρωτες πρόβες. Ολα αυτά πρέπει να σταματήσουν».
INF0
Η αγόρευση του Θανάση Καμπαγιάννη εκδόθηκε τον Φεβρουάριο του 2020 και κυκλοφορεί με τον τίτλο «Με τις μέλισσες ή με τους λύκους» από τις Εκδόσεις Αντίποδες. Η παράσταση παρουσιάζεται στις 20-22 Σεπτεμβρίου στις 21.00 στον κινηματογράφο Τριανόν
