Η κοινωνική οικονομία κάνει τα πρώτα της οργανωμένα βήματα στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια, ενώ μετά την ψήφιση του νόμου Αντωνοπούλου τον περασμένο Οκτώβριο (δεύτερος νόμος για την κοινωνική οικονομία μετά το 2011) επιχειρείται να αναπτυχθεί σε πιο στέρεες βάσεις με επιχειρηματικές δράσεις που έχουν κοινωνικό αποτύπωμα, οι οποίες ξεκινούν από την τυποποίηση και την παραγωγή λαδιού και επεκτείνονται μέχρι τον τουρισμό και τη δημιουργία φροντιστηρίων για φτωχά παιδιά.
Οι πρωτοβουλίες δεν λείπουν. Στο μητρώο του υπουργείου Εργασίας είναι εγγεγραμμένες περίπου 1.300 κοινωνικές συνεταιριστικές επιχειρήσεις (ΚΟΙΝΣΕΠ). Από αυτές λιγότερες από τις μισές είναι ενεργές. Επίσης έχουν υποβληθεί 122 σχέδια από ΚΟΙΝΣΕΠ για να λάβουν χρηματοδότηση μέσω ΕΣΠΑ, εκ των οποίων τα 24 έχουν εγκριθεί. Συνολικά προβλέπεται να διατεθούν 161 εκατ. ευρώ σε κοινωνικές επιχειρήσεις, με ανώτατη στήριξη τις 50.000 ευρώ ανά εταιρεία. Πρόκειται για χρηματοδότηση που θα καλύπτει το μισθολογικό κόστος, τυχόν λειτουργικά έξοδα, αλλά και προσπάθειες για επενδύσεις ή εύρεση αγοράς για πώληση των προϊόντων που θα παράγονται. Η χρηματοδότηση αυτή αναμένεται να ξεκινήσει από το τέλος του καλοκαιριού.
Σύμφωνα με τον νόμο για την Κοινωνική και Αλληλέγγυα Οικονομία (ν. 4430/2016) που ψηφίστηκε τον περασμένο Οκτώβριο, γνωστό και ως νόμο Αντωνοπούλου, δίνεται το δικαίωμα σε όλους τους πολίτες να συστήσουν ΚΟΙΝΣΕΠ καταθέτοντας σαφές σχέδιο δράσης και λειτουργίας. Εάν εγκριθεί, οι ΚΟΙΝΣΕΠ αυτές προστίθενται στο σχετικό μητρώο που έχει συστήσει το υπουργείο Εργασίας και μπαίνουν στην ουρά για να λάβουν την παραπάνω οικονομική στήριξη και όχι μόνο.
Υπάρχει ο σχεδιασμός να δημοσιοποιηθούν έως το καλοκαίρι οι απαραίτητες προσκλήσεις, αφενός για τη διοχέτευση των 161 εκατ. ευρώ που πρέπει να διατεθούν έως το 2020, αφετέρου για τη δημιουργία φορέων υποστήριξης. Οι επιχειρήσεις που θα δείξουν ότι αναπτύσσονται με υγιή τρόπο θα τύχουν της υποστήριξης του υπουργείου και μέσω εγγυήσεων για να λάβουν τυχόν επιπλέον δανειοδότηση από το τραπεζικό σύστημα, εάν το επιθυμούν. Επίσης, συστήνοντας 100 περιφερειακούς μηχανισμούς ανά την επικράτεια, με χρήση πιο παλαιών ΚΟΙΝΣΕΠ, το υπουργείο Εργασίας θα στηρίξει τις νεότερες επιχειρήσεις με εκπόνηση επιχειρηματικών σχεδίων, προώθηση εξαγωγών, ακόμη και στην εύρεση χώρων συστέγασης για μείωση του λειτουργικού κόστους.
Οπως δήλωσε στο Documento η κ. Αντωνοπούλου, «με το νέο θεσμικό πλαίσιο που διαμορφώσαμε, υπάρχει πλέον το περιβάλλον εκείνο που μπορεί να αναδείξει την κοινωνική και αλληλέγγυα οικονομία σε ένα εναλλακτικό μοντέλο παραγωγής, που θα δημιουργεί νέες θέσεις εργασίας και θα συμβάλει κατά πολύ περισσότερο στο ΑΕΠ. Καταλυτικό ρόλο στην ανάπτυξη της κοινωνικής οικονομίας θα διαδραματίσουν τα δεκάδες κέντρα που θα δημιουργηθούν για την υποστήριξη των κοινωνικών συνεταιριστικών επιχειρήσεων σε όλη τη χώρα. Η κοινωνική και αλληλέγγυα οικονομία απευθύνεται στους νέους που έχουν ιδέες και προσόντα αλλά αναγκάζονται να φύγουν στο εξωτερικό, καθώς και σε εκείνους που επιλέγουν ένα άλλο πλαίσιο εργασίας και παραγωγής, που στηρίζεται στην ισοτιμία των μελών και τη δημοκρατική λήψη αποφάσεων».
—box—
Επιχειρήσεις που ξεχωρίζουν και χωρίς υποστήριξη
Χωρίς να έχουν λάβει κρατική υποστήριξη, ορισμένες επιχειρήσεις έχουν ξεχωρίσει για τις ιδέες, τον τρόπο λειτουργίας και το θετικό κοινωνικό αποτύπωμά τους. Μερικά χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι:
* Συνεταιρισμός Γονέων Χαλανδρίου: Προσπάθεια που ξεκίνησαν οι γονείς του Χαλανδρίου για να στηρίξουν τις οικογένειες της περιοχής. Δημιουργώντας ΚΟΙΝΣΕΠ προσέλαβαν καθηγητές μέσης εκπαίδευσης και παρέχουν φροντιστηριακά μαθήματα σε μαθητές γυμνασίου και λυκείου. Επίσης, επεκτάθηκαν στον τομέα της φύλαξης μικρών παιδιών. Απευθύνονται σε πολίτες με οικονομικά προβλήματα και τους στηρίζουν ακόμη και με δωρεάν παροχή υπηρεσιών.
* «Μοδούσα» (Μυτιλήνη) και «Από Κοινού» (Κρήτη): Δύο ΚΟΙΝΣΕΠ με κοινό πεδίο δράσης. Δραστηριοποιούνται στον χώρο της τυποποίησης και παραγωγής λαδιού. Δύο ομάδες παραγωγών από τα αντίστοιχα νησιά ενώθηκαν και αποφάσισαν να συλλέγουν τις ελιές μαζί και να παράγουν και να πωλούν λάδι. Ειδικά στην Κρήτη, με έδρα το Ηράκλειο, προχώρησαν ένα βήμα παραπέρα: δημιούργησαν εστιατόριο με βιολογικά προϊόντα τα οποία παράγονται από το δικό τους λάδι.
* Commons Lab: Με έδρα το Ηράκλειο της Κρήτης η εταιρεία ασχολείται στους τομείς του software και του hardware και ειδικά με την εκμετάλλευση 3D εκτυπωτών, με στόχο την προώθησή τους σε πολίτες που δεν μπορούν εύκολα να έχουν πρόσβαση σε τέτοιες υπηρεσίες.
Επίσης, υπάρχουν ΚΟΙΝΣΕΠ που έχουν εκπονήσει σχέδια στον τομέα του τουρισμού για να βοηθήσουν άτομα με αναπηρία, δίνοντας την ευκαιρία σε οικογένειες με ΑμεΑ να κάνουν διακοπές. Κάποιες ώρες την ημέρα εργαζόμενοι των εταιρειών αυτών, εξειδικευμένοι στο αντικείμενο, θα αναλαμβάνουν να φυλάνε τα ανάπηρα μέλη των οικογενειών και να τα βοηθούν να βελτιώνουν την ποιότητα ζωής τους. Ετσι θα έχουν την ευκαιρία οι υπόλοιποι (π.χ. γονείς, αδέρφια, σύζυγοι, παιδιά) να κάνουν αμέριμνοι τις διακοπές τους.