«Μαύρος οβελίσκος» -Το ξόδεμα της νιότης

Ο «Μαύρος οβελίσκος» του Ρεμάρκ δίνει το κοινωνικό πανόραμα της Γερμανίας της Βαϊμάρης.

Ο Λούντβιχ είναι ένας νεαρός που ενηλικιώθηκε βίαια στα πεδία µαχών του Α΄ Παγκόσµιου Πολέµου. Πέντε χρόνια µετά την κατάπαυση του πυρός ζει σε µια επαρχιακή πόλη της Γερµανίας και βγάζει τα προς το ζην δουλεύοντας σε οικογενειακή επιχείρηση που εµπορεύεται ταφικά µνηµεία. Καθώς όλα κινούνται γύρω του µε εξωφρενική ταχύτητα –η ισοτιµία δολαρίου και µάρκου που µεταβάλλεται ώρα µε την ώρα σαρώνει ανθρώπινες ζωές (εκκρεµεί η απάντηση στο ερώτηµα πώς ένα χάλκινο κατασκεύασµα έχει τη δυνατότητα να οδηγήσει στην απελπισία και την καταστροφή), η φιγούρα του µισαλλόδοξου Χίτλερ αχνοπροβάλλει πίσω από τη χωλή ∆ηµοκρατία της Βαϊµάρης, η πείνα αποκτά διαστάσεις επιδηµίας, τα ήθη χαλαρώνουν και οι αντιλήψεις κινούνται σε αντιθετικές κατευθύνσεις–, ο Λούντβιχ δεν αναζητάει σηµείο ισορροπίας ούτε σηµείο αναφοράς· απλώς συνεχίζει να ζει όπως κανείς συνεχίζει να τρώει, να πίνει, να κοιµάται. Η τέχνη του να µαθαίνεις να ζεις από συνήθεια. Ακόµη και µέσα σε αυτήν τη συνθήκη ο Λούντβιχ ερωτεύεται. Αλλά το πάθος του δεν θα µπορούσε να κατευθύνεται σε ένα πρόσωπο βγαλµένο µέσα από τη ρουτίνα του. Η Ιζαµπέλ είναι τρόφιµος ψυχιατρικού ιδρύµατος και κινείται χωρίς δυσκολία ανάµεσα σε δύο διαφορετικές προσωπικότητες.

Ο Εριχ Μαρία Ρεµάρκ δεν είναι γνωστός για τον «Μαύρο οβελίσκο» αλλά για το καταγγελτικό αντιµιλιταριστικό του έπος «Ουδέν νεώτερον από το δυτικό µέτωπο». Με τον «Οβελίσκο» του –ο οποίος κυκλοφόρησε για πρώτη φορά στη ∆υτική Γερµανία το 1956– βέβαια επιτυγχάνει κάτι καταπληκτικό: δίχως να πλέκει µια συγκεκριµένη υπόθεση που να οδηγεί από το ένα σηµείο στο άλλο, φιλοτεχνεί µε αποκρουστικές λεπτοµέρειες έναν ολόκληρο κόσµο σε αποσύνθεση, πίσω από τα κοµµάτια του οποίου αναφαίνεται ο νέος εφιάλτης. Οι επώδυνες οικονοµικές συνθήκες, το ακατάβλητο πρωσικό πνεύµα που αναζητάει εσωτερικούς εχθρούς, η απελπισία στην οποία οδηγεί ο καθηµερινός αγώνας του βιοπορισµού, ο σαρκασµός που αντιστρατεύεται την επελαύνουσα κατάθλιψη συνθέτουν ένα ασφυκτικό πλαίσιο που οδηγεί τους ήρωες σε αδιέξοδο. Οµως η Ιστορία ξέρει πώς να αφήνει πίσω της τους ερειπιώνες και τα αδιέξοδα και να δηµιουργεί καινούργια.

Ο «Μαύρος οβελίσκος» είναι µια αναγνωστική απόλαυση βραδείας καύσης. Η εξαιρετική µετάφραση είναι του Γιάννη Καλιφατίδη.