Εναν αιώνα πριν, ο Γερμανός οικονομολόγος δρ Φριτς Κέστνερ έγραφε ότι «δεν έχουμε πια μπροστά μας την πάλη του συναγωνισμού των μικρών και των μεγάλων, των τεχνικά καθυστερημένων και των τεχνικά προοδευμένων επιχειρήσεων. Εχουμε μπροστά μας το πνίξιμο από τους μονοπωλητές εκείνων που δεν υποτάσσονται στα μονοπώλια, στον ζυγό τους, στην αυθαιρεσία τους…».
Η περιπέτεια του επιχειρηματία Δημήτρη Πολιτόπουλου, ο οποίος το 1998 τοποθέτησε στην αγορά την πρώτη ελληνική μπίρα έχοντας απέναντί του την πανίσχυρη Αθηναϊκή Ζυθοποιία, αλλά και η μάχη του επιχειρηματία Γιώργου Φλωρά με το καρτέλ του ξενόγλωσσου βιβλίου που ξεκίνησε το 2001 και κατέληξε με… πικρή νίκη, καθώς οδηγήθηκε στο κλείσιμο της εταιρείας του το καλοκαίρι του 2015, δείχνουν ότι ο Κέστνερ εξακολουθεί να είναι επίκαιρος στην Ελλάδα του 2017.
Ο Σίσυφος και το βαρέλι
Το 2011 ο γραφίστας των «New York Times» απεικόνισε τον Δ. Πολιτόπουλο σαν τον Σίσυφο που σπρώχνει προς την κορυφή ένα βαρέλι Βεργίνα (βράχος) παρενοχλούμενος από δαίμονες σατύρους φέροντες… πράσινης απόχρωσης φιάλες μπίρας. Στα χρόνια που μεσολάβησαν, στην Αθηναϊκή Ζυθοποιία, τον ισχυρότερο παίκτη της ελληνικής αγοράς μπίρας, έχει επιβληθεί από την Επιτροπή Ανταγωνισμού (ΕΠΑΝΤ) πρόστιμο 31,4 εκατ. ευρώ –το μεγαλύτερο ως τώρα– για κατάχρηση δεσπόζουσας θέσης.
Ωστόσο φαίνεται ότι ο πολυετής «πόλεμος της μπίρας» θα κρατήσει ακόμη, αφού η Ζυθοποιία Μακεδονίας-Θράκης (ΖΜΘ) που ίδρυσε ο Δ. Πολιτόπουλος «για να αποκτήσει η πατρίδα μια 100% γνήσια ελληνική μπίρα» άσκησε πριν από λίγες εβδομάδες αγωγή στην Ολλανδία κατά της Heineken και της Αθηναϊκής Ζυθοποιίας, ζητώντας αποζημίωση 100 εκατ. ευρώ «για τις ζημίες που έχει υποστεί εξαιτίας της –για σχεδόν δύο δεκαετίες– αντιανταγωνιστικής συμπεριφοράς τους, κατά παράβαση της νομοθεσίας της ΕΕ και της εθνικής νομοθεσίας περί προστασίας του ανταγωνισμού» όπως λέει στο Documento ο Δημήτρης Κρις, διευθυντής εταιρικής ανάπτυξης της εταιρείας.
«Η Αθηναϊκή Ζυθοποιία είναι μια από τις πολλές θυγατρικές, αγγλιστί operating company ή OpCo της Heineken σε όλο τον κόσμο – της ανήκει σε ποσοστό 98,8%. Βασικός σκοπός της είναι να παράγει και να εμπορεύεται τα προϊόντα της Heineken –κατά τις μεθόδους και κατευθύνσεις που της υποδεικνύονται από το Αμστερνταμ– παράγοντας πλούτο για τους μετόχους της εν λόγω πολυεθνικής. Εκ τούτου, θεωρήσαμε και θεωρούμε πως η πηγή των προβλημάτων που βιώνουμε στην ελληνική αγορά βρίσκεται στο Αμστερνταμ. Απόφασή μας λοιπόν ήταν να αντιμετωπίσουμε το πρόβλημα στην πηγή του, την Ολλανδία» επισημαίνει ο Δ. Κρις.
Αν και θεωρείται επιτυχία το μερίδιο 6-6,5% που κατέχει σήμερα η Βεργίνα, από την εταιρεία θεωρούν ότι το ποσοστό αυτό θα ήταν αρκετά ψηλότερο «εάν δεν είχαμε να αντιμετωπίσουμε τις αθέμιτες πρακτικές αποκλεισμού από την Αθηναϊκή Ζυθοποιία που περιγράφονται αναλυτικά στην απόφαση της Επιτροπής Ανταγωνισμού».
Η Αθηναϊκή Ζυθοποιία έχει εφεσιβάλει την απόφαση, ζητώντας ακύρωσή της ή μείωση του προστίμου, ενώ στην ερώτηση γιατί ουδέποτε η ΖΜΘ δεν κατέθεσε αγωγή στα ελληνικά δικαστήρια ή καταγγελία στην ΕΠΑΝΤ κατά της Αθηναϊκής Ζυθοποιίας, η πλευρά του Δ. Πολιτόπουλου απαντά ότι στάθηκε αρωγός της ανεξάρτητης αρχής κατά τη διάρκεια της 12ετούς έρευνας που αυτή διεξήγε, παρέχοντας κάθε διαθέσιμο στοιχείο και συμμετέχοντας στη σχετική ακροαματική διαδικασία.
Οι επιχειρηματίες Δημήτρης Πολιτόπουλος και Γιώργος Φλωράς κατήγγειλαν αθέμιτες πρακτικές στην Επιτροπή Ανταγωνισμού και πάλεψαν μέχρι τελικής δικαίωσης
Ο διώκτης των ολιγοπωλίων
Αν κάποιος έχει συνδέσει το όνομά του με τη μάχη εναντίον των καρτέλ, αυτός είναι ο Γ. Φλωράς, ο οποίος μάλιστα, πέραν των υπόλοιπων δράσεών του, πέτυχε την τελική καταδίκη του καρτέλ του ξενόγλωσσου βιβλίου που έδρασε από το 2001 ως το 2012, ενώ κυνήγησε και κατάφερε να σπάσει το καρτέλ των βιβλιοπωλών της Θεσσαλονίκης.
Επίσης προσέφυγε στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή Ανταγωνισμού, με αποτέλεσμα να αναγκαστεί να αλλάξει πολιτική (συμβόλαια με παράνομους όρους) πανευρωπαϊκά η Pearson, πρώην εκδότης των Financial Times και εκ των μεγαλύτερων στον κόσμο.
Παρά τις επιτυχίες του, όμως, ο δρόμος για την καταστροφή είχε ξεκινήσει και κατέληξε στο κλείσιμο των βιβλιοπωλείων Φλωράς το καλοκαίρι του 2015. Στο απόγειο της 40χρονης πορείας της η οικογενειακή εταιρεία του Γ. Φλωρά έφθασε να λειτουργεί δίκτυο 12 βιβλιοπωλείων (το 2006), ενώ είχε γίνει γνωστή για τις φθηνές τιμές στο ξενόγλωσσο βιβλίο.
«Βασική αιτία της οικονομικής καταστροφής της εταιρείας μου ήταν η ίδια η Επιτροπή Ανταγωνισμού» λέει στο Documento ο Γ. Φλωράς. «Και αυτό επειδή ενώ είχε όλα τα ενοχοποιητικά στοιχεία στη διάθεσή της ήδη από το 2003, αδράνησε αδικαιολόγητα να εκδώσει απόφαση και επέτρεψε στο καρτέλ να εξοντώσει την εταιρεία μου».
Ο Γ. Φλωράς προσέφυγε στη δικαιοσύνη εναντίον της Επιτροπής Ανταγωνισμού το 2008. Η πρωτόδικη απόφαση απέρριψε τους ισχυρισμούς του, όμως το Εφετείο τον δικαίωσε, υποχρεώνοντας την ανεξάρτητη αρχή να καταβάλει αποζημίωση για ηθική βλάβη 350.000 ευρώ – με τους τόκους ανήλθε στις 500.000 ευρώ. Η απόφαση του Εφετείου κατέστη οριστική μετά την απόρριψη της αίτησης αναίρεσης της ΕΠΑΝΤ από το ΣτΕ.
Το εντυπωσιακό είναι πως αγωγή κατέθεσε και η ΕΠΑΝΤ στα τέλη του 2014, απαιτώντας ο Γ. Φλωράς να της καταβάλει το ποσό των 500.000 ευρώ ως ηθική βλάβη επειδή τη συκοφάντησε μέσω του διαδικτύου, λέγοντας ότι θάβονται υποθέσεις από συγκεκριμένα στελέχη της Επιτροπής Ανταγωνισμού. Το γεγονός ότι την ώρα που κατέθεσε τη σχετική αγωγή όφειλε (στην εταιρεία) το ανάλογο ποσό, ο πρόεδρος της ΕΠΑΝΤ Δημήτρης Κυριτσάκης το θεωρεί συμπτωματικό, σύμφωνα με δηλώσεις του στη Βουλή.
Η αγωγή έχει και πολιτικό χρώμα, καθώς ασκήθηκε κατόπιν εντολής του τότε πολιτικού προϊσταμένου, υφυπουργού Ανάπτυξης Μάκη Γιακουμάτου (όπως ο ίδιος δήλωσε σε συνεδρίαση του Επιμελητηρίου). Μάρτυρας στο δικαστήριο προσήλθε ο Γιώργος Μυλωνάκης, σύμβουλος του Κυριάκου Μητσοτάκη.
«Η συγκεκριμένη αγωγή αποτελεί πρωτοτυπία καθώς ουδέποτε έως σήμερα το κράτος, με οποιαδήποτε μορφή του, στράφηκε κατά πολίτη επειδή αυτός εξέφρασε αυστηρή κριτική ή ακόμη και εξύβριση εναντίον του» τονίζει ο Γ. Φλωράς.
