Μπορεί η απόπειρα απόσχισης από την Ισπανία να μην αποδειχθεί η πιο απλή, ενδεχομένως ούτε η πιο σοφή επιλογή των Καταλανών εθνικιστών. Ωστόσο κανείς δεν μπορεί να παραβλέψει τη σημασία της αναζήτησης εθνικής ταυτότητας.
Το ότι η ίδια η Καταλονία είναι χωρισμένη στα δύο όσον αφορά το δίλημμα της ανεξαρτησίας είναι το πιο πειστικό επιχείρημα κατά της απόσχισης, σύμφωνα με το συντάκτη του βρετανικού «Guardian», Μάθιου Ντ’ Ανκόνα, ο οποίος όμως εκτιμά ότι η δυναμική της ίδρυσης ανεξάρτητου κράτους διαθέτει και ιστορικό υπόβαθρο και μελλοντική προοπτική.
«Η περιοχή έχει χαμηλή πιστοληπτική ικανότητα και χρέη που έχουν τουλάχιστον τριπλασιαστεί από το 2009. Δεν μπορεί να διαχειριστεί μόνη της την άμυνα, το νόμισμα, τους συνοριακούς ελέγχους και τα έργα υποδομής» γράφει σε πρόσφατο άρθρο του ο κ. Ντ’Ανκόνα. Γι’ αυτό και «μια πλήρης ρήξη με την Ισπανία θα κάνει το Brexit να φαίνεται παιχνιδάκι».
Ωστόσο, το μεγάλο βάρος των ευθυνών φέρει η ισπανική κυβέρνηση, η οποία αντιμετωπίζει την κρίση, κατά τον Βρετανό αναλυτή, με τον χειρότερο δυνατό τρόπο.
«Η Μαδρίτη, με τη βοήθεια των Βρυξελλών, φαίνεται αποφασισμένη να πυροδοτήσει τα αποσχιστικά συναισθήματα αντί να αναζητήσει μια διπλωματική λύση στην κρίση. Μπορεί το δημοψήφισμα της 1ης Οκτωβρίου να ήταν τεχνικά παράνομο, όπως έκρινε το Συνταγματικό Δικαστήριο της Ισπανίας, αλλά ο βάναυσος τρόπος με τον οποίο επιδιώχθηκε να εμποδιστεί από την εθνική αστυνομία και την πολιτοφυλακή έκανε τις κατηγορίες της ισπανικής κυβέρνησης να φαίνονται σαν ανόητα φύλα συκής προς κάλυψη του διάχυτου στους δρόμους αυταρχισμού».
Τα βίντεο που κατέκλυσαν το διαδίκτυο και κυρίως τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης με περιστατικά ωμής αστυνομικής βίας σε νέους και ηλικιωμένους άλλαξαν ριζικά τη συζήτηση των ημερών.
«Εκείνη τη στιγμή, το ερώτημα «Εχει νόημα αυτό το δημοψήφισμα;» αντικαταστάθηκε από το «Πώς είναι δυνατόν να εκτυλίσσονται τέτοιες σκηνές στους δρόμους μιας σύγχρονης φιλελεύθερης δημοκρατίας;», λέει ο Ντ’ Ανκόνα.
Η προσπάθεια του Ισπανού πρωθυπουργού Μαριάνο Ραχόι να παρουσιάσει την ανεξαρτησία της Καταλονίας ως εγκληματική πράξη και έργο συνομωσίας «για την κατάλυση του συντάγματός μας» είναι απολύτως εναρμονισμένη, σύμφωνα με τον αρθρογράφο, με τις επιπλήξεις του βασιλιά Φιλίππου Στ’ προς του Καταλανούς ότι προσπαθούν «να διασπάσουν την ενότητα της Ισπανίας και την εθνική της κυριαρχία».
Αυτή η «εμμονή» της Μαδρίτης με την ακεραιότητα του έθνους δικαιολογείται από την ιδιαίτερη ιστορία της. «Σε μια χώρα που κυβερνήθηκε από ένα στρατιωτικό δικτάτορα από το 1939 έως και το 1975, η απειλή της διάσπασης και της ανομίας είναι ιδιαιτέρως ζωντανή».
«Αλλά σε μια εποχή πυρετώδους αλλαγής όπως η δική μας, πρέπει να δίνεται ο λόγος στην Ιστορία και όχι να της ασκείται βέτο. Οι κακές αναμνήσεις μπορούν να εξηγήσουν σημερινά λάθη, αλλά δεν μπορούν να τα δικαιολογήσουν. Και ο Ραχόι αποδεικνύεται κατώτερος των περιστάσεων. Η απλή επιβεβαίωση ότι οι νόμοι έχουν παραβιαστεί και θα τους επιβάλλουμε και πάλι είναι μια θλιβερή προσέγγιση σε ένα ιδιαιτέρως σύνθετο πολιτισμικό ζήτημα» λέει ο Ντ’ Ανκόνα.
Και εξηγεί: «Είμαι πολύ καχύποπτος για το λαϊκισμό που δίνει εύκολες λύσεις σε σύνθετα προβλήματα: η απόσχιση, όπως και η εχθρότητα προς τη μετανάστευση, δεν μπορεί να είναι η πανάκεια που ισχυρίζονται οι θιασώτες της. Πιστεύω ακόμη στις φιλελεύθερες ιδέες, στα βιώσιμα έθνη-κράτη και τις υπερεθνικές συμφωνίες που καθιστούν εφικτή την παγκόσμια συνεργασία. Είναι όμως επιπόλαιο να ισχυρίζεται κανείς εν έτη 2017 ότι αυτό το σύστημα τα πάει καλά».
Ο Βρετανός αρθρογράφος συνοψίζει λέγοντας ότι: «εάν η κρίση στην Καταλονία έχει ένα μάθημα να μας δώσει μέχρι στιγμής, αυτό είναι ότι η απάντηση της Μαδρίτης – ο «κατασταλτικός συνταγματισμός», για να είμαστε ακριβείς – δεν αποτελεί καν απάντηση. Λέγοντας τα ίδια, απλά φωνάζοντας, δεν θα διασωθεί η ενότητα της Ισπανίας ή και οτιδήποτε άλλο. Όσο η Ιστορία τρέχει το μεγαλύτερο λάθος είναι πιστεύει κανείς ότι υπάρχει σενάριο».