Αλαλούμ στον διαγωνισμό για την Ψυττάλεια μετά τις συναντήσεις Κυριάκου – Μακρόν και την παρέμβαση του Γάλλου πρεσβευτή
Σε δίνη δικαστικών περιπετειών με φόντο το έργο της διαχείρισης των λυμάτων της Ψυττάλειας μπαίνει, σύμφωνα με πληροφορίες, η ΕΥΔΑΠ. Στο επίκεντρο μιας διαμάχης μεταξύ τριών κοινοπραξιών που από την πρώτη στιγμή διεκδίκησαν το έργο η δημόσια Εταιρεία Υδρευσης και Αποχέτευσης καλείται να προασπίσει το δημόσιο συμφέρον. Οπως λένε όμως οι κακές γλώσσες, βρίσκει εμπόδιο την ίδια την κυβέρνηση, η οποία μετά τον διαγωνισμό για τις ταυτότητες εμφανίζεται να έχει παρέμβει και σε αυτόν.
Γεννά ερωτήματα το αλαλούμ που έχει προκύψει σε συνδυασμό με την περίεργη, όπως λέγεται, άρνηση της ΕΥΔΑΠ να παραδώσει έγγραφα που σχετίζονται με τον διαγωνισμό τα οποία της έχουν ζητηθεί κατόπιν σχετικής εισαγγελικής παραγγελίας. Ολα αυτά ενώ είναι ορατός πια ο κίνδυνος αν δεν έχει βρεθεί λύση μέχρι τον προσεχή Μάρτιο, οπότε λήγει η υφιστάμενη σύμβαση για την Ψυττάλεια, να απαιτηθεί παράταση η οποία θα αυξήσει το κόστος για τον Ελληνα φορολογούμενο κατά περίπου 2,5 εκατ. ευρώ μηνιαίως.
Ο διαγωνισμός με προϋπολογισμό άνω των 320 εκατ. ευρώ προκηρύχθηκε
στα τέλη του περασμένου Μαΐου και σχεδόν αμέσως –με αφορμή δημοσιεύματα που ήθελαν διατάξεις της προκήρυξης να είναι φωτογραφικές– εταιρείες-μέλη των δύο εκ των τριών κοινοπραξιών κατέθεσαν προσφυγές στην αρμόδια αρχή εξέτασης και κατόπιν στο Συμβούλιο της Επικρατείας (ΣτΕ), οι οποίες απορρίφθηκαν. Ετσι, τον Αύγουστο του 2019 ανακοινώθηκε η συμμετοχή τριών σχημάτων στον διαγωνισμό. Πρόκειται για τις κοινοπραξίες Ακτωρ – Αβαξ – Εργοτέμ, Ιντρακάτ – Suez – ΤΕΡΝΑ και Μυτιληναίος – Κωνσταντινίδης. Σύμφωνα με τα προβλεπόμενα, αρχικά θα ελεγχόταν η τεχνική επάρκεια των διαγωνιζoμένων και κατόπιν θα ανοίγονταν οι φάκελοι με τις οικονομικές προσφορές μόνο όσων είχαν καταφέρει να προκριθούν στη δεύτερη φάση.
Mεθοδεύσεις και πιέσεις
Πληροφορίες που άρχισαν να βλέπουν το φως της δημοσιότητας από τα μέσα Νοεμβρίου και μετά ήθελαν δύο από τα σχήματα, μεταξύ των οποίων και αυτό στο οποίο συμμετείχε η γαλλική Suez, να έχουν αποκλειστεί από την αρμόδια Ειδική Επιτροπή Διαγωνισμού της ΕΥΔΑΠ για τυπικούς λόγους, προκειμένου πιθανόν να ευνοηθεί η τρίτη κοινοπραξία, ενώ ταυτόχρονα άρχισαν να πληθαίνουν οι φωνές σύμφωνα με τις οποίες ο Γάλλος πρεσβευτής στην Αθήνα ήταν ενοχλημένος από τον τρόπο που διεξαγόταν ο διαγωνισμός, για το οποίο επρόκειτο να ενημερώσει ακόμη και τον πρωθυπουργό. Μάλιστα ο γαλλικός όμιλος Suez (και όχι συνολικά το σχήμα στο οποίο συμμετέχει) απέστειλε επιστολή στο πρωθυπουργικό γραφείο προκαλώντας την παρέμβαση του Μεγάρου Μαξίμου στον διαγωνισμό. Μεταξύ άλλων, ο γαλλικός κολοσσός κατήγγειλε μεθοδεύσεις προκειμένου να αποκλειστεί και εμφανιζόταν σφοδρά δυσαρεστημένος, δείχνοντας αυτήν τη δυσφορία με απευθείας παρέμβαση στον Κυριάκο Μητσοτάκη.
Ενώ οι καταγγελίες που ήθελαν πίσω από τον αποκλεισμό των δύο κοινοπραξιών να κρύβεται δάκτυλος υπέρ του σχήματος στο οποίο συμμετέχει ο Ακτωρ, ο οποίος διαχειρίζεται την Ψυττάλεια εδώ και περίπου 15 χρόνια, τα πράγματα φαίνεται ότι άλλαξαν μετά τις γαλλικές παρεμβάσεις, ενώ δεν είναι λίγοι εκείνοι που υποστηρίζουν ότι το ζήτημα συζητήθηκε και στην πρώτη συνάντηση του πρωθυπουργού με τον πρόεδρο της Γαλλίας Εμανουέλ Μακρόν, ο οποίος άλλωστε εμφανίζεται να έχει μεσολαβήσει και υπέρ της γαλλικής Idemia που συμμετέχει στον διαγωνισμό για τις ταυτότητες.
Σε κάθε περίπτωση, στις 18 Δεκεμβρίου 2019 ο νέος διευθύνων σύμβουλος της ΕΥΔΑΠ Χαράλαμπος Σαχίνης –οι ετήσιες αποδοχές του οποίου υπερδιπλασιάστηκαν χάρη σε νόμο της νέας κυβέρνησης και πλέον αγγίζουν τις 128.000 ευρώ ετησίως– εισηγήθηκε στο διοικητικό συμβούλιο την εκ νέου αξιολόγηση των τελικών προσφορών
από το Τεχνικό Επιμελητήριο (ΤΕΕ), πράγμα που τελικώς έγινε αποδεκτό δύο ημέρες μετά. Με άλλα λόγια, ενώ η αρμόδια επιτροπή της ΕΥΔΑΠ είχε αξιολογήσει την τεχνική επάρκεια των διαγωνιζομένων και ζητούσε από τη διοίκηση το πράσινο φως ώστε να προχωρήσει η διαδικασία στο άνοιγμα του φακέλου με την οικονομική προσφορά της μοναδικής κοινοπραξίας που είχε απομείνει, της Ακτωρ – Αβαξ – Εργοτέμ, η διοίκηση της εταιρείας ύδρευσης αποφάσισε την ανάθεση της αξιολόγησης των τεχνικών προσφορών όλων των συμμετεχόντων σε κάποιον τρίτο φορέα.
Νομικοί κύκλοι ισχυρίζονται ότι η απόφαση αυτή είναι παράνομη αφού κάτι τέτοιο δεν περιλαμβανόταν ως πρόβλεψη στα τεύχη του διαγωνισμού. Από την άλλη, πολλοί υποστηρίζουν πως καλώς ακολουθείται η συγκεκριμένη διαδικασία δεδομένου ότι υπήρξαν εξαρχής υπόνοιες για παρεμβάσεις που οδήγησαν στον αποκλεισμό δύο σχημάτων ώστε να ευνοηθεί η κοινοπραξία στην οποία συμμετέχει ο Ακτωρ. Και η ΕΥΔΑΠ άλλωστε επιμένει ότι σε περιπτώσεις κατά τις οποίες η διαμόρφωση γνώμης είναι δυσχερής οφείλει να καταφεύγει σε κάθε παραδεκτή μέθοδο ώστε να εδραιωθεί η πεποίθηση για τη λήψη ορθών αποφάσεων.
Εξάλλου, σύμφωνα με πληροφορίες του Documento, ο διευθύνων σύμβουλος της ΕΥΔΑΠ επιχειρηματολόγησε υπέρ της ανάγκης για εκ νέου αξιολόγηση των τεχνικών φακέλων των τριών κοινοπραξιών, λέγοντας μεταξύ άλλων ότι είναι προς το συμφέρον της εταιρείας η ανάπτυξη επαρκούς ανταγωνισμού, ο οποίος θα περιοριζόταν από τη στιγμή που κατά το τελικό στάδιο της διαδικασίας δεν θα γνωστοποιούνταν οι οικονομικές προσφορές των δύο αποκλεισμένων. Οπως λένε ωστόσο άνθρωποι της αγοράς, ο συγκεκριμένος διαγωνισμός είχε δύο φάσεις και εξαρχής προβλεπόταν ότι στη δεύτερη, δηλαδή αυτήν του ανοίγματος των φακέλων των οικονομικών προσφορών, θα περνούσαν μόνο όσοι διαγωνιζόμενοι είχαν κριθεί τεχνικά κατάλληλοι. Ως τέτοια είχε κριθεί εν προκειμένω μόνο μία κοινοπραξία: αυτή στην οποία μετέχουν Ακτωρ, Αβαξ και Εργοτέμ.
Ευνοημένοι και αδικημένοι
Αν και οι σχέσεις του ομίλου με τη ΝΔ είναι διαχρονικά κάτι παραπάνω από καλές, οι κακές γλώσσες λένε ότι τουλάχιστον στην προκειμένη περίπτωση αξιολογήθηκε ως σημαντικότερη η γκρίνια των Γάλλων. Κατά τους παροικούντες την κυβερνητική Ιερουσαλήμ αλλά και τους γνωρίζοντες καλύτερα όσα διακυβεύονται στην Ψυττάλεια, η σπουδή να επανελεγχθούν οι φάκελοι με τα τεχνικά χαρακτηριστικά των διαγωνιζόμενων σχετίζεται με την προσπάθεια της κυβέρνησης να χτίσει κατά το δυνατόν καλύτερες σχέσεις με το Παρίσι και με το γεγονός ότι ο ίδιος ο πρωθυπουργός είναι πεπεισμένος από τους συμβούλους του ότι τον ενισχύει μια ισχυρή συμμαχία με τον Μακρόν. Την ίδια στιγμή δεν είναι λίγοι εκείνοι που υπονοούν ότι δεν είναι απίθανο η Suez, εταιρεία με τεράστιο κύκλο εργασιών διεθνώς αλλά πολύ μικρή συμμετοχή (μόλις 10%) στο σχήμα που διεκδικεί το έργο της Ψυττάλειας, να θέλει απλώς να βάλει πόδι στην ΕΥΔΑΠ, αφού από τη διαχείριση του εν λόγω έργου και βάσει του ποσοστού της στην κοινοπραξία δεν θα έχει να λαμβάνει ιδιαίτερα οικονομικά οφέλη.
Στο μεταξύ, κι ενώ οι φήμες για όσα ομολογουμένως περίεργα συμβαίνουν στην ΕΥΔΑΠ δίνουν και παίρνουν, το σχήμα Ακτωρ – Αβαξ – Εργοτέμ έχει προχωρήσει σε εξώδικες διαμαρτυρίες σε βάρος τόσο της αναθέτουσας εταιρείας όσο και του ΤΕΕ. Η κοινοπραξία ισχυρίζεται, σύμφωνα με πληροφορίες, ότι η παρεμβολή του ΤΕΕ είναι προδήλως παράνομη και αντιτίθεται τόσο στη νομολογία του ΣτΕ όσο και σε αυτήν της Ευρωπαϊκής Ενωσης «η οποία απαγορεύει τη μεταβολή ή τροποποίηση των όρων της προκήρυξης του διαγωνισμού μετά την έκδοσή του». Σύμφωνα με τα εξώδικα, τυχόν γνωμοδότηση του ΤΕΕ θα συνιστά ανεπίτρεπτη μεταβολή των όρων της προκήρυξης εν μέσω της διαγωνιστικής διαδικασίας, αφού ναι μεν γενικώς ο νόμος παρέχει αυτήν τη δυνατότητα, δεν είχε ωστόσο προβλεφθεί κάτι τέτοιο στην προκήρυξη βάσει της οποίας οι διαγωνιζόμενοι κατέθεσαν φακέλους.
Μάλιστα το σχήμα Ακτωρ – Αβαξ – Εργοτέμ αναφέρει ανοικτά ότι «η παρέμβαση του ΤΕΕ προκαλείται από τις ανταγωνίστριες εταιρείες οι οποίες φαίνεται ότι έχουν λάβει γνώση του πρακτικού της Ειδικής Επιτροπής του Διαγωνισμού, δεν ικανοποιούνται από το περιεχόμενό του και με αίτημα στον πρωθυπουργό επιχειρούν να πετύχουν μια παρανόμως ευνοϊκή μεταχείριση προκειμένου να αποφύγουν τις συνέπειες των πλημμελειών που εντοπίζονται στις προσφορές τους». Χρησιμοποιώντας μάλιστα βαρείς χαρακτηρισμούς, η κοινοπραξία σχολιάζει διά του νόμιμου εκπροσώπου της ότι «επιχειρείται να μετατραπεί το Τεχνικό Επιμελητήριο σε κολυμβήθρα του Σιλωάμ προκειμένου να νομιμοποιηθούν όχι μόνο εξωθεσμικές παρεμβάσεις αλλά και πλημμέλειες των προσφορών που εφόσον εφαρμοστούν ο νόμος και η διακήρυξη πρέπει να απορριφθούν».
Ερωτήματα πάντως για τη στάση της ΕΥΔΑΠ προκαλεί και η άρνησή της, όπως πληροφορείται το Documento, να παραδώσει στην κοινοπραξία σειρά εγγράφων, όπως είναι η εισήγηση του διευθύνοντος συμβούλου για εκ νέου αξιολόγηση των τεχνικών προσφορών από το ΤΕΕ, το πρακτικό της επιτροπής του διαγωνισμού, πρακτικά συνεδριάσεων του διοικητικού συμβουλίου κ.ά. παρότι υπάρχει σχετική εισαγγελική παραγγελία. Σύμφωνα με πληροφορίες, μάλιστα, πρόκειται σύντομα να κατατεθεί σε βάρος της εταιρείας μήνυση για απείθεια λόγω της άρνησής της να υπακούσει στην εισαγγελική εντολή.
Η απάντηση της ΕΥΔΑΠ
Η Επιτροπή Διαγωνισμού είναι γνωμοδοτικό όργανο, στο οποίο η διοίκηση της ΕΥΔΑΠ έχει απόλυτη εμπιστοσύνη. Ωστόσο η απόφαση για την έγκριση (ή μη) της εισήγησης της επιτροπής θα ληφθεί από το ΔΣ της εταιρείας που είναι το αρμόδιο όργανο, σύμφωνα με τον νόμο και τη διακήρυξη. Το θέμα που αφορά τον διαγωνισμό για τη λειτουργία και συντήρηση του Κέντρου Επεξεργασίας Λυμάτων Ψυττάλειας έχει συζητηθεί επανειλημμένως στο ΔΣ της εταιρείας, το οποίο θεωρεί ότι είναι προς το συμφέρον της ΕΥΔΑΠ και συνεπώς των μετόχων της, είτε ιδιωτών είτε του ελληνικού δημοσίου, η ανάπτυξη ανταγωνισμού προκειμένου να εξασφαλιστεί το καλύτερο τίμημα και το υψηλότερο επίπεδο υπηρεσίας. Επίσης εύλογο θεωρείται η εταιρεία να ζητά και να λαμβάνει εξειδικευμένες γνώμες σε τεχνικά θέματα από τρίτους φορείς που διακρίνονται για την επάρκεια, τις γνώσεις και την αντικειμενικότητά τους, πολύ δε περισσότερο όταν αυτοί είναι επίσημοι φορείς του ελληνικού δημοσίου, όπως το Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδος. Εξάλλου και η ισχύουσα νομοθεσία (νόμοι 4270/2014 και 4548/2018) προβλέπει ότι ο αναθέτων φορέας ενός διαγωνισμού οφείλει σε περιπτώσεις κατά τις οποίες η διαμόρφωση γνώμης είναι δυσχερής να καταφεύγει σε κάθε παραδεκτή μέθοδο ώστε να εδραιωθεί η πεποίθησή του για τη λήψη ορθών αποφάσεων.
Η ορθή απόφαση στην οποία το ΔΣ της ΕΥΔΑΠ επιθυμεί να καταλήξει είναι η διασφάλιση του δημόσιου συμφέροντος με την επιλογή της πλέον συμφέρουσας λύσης και για τον λόγο αυτό ζήτησε επιπρόσθετα την εξειδικευμένη γνώμη του Τεχνικού Επιμελητηρίου.
Γι’ αυτό η επιτροπή θα υποβάλει σύμφωνα με τον νόμο 4412/2016 την εισήγησή της προς το διοικητικό συμβούλιο, όπως αυτό συμβαίνει για όλους τους διαγωνισμούς. Το ΤΕΕ θα συνδράμει το ΔΣ της ΕΥΔΑΠ, ώστε να ληφθεί η καλύτερη απόφαση για την ΕΥΔΑΠ και προφανώς το δημόσιο συμφέρον.