Η πρώτη ποιητική συλλογή της Μαριαλένας Σπυροπούλου, με τίτλο «Κόρη χωρίς πλάτη» κυκλοφόρησε πριν από λίγες μέρες. Με στίχους που δοξολογούν και ταυτόχρονα πενθούν το σώμα, ηδυπαθές, ανθηρό, τόπο μυστικιστικής μέθεξης και συνάμα πεδίο φθοράς και κέλυφος ατέλειας, η ποιήτρια μιλά για την απουσία και την έλλειψη που είναι ριζωμένη ακόμα και μέσα στο εμπύρετο άγγιγμα της επιθυμίας, ακόμα και μέσα στην πλησμονή της θυγατρικής ή της μητρικής αγάπης. Αποτυπώνοντας με σπαρακτική ειλικρίνεια το γυναικείο βίωμα, μετουσιώνει τα «θέλω του κόσμου» σε ποιητική τροφή, σε σάρκα της γλώσσας.
Η Μαριαλένα Σπυροπούλου εργάζεται ιδιωτικά ως ψυχαναλυτική ψυχοθεραπεύτρια. Αρθρογραφεί σταθερά στην Καθημερινή στο ένθετο «Τέχνες και Γράμματα» και στο περιοδικό Φρέαρ. Έχει γράψει τη νουβέλα «Ρου», το ψυχαναλυτικό παραμύθι «Ο μαγικός καθρέφτης» και το μυθιστόρημα «Τάισέ με».
Με αφορμή την κυκλοφορία του βιβλίου απαντά στο Ερωτηματολόγιο του Docville.
Πού γεννηθήκατε και πού μεγαλώσατε;
Γεννήθηκα στην Αθήνα, μεγάλωσα στα Άνω Πατήσια. Είμαι παιδί του κέντρου, αν και πήγα σχολείο στην Κηφισιά και ζω τα τελευταία δεκαπέντε χρόνια, τα σημαντικότερα της ενηλικίωσής μου, στο Χαλάνδρι.
Όταν ακούτε τη λέξη σπίτι τι σας έρχεται στο μυαλό;
Σπίτι για μένα είναι η αναφορά μου, το οικείο, αυτό που αναβλύζει ζεστασιά και θαλπωρή. Σπίτι είναι συνυφασμένο με τον χειμώνα, τη φωτιά, τα ζεστά σκεπάσματα. Το σπίτι μπορεί να γίνει και ασφυκτικό ενίοτε, το δικό μου δεν είναι τυχαίο ότι έχει δύο πόρτες εισόδου και εξόδου. Για παν ενδεχόμενο.
Μια ανάμνηση από τα παιδικά σας χρόνια.
Ζω καλά μέσα στη μνήμη μου, έχω αναμνήσεις από πολύ πρώιμα χρόνια, ακόμα και πριν από την κατάκτηση του λόγου, σαν αισθήσεις, μυρωδιές, σκιές. Ή τουλάχιστον έτσι νομίζω ότι είναι μνήμες και όχι παιχνίδια του δικού μου μυαλού. Μια ζωντανή παιδική ανάμνηση είναι να ξεμπερδεύω το νήμα πλέξης στα χέρια μου, για να πλέξει στωικά και σιωπηλά η γιαγιά μου το επόμενο «βελονάκι» της. Μια άλλη είναι εγώ να σκαρφαλώνω το δέντρο (βερικοκιά) που είχαμε στην πίσω αυλή μας στην Πρέβεζα, στο σπίτι των παιδικών μου χρόνων. Ή να μαζεύω βερίκοκα, άλλα να τα τρώω, άλλα να τα κάνω με τη γιαγιά μου μαρμελάδα.
Πότε ήταν η πρώτη φορά που βυθιστήκατε σε ένα βιβλίο;
Διάβαζα από πολύ μικρή κόμικ και κλασικά εικονογραφημένα. Το πρώτο μου παραμύθι που θυμάμαι έντονα είναι η Σταχτοπούτα, με στοίχειωσε για διάφορους λόγους αυτό το παραμύθι. Και έβλεπα με δέος τους τίτλους της βιβλιοθήκης του πατέρα μου. Θυμάμαι πολύ ζωντανά την πρώτη φορά που είπα ότι θα γράψω ένα βιβλίο. Ήμουν έξι χρόνων και μόλις είχα ξεκινήσει την Α’ δημοτικού. Τότε νομίζω ότι βυθίστηκα στην επιθυμία να ζω μέσα στα βιβλία, όχι μονον ως αναγνώστης αλλά και ως δημιουργός.
Ποιος ήταν ο άνθρωπος που σας μύησε στο διάβασμα;
Ο πατέρας μου αναμφίβολα. Με το παράδειγμά του. Διάβαζε πολύ και είχε πολύ αυστηρές και ελιτίστικες επιλογές. Δύσκολα βιβλία, κλασικά αριστουργήματα. Και Έλληνες συγγραφείς, διάβασε πολύ ποίηση επίσης. Όταν ήμουν όμως μικρή όλα αυτά μου την έσπαγαν και τα θεωρούσα εξαιρετικά βαρετά.
Τι σας ώθησε στη συγγραφή;
Έκανα και κάνω τα πάντα για να μην βουτήξω για πάντα μέσα στο βυθό της συγγραφής. Παίρνω αναπνευστήρες, μπρατσάκια, παίζω και τσαλαβουτώ στις ακτές της, αλλάζω μαγιό και βάζω αντηλιακό για να ξεχνιέμαι. Αλλά η τεράστια φυσική μου προδιάθεση έρχεται στον ύπνο μου και μου θυμίζει ότι είμαι μισός άνθρωπος, μισό ψάρι. Και ο φυσικός μου τόπος είναι κάτω από το νερό. Πάντως ακόμα δεν με αποδέχομαι. Η ζωή είναι πολύ πιο ωραία χωρίς τη γραφή, για μένα τουλάχιστον.
Η συγγραφή είναι τρόπος ζωής;
Και τρόπος θανάτου θα έλεγα…
Η ζωή του συγγραφέα είναι μοναχική;
Ναι, είναι μοναχική. Αλλά αυτό δεν έχει να κάνει με το πόσες ώρες της ημέρας περνάει μόνος τη ζωή του, αλλά πώς ζει μέσα του τη ζωή του. Η μοναχικότητα έχει να κάνει πολύ με την εσωτερική διάσταση του ότι αυτό που ζω μέσα μου δεν είναι αυτό που εύκολα επικοινωνείται ή βιώνεται εξωτερικά. Είμαι νομίζω και εγώ όπως και πολλοί συγγραφείς καταραμένοι, από αυτή την άποψη. Ζούμε σε δύο διαστάσεις. Νομίζω γεννιέται κάποιος έτσι. Είμαι εξωτερικά κοινωνικός και ζεστός άνθρωπος, και έτσι δύσκολα κάποιος κατανοεί ότι δεν είμαι ποτέ απόλυτα εκεί, γιατί κάτι άλλο πάντα με καλεί. Και αυτό είναι η μοναχικότητά μου. Όσο μεγαλώνω τη δέχομαι, την αποδέχομαι, την καλοδέχομαι, την αποζητώ.
Υπάρχουν ιδανικές συνθήκες για τη συγγραφή ενός βιβλίου;
Εγώ είμαι ιδανική για να σας μιλήσω για τη συγγραφή σε μη ιδανικές συνθήκες. Όταν είσαι εργαζόμενη, μητέρα, σύντροφος και υπεύθυνος άνθρωπος, η συγγραφή μπορεί να γίνει μια εξαιρετικά δύσκολη αποστολή. Ονειρεύομαι μια μέρα που δεν θα με έχει κανείς ανάγκη, δεν θα χτυπά το τηλέφωνό μου, δεν θα με φωνάζει κανείς μαμά και θα στέκομαι μόνη μπροστά στον υπολογιστή και θα του λέω: τώρα, μωρό μου, οι δυο μας.
Ποιο ήταν το πρώτο πράγμα που σκεφτήκατε όταν ολοκληρώσατε το νέο βιβλίο σας;
Ούτε να σκεφτώ δεν ήθελα ότι θα δουν το φως της δημοσιότητας, ιδίως τα ποιήματα. Μια πλευρά μου υποκρίνεται ότι αυτό δεν συνέβη ποτέ, μια άλλη αρνείται ότι εγώ τα έγραψα. Για να συνεχίζω να εκδίδω παίζω με τον εαυτό μου παιχνίδια αρνητικής ψευδαίσθησης.
Νιώσατε ποτέ φόβο έκθεσης;
Ναι νιώθω μεγάλο φόβο και για διάφορους λόγους. Κάνω και μια πολύ υπεύθυνη δουλειά που με απασχολεί πολύ πώς το συγγραφικό και ποιητικό μου έργο επηρεάζει την ψυχοθεραπευτική μου εργασία. Άργησα να εκδώσω γιατί σκεφτόμουν πολύ τους δικούς μου, την οικογένειά μου κ.λπ. Δεν θα έγραφα ποτέ ωμή αυτοαναφορική λογοτεχνία γιατί το ότι εσύ αποφασίζεις να γίνεις συγγραφέας, δεν σημαίνει ότι φταίνε σε τίποτα οι οικείοι σου ή θέλουν να δουν τον εαυτό τους και τη ζωή τους να εκδίδεται, άρα και να εκτίθεται. Για αυτό είμαι πολύ προσεκτική και φροντιστική ως άνθρωπος με τους άλλους. Στο σημείο όμως που επιτρέπω όσο μεγαλώνω στον ίδιο μου τον εαυτό να απελευθερώνεται. Και να γράφει όσο ελεύθερα θέλει.
Συγγραφικό μπλοκάρισμα. Σας έχει τύχει;
Για την ώρα όχι. Έχω ρέουσες πηγές έμπνευσης. Μου τυχαίνει όμως το να μη βρίσκω το χρόνο που θέλω. Και να μπλοκάρω τη διαδικασία για να μην μπω σε ψυχικά μονοπάτια που με ζορίζουν. Αυτομπλοκάρομαι ακόμα.
Ποιοι συγγραφείς έχουν «γράψει» μέσα σας;
Αρκετοί και με σταθερές αγάπες για διαφορετικούς λόγους. Ο Μισέλ Ουελμπέκ, η Ιζαμπέλ Αλιέντε όταν ήμουν μικρότερη, ο Φίλιπ Ροθ, η Γιόκο Ογκάουα, ποιητές όπως η Έμιλι Ντίκινσον, η Σύλβια Πλαθ, η Κατερίνα Αγγελάκη-Ρουκ, η Κική Δημουλά, ο Νικόλαος Κάλας κ.ά.
Το ποτήρι είναι μισοάδειο ή μισογεμάτο;
Όσο μεγαλώνω και περνούν τα χρόνια, και δυσκολεύουν οι συνθήκες και ζορίζομαι, και στενεύουν τα περιθώρια, τόσο πιο μισογεμάτο γίνεται το ποτήρι. Τόσο πιο ευγνώμων είμαι για την ημέρα που ξημερώνει.
Αύριο ξημερώνει μια καλύτερη μέρα;
Όχι δεν ξημερώνει καλύτερη μέρα, αλλά αυτό δεν πρέπει να μας εμποδίσει να γιορτάσουμε τη ζωή, δεν πρέπει να μας εμποδίσει να γίνουμε καλύτεροι άνθρωποι. Θα έρθουν δύσκολες μέρες και ακόμα δυσκολότερες αλλά η ζωή είναι από μόνη της μια γιορτή στην οποία θέλω να συμμετέχω. Ούτε ο θάνατος δεν αλλοιώνει τη γιορτή, ίσα ίσα την κάνει πιο ζωντανή.
Βασίζεστε στην καλοσύνη των ξένων;
Βασίζομαι στην καλοσύνη γενικά. Δεν περιμένω τίποτα από κανέναν, αλλά δεν υπάρχουν ξένοι για μένα. Όλοι είναι άγνωστοι μέχρι να γίνουν γνώριμοι. Και αυτό ισχύει και για τους γνωστούς μας. Είναι γνωστοί αλλά και ξένοι την ίδια στιγμή. Βασίζομαι στην καλοσύνη όσων έχουν το σκίρτημα να συναντηθούν «γυμνοί» με τον άλλον. Σε αυτήν τη διάθεση βασίζομαι και στον εαυτό μου. Στη «γύμνια» μου.
Η κόλαση είναι οι άλλοι;
Κόλαση μπορεί να γίνει ο φόβος και η παράνοια. Και μέσα μας και έξω από εμάς. Δεν θέλω να μπαίνω πολύ στη συναλλαγή με την παράνοια ανθρώπων που δεν θα συναντηθούμε ποτέ και για τίποτα. Επιλέγω να απομονώνομαι όσο μεγαλώνω. Με μερικούς ανθρώπους, ακόμα και να είναι δικοί μας, δεν μιλάμε την ίδια γλώσσα. Δεν με ενδιαφέρει να μάθω στους άλλους εγώ κάτι, αλλά δεν θέλω να χάσω ό,τι με κόπο κατέκτησα για μένα.
Ποιο χαρακτηριστικό της ανθρώπινης φύσης εκτιμάτε ιδιαιτέρως;
Εκτιμώ πολύ την τρυφερότητα και τον αυτοσαρκασμό. Εκτιμώ τους ευφυείς συναισθηματικά ανθρώπους που έχουν συνείδηση των ορίων τους.
Ποιο χαρακτηριστικό της ανθρώπινης φύσης σας απωθεί;
Η αχόρταγη, βουλιμική φύση. Με απωθεί πολύ το ανοικονόμητο μέγεθος των ανθρώπων, που δεν μετράνε σωστά το μπόι τους και θέλουν να κατακτήσουν τα πάντα.
Τι ρόλο παίζει η φιλία στη ζωή σας;
Τον μεγαλύτερο και σπουδαιότερο ρόλο. Η φιλία για μένα είναι η ελπίδα να ζήσω. Περισσότερο απ’ οτιδήποτε άλλο. Κουρνιάζω στην καλοσύνη των φίλων.
Είναι σημαντικός για εσάς ο έρωτας;
Ο έρωτας ως αναζήτηση είναι πολύ σημαντικός για εμένα. Επίσης είναι πολύ σημαντική η αίσθηση ότι επιθυμείς κάποιον και σε επιθυμεί και αυτός. Είναι πολύ σημαντική και η ερωτική συνεύρεση. Όσο όμως μεγαλώνω δεν με ενδιαφέρει ο τυφλός παθιασμένος έρωτας, τον βρίσκω πιο πολύ ασθένεια παρά πλούτο. Γνωρίζω πλέον καλά ότι οι ερωτεύσιμοι άνδρες για τα δικά μου γούστα είναι όλο και λιγότεροι. Από την άλλη νιώθω τόσο πλήρης με όσα έχω ζήσει και ζω.
Τι είναι ευτυχία για εσάς;
Ευτυχία είναι η ικανοποίηση ότι πήρα από νωρίς τον εαυτό μου και τον οδήγησα μέσα στα χρόνια σε μια σεβαστή πορεία, με κόπο και αγώνα. Ευτύχησα να έχω δυο γονείς που με τις ελλείψεις τους, με αγάπησαν πολύ και με αγαπάνε, ευτύχησα να έχω και εγώ τη δυνατότητα της αγάπης και ευτύχησα να έχω γίνει μητέρα. Ευτύχησα να δω τα βιβλία μου να ταξιδεύουν. Τι άλλο να ζητήσει κανείς;
Η ομορφιά μπορεί να σώσει τον κόσμο;
Η επίπλαστη, νευρωτική αναζήτηση της τελειότητας, η ομορφιά του αγοραίου δεν θα σώσει κανεναν και θα βυθίσει τον εαυτό της στην απελπισία. Η ομορφιά της φύσης, της σιωπής, της αγκαλιάς, των λέξεων που έχουν αντίκρισμα στο αίμα και στο σώμα, αυτή η ομορφιά ναι θα σώσει τον κόσμο. Αλλά πού στέκεται εκεί ο άνθρωπος;
Πώς σκέφτεστε τον εαυτό σας σε δέκα χρόνια;
Νομίζω σήμερα είμαι ο εαυτός μου μετά από δέκα χρόνια, νιώθω πιο μεγάλη από τα 44 μου έτη και την ίδια στιγμή υγραίνομαι από το κορίτσι που ήμουν. Χαίρομαι τόσο που μεγαλώνω, είναι μεγάλο βάρος η νεότητα. Η ωριμότητα έχει εάν την επεξεργαστείς μια πολύ ωραία συνειδητοποίηση και ησυχία.
Είστε ικανοποιημένη με όσα έχετε καταφέρει μέχρι σήμερα;
Πολύ ικανοποιημένη. Και όσα δεν έγιναν, καλώς δεν έγιναν. Το πιο δύσκολο ήταν να με αγαπήσω, άπαξ και έγινε αυτό, όλα φαίνονται πιο στρωτά.
Info
Η ποιητική συλλογή «Κόρη χωρίς πλάτη» της Μαριαλένας Σπυροπούλου κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Στερέωμα.
