Μια επιλογή σπουδαίων έργων της ιταλικής λογοτεχνίας από τον Γκαμπριέλε ντ’ Ανούντσιο και τον Ντίνο Μπουτζάτι μέχρι τον Αλμπέρτο Μοράβια και την Φραντσέσκα Μελάντρι.
Η «Ηδονή» (Εκδόσεις Ψυχογιός, μτφρ. Δήμητρα Δότση), το πρώτο μυθιστόρημα του Γκαμπριέλε ντ’ Ανούντσιο, δημοσιευμένο το 1889, έχει ήρωα τον Αντρέα Σπερέλι, έναν αριστοκράτη δανδή στη Ρώμη των τελών του 19ου αιώνα, λάτρη της τέχνης και των ωραίων γυναικών. Οι πέρα από κάθε ηθική σύμβαση ηδονές που βιώνει με δύο γυναίκες θα τον φέρουν σύντομα αντιμέτωπο με το αδιέξοδο της μοναξιάς. Το αριστούργημα του Ντ’ Ανούντσιο είναι μια σπουδή πάνω στην επιθυμία και την ασυδοσία που οδηγεί στην παρακμή, την ηδονή που καταλήγει να γίνεται οδύνη.
Το κλασικό έργο του Λουίτζι Πιραντέλο «Ο μακαρίτης Ματία Πασκάλ» (Εκδόσεις Μεταίχμιο, μτφρ. Δήμητρα Δότση) το οποίο δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά το 1904 είναι η ιστορία ενός άντρα ο οποίος ζει μια απολύτως βαρετή ζωή στην ιταλική επαρχία μέχρι τη στιγμή που κηρύσσεται νεκρός. Αυτό που για άλλους ίσως ήταν μια σοκαριστική εμπειρία για εκείνον θα αποτελέσει μια πρώτης τάξεως ευκαιρία για νέο ξεκίνημα. Αποφασίζει να εγκαταλείψει τη ζωή του, βρίσκεται στη μεγάλη πόλη, αλλάζει ταυτότητα. Μόνο που σύντομα θα ανακαλύψει ότι και η νέα του ζωή είναι το ίδιο αβίωτη και ότι το πρόβλημα είναι πιο περίπλοκο απ’ όσο πίστευε.
Ένας πολυεπίπεδος στοχασμός πάνω στην νιότη και το γήρας, τη μοναξιά, την αναμονή και τον θάνατο είναι το μυθιστόρημα του Ντίνο Μπουτζάτι «Η έρημος των Ταρτάρων» (Εκδόσεις Μεταίχμιο, μτφρ. Μαρία Οικονομίδου). Το βιβλίο που κυκλοφόρησε το 1940, όταν η Ιταλία μπήκε στον πόλεμο, έμελλε να μείνει στην ιστορία ως το κορυφαίο έργο του συγγραφέα. Αφορά την ιστορία του νεαρού υπολοχαγού Τζοβάνι Ντρόγκο, ο οποίος λαμβάνει πρώτο διορισμό για το Οχυρό Μπαστιάνι και περνάει τριάντα ολόκληρα χρόνια περιµένοντας μάταια την εισβολή του εχθρού από τον βορρά.
Η «Πλήξη» (Εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα, μτφρ. Ελένη Τουλούπη) του Αλμπέρτο Μοράβια, ένα από σπουδαιότερα κείμενα της ευρωπαϊκής λογοτεχνίας του 20ού αιώνα, δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά το 1960. Πρόκειται για την ερωτική ιστορία μεταξύ του Ντίνο, ενός πλούσιου μεγαλοαστού, ο οποίος έχει απαρνηθεί τις ανέσεις που προσφέρει η οικογενειακή περιουσία προκειμένου να γίνει ζωγράφος έτσι ώστε να κατανικήσει την πλήξη που μονίμως νιώθει, και της Τσετσίλια ενός μοντέλου ζωγράφων. Το βιβλίο μπορεί να διαβαστεί σαν μια απλή ερωτική ιστορία, σύμφωνα με τον συγγραφέα. Στην ουσία ωστόσο αποτελεί μια πραγματεία πάνω στο αδιέξοδο του καλλιτέχνη και το υπαρξιακό αδιέξοδο του σύγχρονου ανθρώπου.
Στο έργο του Αλμπέρτο Μοράβια «Ο άνθρωπος που κοιτάζει» (Εκδόσεις Οξύ, μτφρ. Μαρία Οικονομίδου) ένας 35χρονος καθηγητής γαλλικής λογοτεχνίας, παιδί του Γαλλικού Μάη, ζει με τη σύζυγό του (μια γυναίκα με δύσκολο χαρακτήρα), στο σπίτι του ανάπηρου πατέρα του στο κέντρο της Ρώμης. Απογοητευμένος από τα πάντα αλλά κυρίως από τον εαυτό του φτάνει στο σημείο να ζει τη ζωή σαν παρατηρητής. Το βιβλίο, γραμμένο τη δεκαετία του 1980 (εκδόθηκε το 1985) ανήκει στην τρίτη περίοδο της δημιουργίας του Μοράβια, κατά την οποία μία έννοια κάθε φορά –εδώ, η ηδονοβλεψία– διαπερνά όλο το αφήγημα.
Το βιβλίο «Στιγμιότυπα» (Εκδόσεις Καστανιώτη, μτφρ. Μαρία Σπυριδοπούλου) περιλαμβάνει 48 μικροαφηγήσεις –κείμενα που έγραψε ο Κλάουντιο Μάγκρις για την Corriere della Sera από το 1999 έως το 2016– και έχουν κοινό άξονα τον ορισμό περί στιγμιότυπου όπως τον απέδωσε ο Σαλβατόρε Μπατάλια στο Μεγάλο Λεξικό της Ιταλικής Γλώσσας, δηλαδή του συμβάντος που λαμβάνει χώρα σε σύντομο χρόνο έκθεσης και χωρίς την ανάγκη πλαισίου. Τα αυτοβιογραφικά κείμενα αποτελούν σχολιασμό της επικαιρότητας που ωστόσο αποκτά διαχρονικό χαρακτήρα μέσα από το πολυπρισματικό βλέμμα του Ιταλού διανοούμενου, συγγραφέα, δοκιμιογράφου, κριτικού, μεταφραστή και δημοσιογράφου.
Στο «Άγριο φιλί» (Εκδόσεις Πατάκη, μτφρ. Μαρία Οικονομίδου) ο Ρομπέρτο Σαβιάνο επιστρέφει στα παιδιά της Νάπολης, τα οποία γεννήθηκαν σε έναν κόσμο όπου οι δολοφονίες αποτελούν ρουτίνα. Η τράτα των Παιδιών έχει κατακτήσει την εξουσία και ελέγχει τις πιάτσες διακίνησης στη Φορτσέλα. Ωστόσο δεν μπορεί να διοικήσει από μόνη της και χρειάζεται τη συνδρομή της τράτας των Καπελόνι. Τα πράγματα ωστόσο δεν είναι εύκολα καθώς το ζητούμενο είναι να καταφέρουν τα παιδιά να μείνουν ενωμένα κάτω από μεγάλα συμφέροντα, πράξεις εκδίκησης από άλλες οικογένειες, προδοσίες και βεντέτες. Ο Σαβιάνο στο μυθιστόρημά του που πρωτοδημοσιεύτηκε στο Μιλάνο το 2017 κινείται σε δρόμους που γνωρίζει καλά και καταφέρνει να κρατήσει αμείωτο το ενδιαφέρον του αναγνώστη.
Μέσα από ενδελεχή έρευνα και μια αφήγηση που δεν σε αφήνει να την αφήσεις από τα χέρια σου η Φραντσέσκα Μελάντρι στο «Σωστό αίμα» (Εκδόσεις Καστανιώτη, μτφρ. Άμπυ Ραΐκου) διατρέχει τη σύγχρονη ιστορία της Ιταλίας εμμένοντας στις σελίδες που ακόμη παραμένουν ανοιχτές πληγές για τη συλλογική μνήμη. Στην αυγουστιάτικη Ρώμη του 2010 η Ιλάρια συναντά στο κατώφλι του σπιτιού της έναν μαύρο νεαρό ο οποίος ισχυρίζεται ότι είναι ανιψιός της, εγγονός του πατέρα της ο οποίος βρέθηκε στην Αιθιοπία τα χρόνια της ιταλικής κατοχής. Το μυθιστόρημα το οποίο πρωτοδημοσιεύτηκε στην Ιταλία το 2017 απέσπασε το βραβείο Sila ’49 και ήταν υποψήφιο για το βραβείο Strega, τη σπουδαιότερη λογοτεχνική διάκριση της Ιταλίας. Έγινε τεράστια εκδοτική επιτυχία στη Γερμανία –όπου μεταφράστηκε– και χαρακτηρίστηκε από το περιοδικό «Der Spiegel» «διεθνές μυθιστόρημα της χρονιάς».
