Η Μαριάν Φέιθφουλ ήταν μια από τις πιο επιδραστικές προσωπικότητες της εποχής μας και άφησε βαθύ αποτύπωμα στη σύγχρονη κουλτούρα.
Η Αγγλίδα τραγουδίστρια και ηθοποιός Μαριάν Φέιθφουλ, που τα τελευταία χρόνια διέμενε σε λονδρέζικο οίκο ευγηρίας για σελέμπριτις, πέθανε έχοντας συμπληρώσει πριν από μερικές εβδομάδες τα 78 της χρόνια (ήταν γεννημένη στις 29 Δεκεμβρίου του 1946). Οι καταχρήσεις του παρελθόντος, ένας καρκίνος που την είχε βρει στο στήθος και μια ηπατίτιδα –απόρροια της χρήσης ηρωίνης– είχαν βλάψει τρομερά την ήδη επιβαρυμένη υγεία της. Ακολούθησαν ένα ατύχημα στο νησί της Ρόδου το 2014 (είχε σπάσει το ισχίο της) και η νόσος της Covid-19 που την είχε στείλει για εβδομάδες στο νοσοκομείο. Η αλήθεια είναι πως οι γιατροί της δεν περίμεναν ότι θα έβγαινε νικήτρια κι απ’ αυτήν τη μάχη.
Κι όμως, εκείνη βγήκε από το νοσοκομείο και –μαζί με τον Γουόρεν Ελις– κατέθεσε το τελευταίο της «spoken word» άλμπουμ, στο οποίο απήγγειλε στίχους Βρετανών ρομαντικών ποιητών. Υστερα ήρθε η άνοια. Στη διάρκεια μιας ραδιοφωνικής συνέντευξης η μνήμη της την εγκατέλειψε πλήρως. Λίγο καιρό μετά η Φέιθφουλ εισήχθη σε οίκο ευγηρίας, έχοντας ευτυχώς στο πλευρό της τον Τζον Ντάνμπαρ (τον είχε παντρευτεί το 1965, στα 19 της) και τον αγαπημένο εγγονό της, Οσκαρ Ντάνμπαρ. Τους τελευταίους δύο μήνες είχε δώσει όλα της τα υπάρχοντα στη δημοπρασία του Οίκου Σόθμπις (κιθάρες, κοστούμια και αξεσουάρ) προφανώς για να καλυφθούν τα έξοδα της νοσηλείας της.
Σύμβολο της γενιάς της
Η γυναίκα αυτή υπήρξε σύμβολο της γενιάς των παιδιών των λουλουδιών. Κόρη ενός καθηγητή ιταλικής λογοτεχνίας και μιας μπαλαρίνας με ρίζες στη δυναστεία των Αψβούργων, είχε την τύχη να την ανακαλύψει το 1964 ο Αντριου Λουγκ Ολνταμ, παραγωγός των Rolling Stones από το 1963 έως το ’67. Ετσι μπήκε στην παρέα των Stones, τραγουδώντας το «As tears go by» (ήταν το αγαπημένο της τραγούδι, αφού συνήθιζε να το επανεξετάζει, ηχογραφώντας το μέχρι και το 2014 σε διαφορετικές βερσιόν).
Ο έρωτάς της με τον Μικ Τζάγκερ υπήρξε θρυλικός. Κοντά του έζησε τη διεθνή καταξίωση αλλά και την απόλυτη καταστροφή. Το διάστημα 1966-1970, που η Φέιθφουλ παράτησε κυριολεκτικά σύζυγο και παιδί για να κάνει τη ζωή της ως ροκ σελέμπριτι, «το κορίτσι του Τζάγκερ» εθίστηκε σε όλων των ειδών τα ναρκωτικά. Κατέληξε άστεγη στο Σόχο, κάνοντας έως και πορνεία για να επιβιώσει. Το ίδιο διάστημα της προσωπικής της εξαθλίωσης οι Rolling Stones αφαίρεσαν το όνομά της από τα credits του τραγουδιού «Sister morphine» (συνυπέγραφε τη σύνθεση), με αποτέλεσμα να χάσει για πολλά χρόνια τα πνευματικά της δικαιώματα.
Σαν τον φοίνικα που αναγεννιέται μέσα από τις στάχτες, η Φέιθφουλ έκανε ένα συγκλονιστικό come back το 1979 με το άλμπουμ «Broken english». Οι ερμηνείες της δεν θύμιζαν τη folkist τραγουδίστρια των sixties, δεν είχε την αγγελική φωνή πλέον, αλλά αυτή ενός μπαρουτοκαπνισμένου κροταλία. Οι καταχρήσεις και η ναρκω-εξάρτηση συνέχισαν να την κατατρέχουν, μαζί με απόπειρες αυτοκτονίας και νοσηλείες σε κέντρα αποτοξίνωσης σε Ευρώπη και Αμερική.
Σταθμοί στην καριέρα της
Μεγάλοι σταθμοί στην καριέρα της τα άλμπουμ «Strange weather» (1987), στο οποίο συνεργάστηκε για πρώτη φορά με τον Τομ Γουέιτς, και «20th century blues» (1996), που την αναγόρευσε σε ιέρεια των τραγουδιών του Κουρτ Βάιλ και του Μπέρτολτ Μπρεχτ. Σταθεροί συνοδοιπόροι της τα τελευταία χρόνια ο Νικ Κέιβ και ο Γουόρεν Ελις, ενώ πολλές ήταν και οι συνεργασίες της με νεότερους καλλιτέχνες, από τον Τζάρβις Κόκερ και τους Metallica μέχρι τον Ρούφους Γουέινραϊτ και την Anohni. Σπουδαία και η θητεία της στο θέατρο και περισσότερο στον κινηματογράφο. Αξίζει να μνημονεύσουμε το «Κορίτσι με τη μοτοσικλέτα» («Girl on a motorcycle», 1968) του Τζακ Κάρντιφ με παρτενέρ της τον Αλέν Ντελόν και το «Irina Palm» (2007) του Σαμ Γκραπάρσκι με παρτενέρ της εκείνη τη φορά τον Μίκι Μανόλοβιτς.
Η δύσκολη σχέση με την Ελλάδα
Τη Μαριάν Φέιθφουλ είχα την τύχη να τη γνωρίσω προσωπικά και να μου δώσει δύο συνεντεύξεις, το 2011 στη Ρόδο και το 2016 στο διαμέρισμά της στο Παρίσι. Θα θυμάμαι πάντα πόσο αρνητική είχε γίνει με τη χώρα μας, την οποία είχε επισκεφτεί πολλές φορές για συναυλίες και για διακοπές, επειδή θεωρούσε πως οι Ελληνες γιατροί που τη χειρούργησαν στο ισχίο δεν είχαν κάνει καλά τη δουλειά τους. Θαύμαζε τον Ομηρο και τη Σαπφώ, ενώ αγνοούσε –ή έτσι ήθελε να λέει τουλάχιστον– τον Κωνσταντίνο Καβάφη. Μόνο τη Μελίνα Μερκούρη γνώριζε και θαύμαζε από την Ελλάδα, όπως η ίδια μου είχε εκμυστηρευτεί.
Κι όταν σε μια άλλη ιδιωτική συζήτηση που είχαμε της είπα πως οι νέοι στην Αγγλία δεν γνωρίζουν καν το όνομά της και το καλλιτεχνικό της έργο είχε γίνει έξαλλη. Ηταν και η αφορμή να μου μιλήσει για τις αλλαγές στη βιομηχανία του θεάματος, για τα σκουπίδια που ταΐζουν τη νεολαία, για την ασχετοσύνη των δημοσιογράφων που την πλησίαζαν κατά καιρούς, καθώς και για τη θέση της ως γυναίκας λαβωμένης και ταυτόχρονα δυνατής μέσα στη διεθνή μουσική σκηνή. Θα τη θυμάμαι πάντα με αγάπη, μια αγάπη που είχε εκκίνηση την εφηβεία μου μαζί με όλα τα «μυστήρια» του ροκ.
Διαβάστε ακόμα:
Γιάννης Η. Χάρης: Αποχαιρετισμός σε ένα φωτεινό μυαλό
Ο Ιάσων Τριανταφυλλίδης, το παλιό ελληνικό σινεμά και οι «ψευτοκουλτουριάρηδες»
