Στο συνηθισμένο ραντεβού των επικεφαλής της παγκόσμιας οικονομίας στο Νταβός της Ελβετίας οι «παγκόσμιοι ηγέτες» της οικονομίας και της πολιτικής συγκεντρώθηκαν για άλλη μια χρονιά σε μια ελιτίστικη βεγγέρα, στην οποία συζήτησαν τα οικονομικά προβλήματα του πλανήτη χωρίς να εκπροσωπούνται αυτοί που θα πληρώσουν το… μάρμαρο. Οι πολίτες δεν δείχνουν εμπιστοσύνη στους επικεφαλής των εταιρειών –ακόμη μικρότερη στους πολιτικούς– και ίσως έχουν ωριμάσει οι συνθήκες για να έρθει ο «άνθρωπος του Νταβός» σε σύνδεση με την πραγματικότητα όπου οι εταιρείες καταστρέφουν τον πλανήτη για το κέρδος και η πλειονότητα των ανθρώπων που ζουν αυτήν τη στιγμή στον πλανήτη έχουν όσα μια χούφτα δισεκατομμυριούχοι. Σαν βαλβίδα αποσυμπίεσης δεν λείπουν οι εκκλήσεις ακόμη και από ναυαρχίδες των απολογητών του καπιταλισμού, όπως το περιοδικό «Economist», για περισσότερη διαφάνεια στις κυβερνητικές διεργασίες και η απαίτηση για μεγαλύτερο έλεγχο στις εταιρείες ώστε να αποφεύγονται οι καταχρήσεις και οι παρανομίες.
Ο πληθωρισμός
Οι επικεφαλής των κεντρικών τραπεζών που έδωσαν το παρών φάνηκαν να διακατέχονται από τον φόβο του παρατεταμένου υψηλού πληθωρισμού. Οι αυξημένες τιμές έχουν προκαλέσει προβλήματα στον παγκόσμιο νότο, με τις ελλείψεις σε πρώτες ύλες και το κώλυμα που έχει δημιουργηθεί στην αλυσίδα προμηθειών να έχουν επιδεινώσει την κατάσταση. Οι τραπεζίτες δεν μπορούν παρά να πάρουν μέτρα για τη χαλιναγώγηση του πληθωρισμού: να αυξήσουν τα επιτόκια ώστε –σύμφωνα πάντα με μια μονεταριστική λογική– να μειωθεί ο όγκος χρήματος στην αγορά. Ομως η άνοδος των επιτοκίων έχει αντίκτυπο στην πραγματική αγορά, αφού από τη μία οι επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά αναγκάζονται να σπαταλούν όλο και μεγαλύτερο μέρος του εισοδήματός τους, ενώ από την άλλη ο δανεισμός γίνεται ακριβότερος.
Η «αναιμική ανάπτυξη»
Από την πλευρά τους οι εκτελεστικοί διευθυντές των μεγαλύτερων πολυεθνικών ομίλων έδειξαν ότι δεν φοβούνται τόσο τον πληθωρισμό (ίσως επειδή δεν τους αγγίζει πολύ) όσο την «αναιμική ανάπτυξη για τα επόμενα πέντε με επτά χρόνια», όπως είπε ο διευθυντής της επενδυτικής εταιρείας BlackRock Λάρι Φινκ.
Το θέμα στον καπιταλισμό είναι ότι φέρει εγγενώς μια θεμελιώδη αντίφαση: στόχος πάντα είναι το περισσότερο κέρδος, ενώ η αέναη ανάπτυξη είναι χίμαιρα. Ετσι οι επενδύσεις χαρτοφυλακίου, από τις οποίες προκύπτει και ο μισθός του κ. Φινκ, που εξαρτώνται από το κλίμα της οικονομίας, δεν θα αποδώσουν τα αναμενόμενα, εξού και η ανησυχία των απανταχού CEO. Βέβαια, στην τελευταία κρίση σημαντικό ρόλο διαδραμάτισε και η διεθνοποίηση της παραγωγής από τις μεγάλες πολυεθνικές, που τώρα φοβούνται την ύφεση…
Είναι λογικό επομένως να θεωρούν «καταλύτη που θα λειτουργήσει περισσότερο θετικά για την οικονομία» το γεγονός ότι η Κίνα αίρει αιφνιδιαστικά τους περιορισμούς για τον κορονοϊό, αφού αυτό σημαίνει αύξηση της κατανάλωσης και ευκαιρία για κέρδος. Δεν υπολογίζεται όμως το ανθρώπινο κόστος.
Εκκληση για φόρους
Ολοι θυμούνται την προτροπή του Ολλανδού συγγραφέα Ρούτχερ Μπρέχμαν για φορολόγηση των πλουσίων που έκανε τον γύρο του διαδικτύου πριν από λίγα χρόνια. Φέτος μια ομάδα οικονομολόγων, μεταξύ των οποίων και η καθηγήτρια Οικονομικών στο Πανεπιστήμιο Αμχερστ της Μασαχουσέτης Τζαγιάτι Γκος επαναλαμβάνουν το αίτημα για δίκαιη φορολόγηση, με σκοπό τα έσοδα να λειτουργήσουν ανταποδοτικά τόσο για την αντιστροφή της κλιματικής καταστροφής όσο και για την επίτευξη κοινωνικής δικαιοσύνης.
