Χωρίς δίχτυ προστασίας από την κυβέρνηση, υπό την απειλή λουκέτου και με απώλειες 2,5 δισ. ευρώ, επηρεάζονται όλοι οι εργαζόμενοι στην εστίαση και επιπλέον οι αγρότες, οι κτηνοτρόφοι, τα οινοποιεία, ζυθοποιεία και εμφιαλωτήρια
Χάος και απόγνωση. Ο κλάδος του επισιτισμού μετράει τις ανείπωτες οικονομικές πληγές που προκαλούνται από την πανδημία και την ελλιπέστατη προστασία του από την κυβέρνηση. Μία στις τρεις επιχειρήσεις βρίσκεται μπροστά στο φάσμα του λουκέτου, ενώ ήδη έχουν χαθεί περισσότερα από 2,5 δισ. ευρώ, δηλαδή περίπου το 50% του ετήσιου κύκλου εργασιών του κλάδου. Οι 330.000 εργαζόμενοι του κλάδου βρίσκονται σε καθεστώς πλήρους ανασφάλειας, λαμβάνοντας μόνο τα 534 ευρώ του επιδόματος κι ενώ 50.000 εξ αυτών δεν θα λάβουν ούτε καν αυτό, καθώς και το δώρο Χριστουγέννων, αφού θα πρέπει να περιμένουν τουλάχιστον 40 ημέρες προκειμένου ο ΟΑΕΔ να τους εντάξει εκ νέου στους εποχικούς. Απέναντι σε αυτήν τη ζοφερή πραγματικότητα το μόνο μέτρο που ουσιαστικά έχει λάβει η κυβέρνηση είναι η μείωση του ενοικίου κατά 80% στις πληττόμενες επιχειρήσεις καθώς και η επιστρεπτέα προκαταβολή, χρήματα δηλαδή που –αν εξαιρεθεί το 50% της τέταρτης προκαταβολής– οι επιχειρηματίες θα πρέπει να επιστρέψουν.
Τα μέτρα αυτά όμως, όπως εξηγούν επιχειρηματίες του κλάδου στο Documento, δεν επαρκούν αφού ήδη κάποιοι από αυτούς αναγκάστηκαν, υπό το βάρος και του δεύτερου lockdown και των εξόδων που έτρεχαν κανονικά, να βάλουν πωλητήριο στα καταστήματά τους. Στα όνειρα και στους σχεδιασμούς μιας ζωής. Είναι χαρακτηριστικό άλλωστε ότι ορισμένοι από αυτούς δεν θέλησαν να μας μιλήσουν εξαιτίας της αυτονόητης ψυχολογικής επιβάρυνσης. Ολα αυτά βέβαια, όπως και οι όροι ανοίγματος του κλάδου, ουδόλως φαίνεται να απασχολούν προς το παρόν την κυβέρνηση, παρά μόνο η επιβολή του δόγματος «νόμος και τάξη»: την περασμένη εβδομάδα ο πρόεδρος των εργαζομένων τουρισμού και επισιτισμού μαζί με άλλους δύο εργαζόμενους προσήχθησαν επειδή ανάρτησαν πανό απέναντι από το Μέγαρο Μαξίμου. Ζοφερό το παρόν, μαύρο το μέλλον του κλάδου.
«Μία στις τρεις επιχειρήσεις στο φάσμα του λουκέτου»
«Είναι σίγουρο ότι έχει χαθεί περίπου το 50% του κύκλου εργασιών του κλάδου. Σε ετήσια βάση δηλαδή μιλάμε για περίπου 2,5 δισ. ευρώ απώλειες, όπως τουλάχιστον αναφέρεται στα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ. Βεβαίως, ο μεγάλος κίνδυνος για τον κλάδο είναι ότι τουλάχιστον μία στις τρεις επιχειρήσεις βρίσκεται στο φάσμα του λουκέτου. Εχοντας στην πλάτη μας ένα lockdown δυόμισι μηνών σε συνδυασμό με την πολύ κακή επανεκκίνηση του κλάδου, η βιωσιμότητα πολλών επιχειρήσεων είναι πλέον οριακή» δήλωσε στο Documento ο Γιώργος Καββαθάς, πρόεδρος της ΓΣΕΒΕΕ.
Αλλωστε, σημειώνει ότι «επειδή το μέλλον δεν προδιαγράφεται ευοίωνο για το επόμενο τρίμηνο με τετράμηνο –ίσως και παραπάνω–, αν ο κλάδος δεν στηριχτεί αποτελεσματικά με μέτρα από την πολιτεία, θα έχουμε τεράστιες απώλειες επιχειρήσεων, άρα και χιλιάδων θέσεων εργασίας. Μην ξεχνάμε ότι πρόκειται για τον μεγαλύτερο κλάδο του ιδιωτικού τομέα, που αριθμεί 330.000 εργαζόμενους. Επίσης η δύναμη του κλάδου είναι πολλαπλασιαστική. Επηρεάζει τον πρωτογενή, δευτερογενή και τριτογενή τομέα. Το 80% των πωλήσεων της ζυθοποιίας γίνεται μέσω του κλάδου. Το ίδιο ισχύει και με τη βιομηχανία αναψυκτικών. Οπότε δεν μιλάμε για 330.000 εργαζόμενους, αλλά για 1.000.000».
«Χωρίς ιδιαίτερο πρόγραμμα στήριξης θέσεων εργασίας»
Παράλληλα, «ο κλάδος δεν έχει λάβει κανένα ουσιαστικό διαφορετικό μέτρο συγκριτικά με τους υπόλοιπους και αυτό είναι κατά την άποψή μου το μεγάλο λάθος στον σχεδιασμό των μέτρων στήριξης» σημειώνει ο κ. Καββαθάς και εξηγεί: «Επειδή ο κλάδος έχει ελαστικές μορφές απασχόλησης δεν μπορούσε να ενταχθεί στο πρόγραμμα “Συνεργασία”, έπρεπε να υπάρχει ιδιαίτερο πρόγραμμα στήριξης των θέσεων απασχόλησης. Αν εκλείψει η διατήρηση προσωπικού, θα πάμε σε απολύσεις. Χρειάζεται παράλληλα η κάλυψη του 100% του ασφαλιστικού κόστους τουλάχιστον για τους τρεις επόμενους μήνες ώστε να επανεκκινήσει ο κλάδος».
Αναφορικά με τις ληξιπρόθεσμες υποχρεώσεις που δημιουργήθηκαν στην πανδημία τονίζει ότι ανέρχονται «σε περισσότερα από 25 δισ. ευρώ στο σύνολο των κλάδων. Μια επιχείρηση που είναι σε δεύτερο μήνα lockdown δεν μπορεί να καταβάλει το δώρο Χριστουγέννων. Το κράτος πρέπει να αναλάβει την υποχρέωση να το πληρώσει και να γίνει παρακράτησή του εκ των υστέρων, όπως συνέβη με το δώρο του Πάσχα».
Σχετικά με το ποιες επιχειρήσεις θα αντιμετωπίσουν τα μεγαλύτερα προβλήματα ο κ. Καββαθάς επισήμανε ότι «οι πιο μικρές επιχειρήσεις έχουν και μεγαλύτερα προβλήματα, αν και στον κλάδο δεν έχουμε ιδιαίτερα μεγάλα συγκροτήματα επιχειρήσεων, αφού στο σύνολό τους είναι μικρομεσαίες προς μικρές επιχειρήσεις. Θα πληγεί το σύνολό τους, επειδή τα έξοδα και οι δαπάνες επιμερίζονται ανάλογα με το μέγεθος της επιχείρησης».
Το ζήτημα είναι, καταλήγει ο κ. Καββαθάς, «με τι όρους θα ανοίξει ο κλάδος. Αν οι επιχειρήσεις επανέλθουν με δυναμικότητα κάτω του 50% λόγω αποστασιοποίησης, αντιλαμβάνεστε ότι είναι μη βιώσιμες. Αυτό που με απασχολούσε σε όσες συζητήσεις είχα με την κυβέρνηση ήταν όχι πότε θα ανοίξει η εστίαση, αλλά με ποιους όρους και προϋποθέσεις. Αν ανοίξει με περιορισμό δυναμικότητας και ωραρίου, θα είναι καταστροφικό για τον κλάδο, όπως δεν μπορεί να λειτουργήσει και η λογική ακορντεόν. Ο κλάδος δεν είναι ένα μαγαζί που ανάβεις τα φώτα και ξεκινάς να δουλεύεις. Χρειάζεται προεργασία».
«Αναγκάστηκα να πουλήσω τα μαγαζιά μου»
Ενας από τους επιχειρηματίες που ήδη βίωσαν τις βαριές οικονομικές συνέπειες της πανδημίας είναι ο Μπάμπης Πάγκαλος, ιδιοκτήτης τεσσάρων καταστημάτων στην Ιεράπετρα. Πλέον τα τρία από αυτά –ζαχαροπλαστεία και φούρνοι που είχαν τραπεζοκαθίσματα– αναγκάστηκε να τα κλείσει: «Αναγκάστηκα να πουλήσω τα μαγαζιά μου» εξιστορεί στο Documento. «Τα ενοίκια έτρεχαν, τα πάγια δεν μειώνονταν και οι προμηθευτές ήθελαν χρήματα που δεν μπορούσα να δώσω γιατί δεν είχα να εισπράξω. Η ΔΕΗ δεν έκανε κανέναν διακανονισμό. Οι ενοικιαστές ήθελαν να μας βγάλουν έξω γιατί δεν τους έφταναν τα χρήματα που έπαιρναν. Ολα τα κόστη ανέβαιναν, τα νούμερα δεν έβγαιναν».
Το χρέος στη ΔΕΗ είχε ανέλθει «στις 180.000 ευρώ. Τους είπα ότι έχω να δώσω κάποια χρήματα προκαταβολή αλλά ήταν ανένδοτοι, με αποτέλεσμα να πουλήσω τα μαγαζιά μου για να την ξεπληρώσω. Χρωστάω ακόμη σε ΙΚΑ και εφορία. Πλέον κράτησα ένα πολύ μικρό καφέ και θα γίνω υπάλληλος. Δικό μου λάθος βέβαια, γιατί αυτές οι οφειλές προέρχονταν από παλαιότερα, αλλά όταν έχουμε πτώση τζίρου περίπου 90% πώς να αντεπεξέλθω; Δεν θα έκλεινα αν δεν υπήρχε ο κορονοϊός, επειδή είχε αρχίσει και υπήρχε κάποια κίνηση. Αυτό ήταν το κύριο χτύπημα».
«Καμία προστασία από το κράτος»
«Το δεύτερο lockdown ουσιαστικά μας φέρνει σε πολύ χειρότερη θέση από το πρώτο γιατί έχει γίνει συσσώρευση κακών συνθηκών, που ξεκίνησε με την απαγόρευση του τσιγάρου η οποία μείωσε τη δουλειά κατά 20-30%. Επειτα βγήκαμε από το πρώτο lockdown με μια πολύ αποτυχημένη συνταγή της κυβέρνησης, υπολειτουργήσαμε το καλοκαίρι –δεν βγάλαμε ούτε τα έξοδά μας– και τώρα το δεύτερο lockdown είναι η χαριστική βολή» δήλωσε στο Documento ο Τηλέμαχος Νικολετάτος, μέλος της Estiasis Greece και εκπρόσωπος καταστημάτων Καισαριανής.
Η κυβέρνηση «πέρα από την επιστρεπτέα προκαταβολή δεν έχει δώσει τίποτε άλλο. Τα λειτουργικά έξοδα τρέχουν κανονικότατα και δεν έχουμε πάρει ούτε προσωπικό επίδομα όπως πήραμε στο πρώτο lockdown. Αλλωστε τα χρήματα από την επιστρεπτέα προκαταβολή είναι μόνο για την επιχείρηση, δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν για άλλους σκοπούς. Δεν απαντάει κανείς πώς θα ζήσουν οι οικογένειές μας. Στην Καισαριανή κόβουν το ρεύμα από τα σπίτια τεσσάρων πέντε επιχειρηματιών. Το προσωπικό κόστος είναι τεράστιο και δεν μπορώ να καταλάβω πώς προκύπτει αυτό το αφήγημα της επιτυχίας».
«Μπορούμε σίγουρα να μιλήσουμε για λουκέτα» επισημαίνει ο κ. Νικολετάτος και συνεχίζει: «Αλλωστε διακινείται ένα σενάριο ότι η πέμπτη επιστρεπτέα προκαταβολή, αυτά τα ψίχουλα σε μορφή δανεισμού δηλαδή, θα κοπεί. Δεν ξέρω τι θα πρωτοπληρώσει κανείς. Η ΔΕΗ στέλνει λογαριασμούς έναντι σαν να είμαστε ανοιχτά. Εμένα μου ήρθε λογαριασμός 1.884 ευρώ. Αν από τις 4.000 ευρώ που παίρνω από την επιστρεπτέα προκαταβολή, οι 2.000 ευρώ πρέπει να πάνε στη ΔΕΗ που λειτουργεί σαν νταβατζής, εγώ τι θα κάνω; Οταν πήγαμε στο υπουργείο Ενέργειας και τους είπαμε ότι αντίστοιχα δρουν και οι ιδιωτικές εταιρείες παροχής ρεύματος μας απάντησαν ότι είναι ανεξάρτητη αγορά και να μην πηγαίναμε. Καμία προστασία από το κράτος».
Μάλιστα προσθέτει ότι «γνωρίζω καταστήματα που έβαλαν λουκέτο κα ιάλλα που τους πήραν το ρολόι της ΔΕΗ και δεν μπορούν να ανοίξουν. Ένας επιχεριηματίας στον Βόλο αυτοκτόνησε. Όταν ανοίξουμε πολλοί δεν θα μπορούν να έχουν τον ίδιο αριθμό εργαζομένων. Έχω 16 εργαζόμενους σε αναστολή και δεν ξέρω αν θα μπορώ να τους υποστηρίξω. Πρέπει να διατηρηθεί χαμηλός ΦΠΑ και αν γίνετια να κατέβει κι άλλο. Να προστατευθούν οι θέσεις εργασίας, να επιδοτηθεί η εργασία και όχι η ανεργία, να δούμε τα λειτουργικά έξοδα και να μας πουν με τι όρους και με ποια συγκεκριμένα χρονοδιαγράμματα θα ανοίξει η αγορά. Δεν θέλω να γίνω μάντης κακών αλλά δεν τα βλέπω καλάτα πράγματα για τον κλάδο κι αυτό θα αποτελέσει πλήγμα και για τον τουρισμό».
«Πολλοί εκφράζουν σκέψεις για λουκέτο»
«Η πτώση στον ετήσιο κύκλο εργασιών για τα εστιατόρια ανέρχεται περίπου στο 50%, ενώ στα καφέ γύρω στο 20-30%. Πολύ μεγάλο πρόβλημα αντιμετωπίζουν ο ιαίθουσες εκδηλώσεων όπως και τα κέντρα διασκέδασης. Εκεί η ζημιά είναι ακόμη μεγαλύτερη καθώς δεν τους δόθκηε η δυνατότητα να λειτουργήσουν σωστά. Κι αυτό θα συνεχιστεί γιατί είδικά αυτός ο τομέας θα ανοίξει πιό μετά σε σχέση με τις υπόλοιπες επιχειρήσεις», ανέφερε στο Documento ο Κωνστατνίνος Ναστούλης, πρόεδρος της Ένωσης Επαγελματιών Εστίασης Αγρινίου.
Αυτό που προέχει, σύμφωνα με τον κ. Ναστούλη, είναι «να δούμε την επόμενη ημέρα, σε τι περιβάλλον θα επαναλειτουργήσουν τα καταστήματα εστίας. Γιατί αν ισχύσει το φορολογικό και ασφαλιστικό περιβάλλον που ίσχυε πριν, όπως και άλλα μακροχρόνια κλαδικά προβλήματα, πολλές επιχειρήσεις δεν θα συνεχίσουν να υφίστανται. Πολλοί συνάδελφοι εκφράζουν σκέψεις για λουκέτο ή ακόμη και για να αλλάξουν επαγγελματική σταδιοδρομία. Γεγονός που θα επιφέρει πολλαπλάσια προβλήματα, αφού πολλά άλλα επαγγέλματα είναι εξατώμενα από τον κλάδο».
«Τα μαγαζιά κλειστά αλλά τα έξοδα τρέχουν»
«Ενώ τα µαγαζιά είναι κλειστά, τα έξοδα τρέχουν. Με τις ∆ΕΚΟ έχουµε προβλήµατα, έρχονται να κόψουν το ρεύµα σε πολλές επιχειρήσεις. Επίσης αντιµετωπίζουµε ζητήµατα εξώσεων, γιατί πολλά συµβόλαια λήγουν αυτή την περίοδο και οι ιδιοκτήτες εξωθούν τους επιχειρηµατίες να αφήσουν τα µαγαζιά και µάλιστα τους πιέζουν να κάνουν νέα µισθώµατα µε προσαύξηση ώστε να µην υφίστανται τη µείωση ενοικίου που επιβάλλει το κράτος» δήλωσε στο Documento ο Βασίλης Αθανασιάδης, εκπρόσωπος του Επιµελητηρίου Αρκαδίας στην Κεντρική Ενωση Επιµελητηρίων Ελλάδος και µέλος του Συλλόγου Καφεστιατόρων Αρκαδίας.
«Υπάρχουν σκέψεις από επιχειρηματίες για λουκέτο επειδή η εκτίμηση είναι ότι θα έχουµε παρατεταµένο lockdown που µπορεί να διαρκέσει και µετά τις 7 Ιανουαρίου. Εχουµε πάρει κάποια ρευστότητα από την επιστρεπτέα προκαταβολή, αλλά δεν είναι πολλά χρήµατα για να αντεπε ξέλθει ένας επιχειρηµατίας, να πληρώσει τα έξοδα που τρέχουν και να ζήσει και ο ίδιος. Μεταξύ όσων ζητάµε την περίοδο της πανδηµίας είναι η πλήρης στήριξη των εργαζοµένων µας, να µην επιστραφεί µεγαλύτερο ποσοστόαπό την επιστρεπτέα προκαταβολή, η οποία να γίνεται µε τη µορφή επιδότησης και όχι βάσει του τζίρου και των εξόδων του κάθε επιχειρηµατία, καθώς και να µειωθεί το µη µισθολογικό κόστος που είναι πολύ βαρύ» καταλήγει.
«Ανένδοτες οι ιδιωτικές εταιρείες παροχής ρεύματος»
«Η πτώση του τζίρου στην Αλεξανδρούπολη ανέρχεται περίπου στο 60-70%. Τα σύνορα στην περιοχή είναι κλειστά από τον Μάρτιο,οπότε δεν είχαµε καθόλου τουρισµό από γειτονικές χώρες, γεγονός που επηρέασε πολύ τον κλάδο της εστίασης.
Αλλω στε είµαστε από τις πρώτες περιοχές στις οποίες επιβλήθηκε καθεστώς ωραρίου» ανέφερε στο Documento ο Νίκος Γεωργιάδης, πρόεδρος Ενωσης Καταστηµάτων Υγειονοµικού Ενδιαφέροντος Εβρου. Ενα από τα σηµαντικότερα προβλήµατα που επισηµαίνει είναι «οι µεγάλοι λογαριασµοί ρεύµατος, ιδιαίτερα προς ιδιωτικές εταιρείες, οι οποίες είναι ανένδοτες και προχωράνε σε διακοπές ρεύµατος. Επίσης, τα καταστήµατα για να ανοίξουν ξανά θα χρειαστούν πολύ µεγάλο κεφάλαιο.
«Το lockdown είναι ήδη πολύ μεγάλο και ό,τι προϊόντα υπήρχαν στα καταστήματα έχουν λήξει ή δοθεί». Ως αποτέλεσµα, «είναι ορατός ο κίνδυνος των λουκέτων. Ηδη στην περιοχή µας πέντε µαγαζιά έκλεισαν από τον Οκτώβριο και είπαν ότι θα ανοίξουν ξανά όταν το επιτρέψουν οι συνθήκες ή βελτιωθεί ο καιρός. Δεν μπο ρούσαν να λειτουργούν µε µειωµένη χωρητικότητα. Πρέπει να εστιάσουµε στην επόµενη ηµέρα: στην επιδότηση των εργοδοτικών εισφορών, στα ενοίκια και στη µείωση του ΦΠΑ»
«Το λουκέτο είναι το πιθανότερο»
«Υπάρχει µεγάλη απώλεια τζίρου. Θεωρώ ότι είναι πολλοί οι συνάδελφοι που θα βρεθούν σε δύσκολη θέση, ειδικά εφόσον όλες οι υποχρεώσεις που έχουν συσσωρευτεί θα πρέπει να πληρωθούν στη λήξη της πανδηµίας.
Στις 30 Απριλίου 2021 είναι προγραµµατισµένο να πληρωθούν όλες οι οφειλές που έχουν πάρει αναστολή. Αν η κυβέρνηση δεν φροντίσει να ρυθµίσει αυτό το ποσό µοιράζοντάς το σε πολλές δόσεις, θα είναι αδύνατον να αποπληρωθεί. Αν αυτή η κρίση σε βρήκε αδύναµο, το λουκέτο είναι το πιθανότερο σενάριο» δήλωσε στο Documento ο Τάκης Ματθαιόπουλος, µέλος του Συλλόγου Καταστηµαταρχών Εστίασης και Αναψυχής Νοµού Αχαΐας.
Σηµειώνει ότι παράλληλα «προκαλεί πολύ µεγάλο πλήγµα η απώλεια των γιορτών κι ενώ εµείς αναµένεται να χάσουµε και δεύτερο καρναβάλι λόγω της πανδηµίας, το οποίο αποτελεί µεγάλο κοµµάτι του τζίρου µας.
Η κυβέρνηση µας έδωσε κάποια ρευστότητα µέσω της επιστρεπτέας προκαταβολής, όµως αυτά τα ποσά είναι δάνεια. Πρέπει να βρεθούν χρηµατοδοτικά εργαλεία ειδικά για την εστίαση, ώστε να ξεπεράσουµε αυτό τον κάβο.
Ο κλάδος προέρχεται από δεκαετή κρίση, έχει µεγάλες παθογένειες και δοµικά προβλήµατα. Αυτό που ζητάµε είναι να µπορέσουµενα πάρουµε χρηµατοδότηση ώστε να περάσουµε αυτούς τους µήνες και κυριότερα να δούµε τι θα γίνει την επόµενη ηµέρα,γιατί η εστίαση όπως είναι δοµηµένη δηµιουργεί ζηµιές και χρέη».
«Το μεγαλύτερο πλήγμα όλων των εποχών»
«Οι υποχρεώσεις είναι πολλές και συσσωρευµένες από την πρώτη καραντίνα, µε αποτέλεσµα να µην µπορούµε να αντεπεξέλθουµε.
∆υστυχώς τα µέτρα οικονοµικής ενίσχυσης που πάρθηκαν στο πρώτο lockdown απέτυχαν, οπότε εξακολουθούµε να έχουµε την ίδια οικονοµική εξουθένωση. Παράλληλα, στο Ηράκλειο ούτε ο τουρισµός βοήθησε. Η εστίαση βιώνει το µεγαλύτερο πλήγµα όλων των εποχών. Εποµένως, αν η κυβέρνηση τις επόµενες ηµέρες δεν λάβει δραστικά µέτρα, δεν θα µπορέσουµε µε τίποτα να κρατηθούµε και θα δούµε πολλά λουκέτα» δήλωσε στο Documento η Μαρία Αντωνακάκη, πρόεδρος του Συνδέσµου Επαγγελµατιών Επισιτισµού και ∆ιασκέδασης.
Μάλιστα, όπως ανέφερε, «ένας στους τρεις επιχειρηματίες τουλάχιστον δεν θα ανοίξει. Παράλληλα, όταν πάψουν οι αναστολές συμβάσεων των εργαζόμενων πολύς κόσμους θα μείνει στον δρόμο. Όταν έρθει η ώρα να επιστραφούν τα χρήματα από τις επιστρεπτέες προκαταβολές θα φανεί η οικονομική εξαθλίωση που έχουν υποστεί οι επιχειρηματίες. Προφανώς οι λοιμωξιολόγοι έχουν τον πρώτο λόγο για το άνοιγμα των επιχειρήσεων, γιατί εννοείται ότι προέχει η υγεία. Αυτό για το οποίο πιέζουμε όμως είναι μια δέσμη μέτρων τα οποία θα μας βοηθήσουν να είμαστε βιώσιμοι και την επόμενη ημέρα».