Το βιβλίο «Με τα μάτια των παιδιών» έχει σχετικά μακρά ιστορία η οποία βασίζεται στην ιστορία του Φράνιο Κραλ, ενός δασκάλου από την Σλοβακία. Ο Κραλ αντίκριζε την τραγική κατάσταση των παιδιών που συναντούσε κατά την πορεία του ως δάσκαλος στα Σλοβακικά χωριά στην περίοδο του μεσοπολέμου και της μεγάλης προπολεμικής κρίσης.
Ιστορίες στην βάση όλων εκείνων που συνάντησε, έζησε, είδε και άκουσε, μετέφερε στο βιβλίο του «Τα παιδιά της Τσένκοβα» (Čeňkovej deti). Το βιβλίο του εκδόθηκε για πρώτη φορά ήδη την δεκαετία 1930. Για πολλά χρόνια μετά το Δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο η πείνα, η ανέχεια, η οικονομική κρίση, η ανεργία, οι άστεγοι ήταν άδειες έννοιες, λέξεις από παρελθόν. Δυστυχώς όμως οι καιροί άλλαξαν και πάλι. Το βιβλίο του έγινε ξαφνικά επίκαιρο.
Το βιβλίο του το έγραψε σαν διδακτικό βοήθημα για τους μαθητές της Σλοβακίας και έτσι πέρα από την ιστορία των παιδιών περιέχει πολλές πληροφορίες που θα ήταν δύσκολα κατανοητές για τον Έλληνα αναγνώστη (λεπτομέρειες για την γεωγραφία, την τοπική ιστορία της Σλοβακίας, αναφορές στην Σλοβακική λογοτεχνία ή γλώσσα). Για αυτό τον λόγο το βιβλίο «Με τα μάτια των παιδιών» δεν είναι μετάφραση αλλά μια καινούργια δυναμική αφήγηση ειδικά προσαρμοσμένη για τον Έλληνα αναγνώστη από τη Bέρα Κλώντζα-Γιάκλοβα.
Με τα παιδιά της Ζούζανας θα ταξιδέψει ο αναγνώστης στην Σλοβακία ως τμήμα της Τσεχοσλοβακίας της δεκαετίας 1930, θα βρεθεί στα βουνά στο βόρειο μέρος της χώρας, στην πρωτεύουσα αλλά και στο Ουγγρικό νότο. Δεν πρόκειται όμως για ένα ονειρικό ταξίδι στα πανέμορφα αυτά μέρη. Η σκληρή πραγματικότητα της κρίσης συνοδεύει τα παιδιά και την μητέρα τους στο κάθε τους βήμα.
Η υπόθεση
Την ιστορία της χήρας Ζουζάνας και των τεσσάρων της παιδιών ξεκινάει στην βόρεια Σλοβακία, κάπου στην οροσειρά Τάρτα. Δεν έχουν που να πάνε. Με το θάνατο του πάτερα η οικογένεια έχασε τόσο το σπίτι όσο και το πενιχρό εισόδημα. Άστεγοι, ζουν σε μια σπηλιά. Η Ζουζάνα φοβάται τι θα κάνουν το χειμώνα. Η ίδια εργάζεται σε ένα τουριστικό θέρετρο στην λάντζα, αλλά πληρώνεται μόνο με φαγητό που έμεινε από τους πελάτες. Μη έχοντας επιλογή, στέλνει τα παιδιά της να ζητιανέψουν.
Το τετράχρονο αγοράκι της, ο Πάλκο, ξυπνάει το ενδιαφέρον σε ένα άτεκνο ζευγάρι ευκατάστατων ανθρώπων και τον αγοράζουν από την απελπισμένη μητέρα με χίλιες κορώνες. Η Ζουζάνα πιστεύει ότι το παιδί θα περνάει καλά και αγοράζει ζεστά ρούχα για τα υπόλοιπα τρία παιδιά. Αλλά το πρόβλημα της κατοικίας τους μένει άλυτο. Κανείς δεν θέλει να την βοηθήσει. Τελικά προσπαθεί να πουλήσει και τα δυο μεγαλύτερα της παιδιά : τον δεκάχρονο Μίσο και την λίγο μικρότερη Χάνκα.
Την συλλαμβάνει όμως ένας αστυνόμος και στέλνει τα παιδιά στην κοινωνική πρόνοια. Ο Μίσο μεταφέρεται σε άλλη οικογένεια στην Μρατισλάβα. Εκεί πηγαίνει σχολείο και κάνει τον υπηρέτη στην οικογένεια ενός τσαγκάρη που είναι και εκείνη φτωχή. Έρχεται σε επαφή με το εργατικό κίνημα.
Η Χάνκα στάλθηκε σε έναν τσιφλικά στον Ουγγρικό νότο. Δεν καταλαβαίνει Ουγγρικά, πρέπει να μένει στο στάβλο αλλά πηγαίνει σχολείο. Τότε, οι οικογένειες που είχαν την κηδεμονία έπρεπε σύμφωνα με τον νόμο να στέλνουν τα παιδιά στο σχολείο, ενώ λάμβαναν χρήματα βοήθειας από το κράτος το οποίο δεν είχε εγκαταστάσεις για τα ορφανά παιδιά ή για τα παιδιά τα οποία αδυνατούσαν να φροντίζουν οι γονείς. Στο σχολείο γνωρίζει έναν Σλοβάκο δάσκαλο ο οποίος την βοηθάει να μάθει γράμματα και της δίνει και κάποιο χαρτζιλίκι.
Ενώ η Ζουζάνα μαζί με το τελευταίο της μωρό βρίσκει δωμάτιο σε ένα κλειστό ξενοδοχείο όπου περνάει το χειμώνα χωρίς θέρμανση, εξαρτώμενη από την ελεημοσύνη άλλων ανθρώπων.
Ο μικρός Πάλκο στην αρχή περνάει καλά, αλλά τελικά η νέα μητέρα του τον βαριέται καθώς το παιδί ήταν γεμάτο ενέργεια και τον επιστρέψει στην Ζουζάνα. Ο Μίσο και η Χάνκα παίρνουν την απόφαση να επιστρέψουν στην μαμά. Στο τέλος βρίσκονται όλοι μαζί πάλι εκεί που ξεκίνησε η ιστορία. Η διαφορά είναι ότι ο Μίσο προσδιορίζει τις αιτίες της κρίσης και την μοναδική λύση
Λίγα λόγια για τη Βέρα Κλώντζα-Γιάκλοβα
Η Bέρα Κλώντζα-Γιάκλοβα είναι δρ. αρχαιολογίας. Σπούδασε Ευρωπαϊκή και Κλασική αρχαιολογία στο Πανεπιστήμιο του Καρόλου στην Πράγα. Εργάστηκε στο Εθνικό Μουσείο της Πράγας, στο Κέντρο μελετών της προϊστορίας του Αιγαίου στην Κρήτη, και στο πανεπιστήμιο του Μάσαρυκ στο Μπρνό της Τσεχίας όπου είναι διευθύντρια του τμήματος της κλασσικής αρχαιολογίας. Guest professor σε πολλά πανεπιστήμια της Ευρώπης ενώ τακτικά διδάσκει στο πανεπιστήμιο της Λισαβόνας. Έχει διευθύνει και έχει λάβει μέρος σε αρκετά διεθνή ερευνητικά προγράμματα.
Έχει βραβευτεί με διάφορες υποτροφίες. Τελευταία με την υποτροφία του Dumbarton Oaks (Harvard University). Ασχολείται βασικά με την εποχή του πρωίμου μεσαίωνα, με την εποχή του χαλκού και με την μακρομοριακές αναλύσεις.
Από τα φοιτητικά χρόνια ασχολείται με την λογοτεχνία. Γράφει δικά τις κείμενα, αλλά μεταφράσει ελληνική ποίηση στα τσέχικα, και τσέχικη λογοτεχνία στα ελληνικά. Είναι μέλος της Ένωση Τσέχων Συγγραφέων.
Info
Το βιβλίο «Με τα μάτια των παιδιών» κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ατέχνως.