Τα Μέσα στη χώρα κατευθύνουν τη ροή της ενημέρωσης κατά τις επιταγές της εξουσίας
Ο Τζον Μουρ, φωτορεπόρτερ από το πρακτορείο Getty Images, είπε πρόσφατα: «Οι ρεπόρτερ συλλέγουν τα στοιχεία για το εύρος της πανδηµίας. Εµείς οι φωτορεπόρτερ δηµιουργούµε την εικόνα γι’ αυτά τα στοιχεία». Οι ρεπόρτερ συλλέγουν συνήθως νούµερα και αριθµούς µέσα από τα γραφεία τους, οι φωτορεπόρτερ συλλέγουν πάντα εικόνες µέσα από το πεδίο. Κάθε φωτογραφία έχει τη δική της αλήθεια. Είναι ένα κοµµάτι µέσα στο συνολικό παζλ ενός γεγονότος και έχει τη δική της αυτόνοµη αξία.
Κυβερνητικά «δώρα» στα µονοφωνικά ΜΜΕ
Στις αρχές της επιδηµίας όταν έβγαινα να φωτογραφίσω είχα την αίσθηση που είχα όταν έβγαινα για να δουλέψω σε εµπόλεµες ζώνες. Αλλά σε µια κρίση όπως είναι ο πόλεµος ή ένας σεισµός οι εικόνες είναι πιο ορατές. Σε αυτή την κρίση ο φόβος είναι αόρατος. Αισθάνεσαι αυτή την ανασφάλεια. Και από την άλλη είναι και όλη αυτή η προετοιµασία που κάνεις κάθε µέρα – πάντα σκέφτοµαι να µην ξεχάσω τη µάσκα και το αντισηπτικό.
Ο βασικός κανόνας όµως σε κάθε περίοδο κρίσης είναι κυρίως να µη συνηθίσεις την απάνθρωπη κατάσταση στην οποία ζεις. Αυτό είναι το µόνο που θα σε κρατήσει πραγµατικά ασφαλή για να κάνεις τη δουλειά σου σωστά – τόσο σωµατικά όσο και ψυχικά.
Είναι τεράστια πρόκληση για εµάς να καλύψουµε την επιδηµία. Η εικόνα της Αθήνας δεν είναι η ίδια. Είναι µια άδεια πόλη. Εκτός από τη γενική κάλυψη σε περιπτώσεις όπως οι απολυµάνσεις σε δηµόσιους χώρους ή οι δωρεές από εφοπλιστές, οφείλουµε να αναδείξουµε κινήσεις αλληλεγγύης από οµάδες ανεξάρτητων πολιτών που συλλέγουν τρόφιµα και τα µοιράζουν σε ευάλωτους πληθυσµούς, να δώσουµε φωνή σε ευάλωτες οµάδες –στους άστεγους, τους τοξικοεξαρτηµένους, τους πρόσφυγες, τους άνεργους συµπολίτες µας– και ανθρώπους που δουλεύουν υπό απάνθρωπες συνθήκες. Οι ήρωες, τους οποίους αρκετοί χειροκρότησαν από τα µπαλκόνια, είναι οι εργαζόµενοι υγειονοµικοί. Σε αυτό το σηµείο όµως πρέπει να αναφέρω ότι η πρόσβαση που έχουµε στα νοσοκοµεία –κατόπιν συνεννόησης– µάς δίνεται µε το σταγονόµετρο. Αρα υπάρχει δυσκολία να δείξουµε και να αναδείξουµε την ηρωική δουλειά τους αλλά και τις ελλείψεις που έχουν σε υλικά για να µπορούν να είναι ασφαλείς και να συνεχίσουν να προσφέρουν.
Ο τρόπος που η πλειονότητα των mainstream media κάλυψε την «προσφυγική εισβολή» πριν από λίγο καιρό και τώρα καλύπτει την επιδηµία είναι επιεικώς απαράδεκτος. Οι πρόσφυγες, οι οποίοι αρχικά ονοµάστηκαν µετανάστες και στη συνέχεια ανθρώπινες βόµβες και εισβολείς, είναι παρατηµένοι σε κλειστά καµπ-στρατόπεδα πέρα από κάθε ιατρική λογική, για να µην πω πέρα από κάθε ανθρώπινη λογική, ενώ παράλληλα οι Ροµά στοχοποιούνται ρατσιστικά. Σήµερα όποια διαφορετική φωνή εκτός από την κυρίαρχη ακουστεί να λέει ότι δεν είναι όλα καλώς καµωµένα γίνεται εχθρός του κράτους και της προσπάθειας κατά της επιδηµίας. ∆εν είναι τυχαίο εξάλλου το «δώρο» των 11 εκατοµµυρίων ευρώ από την κυβέρνηση προς τα µίντια για καταχωρήσεις και σποτάκια ενηµέρωσης για τα µέτρα προφύλαξης. Κάθε µέσο, ιδιωτικό ή δηµόσιο, θα έπρεπε να τα προβάλλει δωρεάν µεσούσης της πανδηµίας, αν ήθελε να σέβεται τον εαυτό του και το κοινό του. Καθόλου τυχαίο επίσης δεν είναι το «δώρο» της κυβέρνησης προς τους καναλάρχες να µην καταβάλουν τη δόση για τις τηλεοπτικές άδειες το 2020.
Τα σωµατεία Τύπου και το αυγό του φιδιού
Η εµπειρία που έχω αποκοµίσει γυρνώντας στην πόλη αυτές τις µέρες είναι ότι οι πολίτες στη συντριπτική πλειονότητά τους έχουν πειθαρχήσει στα µέτρα της κυβέρνησης. Τα µίντια λοιπόν µεγεθύνουν την απείθαρχη στάση µιας µικρής µερίδας του πληθυσµού προκειµένου να αποκρύψουν τις ευθύνες της κρατικής µηχανής και διακινούν fake news, µε τελευταίο παράδειγµα αυτό που αφορούσε τη συντονισµένη κίνηση από πλευράς Τουρκίας να στείλει πρόσφυγες µε κορονοϊό στην Ελλάδα. Πεδίο δόξης λαµπρό θα ήταν τα σωµατεία Τύπου να αναλάβουν –τους δίνεται αυτή η ευκαιρία για άλλη µια φορά– τις ευθύνες που τους αναλογούν και να επιβάλουν το αυτονόητο, δηλαδή τους κανόνες δεοντολογίας που έχουν γίνει λάστιχο. Οσο όµως συνεχίζουν την τακτική της στοχοπροσηλωµένης λογικής και να χαϊδεύουν τα αυτιά του συντηρητικού ακροατηρίου τους ας έχουν υπόψη ότι ταΐζουν το φίδι του φασισµού που κάποια στιγµή θα τους δαγκώσει.
Τους φωτορεπόρτερ µάς ακολουθεί µια ευχή και µια κατάρα µαζί. Ευχή γιατί επιλέγουµε οι ίδιοι από τις πολλές φωτογραφίες που έχουµε τραβήξει ποιες θα στείλουµε στα ΜΜΕ, άρα ελέγχουµε το υλικό που δηµοσιεύεται τηρώντας απαρέγκλιτα τους κανόνες δεοντολογίας –εξάλλου υπογράφουµε µε το όνοµά µας τις εικόνες και φέρουµε την αντίστοιχη ευθύνη για όσες δηµοσιοποιούµε–, και κατάρα επειδή αυτό µας κάνει «ανεξέλεγκτους» για την εκάστοτε εξουσία, µε ό,τι αυτό συνεπάγεται σε σχέση µε τα εργασιακά και τα ανθρώπινα δικαιώµατά µας τα οποία καταπατούνται µε διάφορους τρόπους. Είµαστε ένας κλάδος σε µόνιµη εξαίρεση αναφορικά µε τα εργασιακά και πνευµατικά του δικαιώµατα, κάτι που επιτέλους θα πρέπει να αποκατασταθεί. Οι φωτογραφίες µας γίνονται ορφανά φέιγ βολάν στο διαδίκτυο.
Η βασική µας αρχή είναι να λογοδοτούµε στην κοινωνία και όχι στους εκδότες. Αλλά από την άλλη έχουµε κουραστεί να υπερασπιζόµαστε τη χαµένη τιµή της δηµοσιογραφίας. Οι φωτορεπόρτερ αυτή την κρίση θα την καλύψουµε ενηµερώνοντας τους πολίτες µε τα µέσα που διαθέτουµε και ελπίζω όταν τελειώσει να µπορούµε να φωτογραφίζουµε µια κοινωνία που θα έχει βγει αλληλέγγυα µε ταξικό πρόσηµο.
O Μάριος Λώλος είναι φωτορεπόρτερ – τέως προέδρος της Ενωσης Φωτορεπόρτερ Ελλάδας
