Η ώρα μηδέν για τις δασικές πυρκαγιές στην Ελλάδα έχει ήδη έλθει, όπως και παγκόσμια. Ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουντέρες στην σχετικά πρόσφατη συνάντηση με 40 υπουργούς στο Βερολίνο για την κλιματική κρίση δήλωσε “η μισή Ανθρωπότητα βρίσκεται στην επικίνδυνη ζώνη από πλημμύρες,ξηρασίες,ακραίες ξηρασίες και δασικές πυρκαγιές.Κανένα έθνος δεν έχει ανοσία”Και πρόσθεσε “Εχουμε μια επιλογή: συλλογική δράση ή συλλογική αυτοκτονία.Είναι στα χέρια μας”.
Το να συνδέουμε τις δασικές πυρκαγιές με την κλιματική αλλαγή είναι πολύ σωστό.Το να εκτιμούμε όμως ότι γι΄αυτόν το λόγο λίγα πράγματα μπορούμε να κάνουμε είναι προφανώς λάθος.
Η στοιχειώδης ανάλυση της αντιμετώπισης των περσινών πυρκαγιών του 2021 καθώς και των φετεινών καταδεικνύει την εγκληματική ανεπάρκεια του κράτους και καλεί σε εγρήγορση και αλλαγή πλεύσης.
Το περσινό μήνυμα του κράτους“φύγετε για να σωθείτε και εμείς θα κάνουμε ότι πρέπει”ήταν πρωτόγνωρο και είχε σαν αποτέλεσμα να καούν περισσότερα από 1,33 εκατομμύρια στρέμματα γης και ανυπολόγιστες περιουσίες.Οι καμμένες εκτάσεις αυξήθηκαν κατά 450% σε σχέση με τις χρονιές 2008-2021και είναι ίσες με το άθροισμα των καμμένων εκτάσεων από το 2013 έως το 2020.Σύμφωνα δε με το EFFIS (Ευρωπαϊκό σύστημα πληροφόρησης για τις δασικές πυρκαγιές) η Ελλάδα έρχεται πρώτη σε καμμένες εκτάσεις ανά δασική πυρκαγιά.Δεύτερη έρχεται η Τουρκία με σχεδόν τις μισές εκτάσεις ακολουθεί η Κύπρος με 25% και όλες οι άλλες χώρες με λιγότερες.
Πως ερμηνεύονται όμως αυτά τα στοιχεία, “τις πταίει;”
Οπως παντού στη ζωή έτσι και στις πυρκαγιές είναι σημαντικότερη η πρόληψη από την αντιμετώπιση.
Πρόληψη σημαίνει πολλά αλλά πρωτίστως και αδρά σημαίνει δημιουργία αντιπυρικών ζωνών,λιμνοδεξαμενών,υδάτινων φραγμάτων,δασικών δρόμων και συντήρηση όλων αυτών.Σημαίνει συστηματικός καθαρισμός των δασών από την καύσιμη ύλη, ελεγχόμενες επαγγελματικές δράσεις των ανθρώπων στα δάση, συνεργασία της Πυροσβεστικής με τη Δασική Υπηρεσία, περιπολίες στα δάση και συστήματα εντοπισμού πυρκαγιών από το έδαφος, τον αέρα και το διάστημα με σύγχρονες τεχνολογίες.
Αντιμετώπιση σημαίνει εκτεταμένο,οργανωμένο και υποστηριζόμενο από το κράτος δίκτυο Εθελοντών αλλά πρωτίστως σημαίνει Πυροσβεστική Υπηρεσία ικανή σε έμψυχο και άψυχο υλικό.
Σημαντικά ελαφρυντικά για την κυβέρνηση τόσο για την πρόληψη όσο και για την αντιμετώπιση μάλλον δεν υπάρχουν.
Οι αντιπυρικές ζώνες είναι ελάχιστες όπως επίσης οι λιμνοδεξαμενές και τα φράγματα.Καθαρισμοί από την καύσιμη ύλη ελλειπέστατοι και καθυστερημένοι. Οι αναθέσεις για καθαρισμούς προχώρησαν τον Ιούλιο ενώ η αντιπυρική περίοδος ξεκίνησε το Μάϊο.
Η Πυροσβεστική Υπηρεσία έχει 3.600 κενές οργανικές θέσεις. Η προηγούμενη κυβέρνηση εν μέσω μνημονίων κατάφερε να μονιμοποιήσει περίπου 2.200 πυροσβέστες πενταετούς υποχρέωσης και τα πράγματα ουσιαστικά έμειναν εκεί.Από την άλλη η συνέχιση της τριχοτόμισης της υπηρεσίας (μόνιμοι,πενταετούς και εποχικοί) με διαφορετικό εργασιακό καθεστώς κάθε άλλο παρά βοηθάει.Κοινή ομολογία αποτελεί το γεγονός ότι ο στόλος της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας είναι πλέον γερασμένος ενώ ότι καινούργιο προέρχεται κυρίως από χορηγίες.Αναλογικά “κουτσές” είναι και οι δασικές υπηρεσίες στις οποίες έχουν να γίνουν προσλήψεις μια δεκαετία.
Αλλά όπως λέει και ο λαός “μυαλό δεν βάζουμε”.Αντί να ενταθούν οι σωστές ενέργειες συνεχίζονται οι λάθος. Δεν επικυρώνουμε συνήθως τις διεθνείς συμβάσεις για το περιβάλλον ενώ δημιουργούμε σειρά αντιπεριβαλλοντικών νόμων: το Νόμο 4685/2020 γνωστός ως νόμος Χατζηδάκη, τον Κλιματικό Νόμο 4936/2022 και το πρόσφατο πολυνομοσχέδιο του ΥΠΕΝ το οποίο δέχτηκε σφοδρή κριτική από περιβαλλοντικές οργανώσεις και πλήθως φορέων ζητώντας την απόσυρση του.
Ας κρατήσουμε δυο πράγματα που μας λέει η επιστημονική γνώση.
Το ένα είναι ότι η αποψίλωση των δασών,η απώλεια των φυσικών πόρων,και η μείωση της βιοποικιλότητας επιτείνουν τη κλιματική αλλαγή η οποία με τη σειρά της επιτείνει τα προηγούμενα.
Το άλλο είναι ότι εάν θέλουμε να βγούμε από αυτό το τούνελ εκτός από την αποτελεσματική αντιμετώπιση χρειάζεται κυρίως πρόβλεψη και πρόληψη.Δύο δράσεις για τις οποίες χρειάζονται δημόσιες επενδύσεις σε δομές,προσωπικό και ένα ισχυρό κράτος πρόνοιας.
Αλλοιώς θα μπούμε στη λογική του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη ο οποίος σε διαμαρτυρίες κατοίκων της Κέρκυρας το 2020 για ανέγερση μεγάλου ξενοδοχείου δίπλα σε δάσος είχε πει “κάποια στιγμή το δάσος θα καεί”. Τελικά μετά από την “προφητεία” το δάσος κάηκε…