Όπως ενημερωθήκαμε μόλις εχθές το βράδυ αύριο Πέμπτη 3 Νοεμβρίου ξεκινάει στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης η έκθεση «Γυρισμός. Κυκλαδικοί θησαυροί στο ταξίδι της επιστροφής» σε συνεργασία με το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού, η οποία περιλαμβάνει 15 αρχαιότητες από τη Συλλογή του Λέοναρντ Στερν.
Χωρίς λαμπερά εγκαίνια -όπως μας έχει συνηθίσει άλλες φορές το Υπουργείο Πολιτισμού- τόσο το Μουσείο όσο και η πολιτική ηγεσία φαίνεται να θέλουν να αποφύγουν τα φώτα της δημοσιότητας. Γεγονός πραγματικά παράδοξο εφόσον με τόση περηφάνεια η κυβέρνηση Μητσοτάκη διατυμπανίζει εδώ και μήνες την μεγάλη επιτυχία της εν λόγω Συμφωνίας. Μάλιστα η συνέντευξη τύπου που ανέμεναν οι δημοσιογράφοι -και που υπήρχαν πληροφορίες ότι θα αποφευχθεί ώστε να μην τεθούν «δύσκολα» ερωτήματα που απασχολούν έντονα την κοινή γνώμη- τελικά θα αντικατασταθεί με μια… ξενάγηση από αρχαιολόγους του Μουσείου στις 8 Νοεμβρίου.
Με τον αρχαιολόγο Δρ Χρήστου Τσιρογιάννη να έχει ταυτοποιήσει ότι το ειδώλιο με αριθμό 29 της Συλλογής Στερν περιλαμβάνεται στο αρχείο φωτογραφιών του καταδικασμένου για αρχαιοκαπηλία Becchina και ενώ σύμφωνα με στοιχεία που κατατέθηκαν στην Εισαγγελία Αρχαιοκαπηλίας από τον Σύλλογο Ελλήνων Αρχαιολόγων και τον Σύλλογο Εκτάκτων Αρχαιολόγων, 5 ειδώλια της Συλλογής προέρχονται από τις λαθρανασκαφές στο νησί της Κέρου, το Υπουργείο Πολιτισμού συνεχίζει να σφυρίζει αδιάφορα. Σε πρόσφατη δε απάντησή του το Υπουργείο σε Κοινοβουλευτική Ερώτηση βουλευτών του ΜΕΡΑ25, δήλωσε -προς έκπληξη όλων!- ότι «δεν διαθέτει στοιχεία για να επιβεβαιώσει, αν ο συμμετέχων στο Διοικητικό Συμβούλιο του ινστιτούτου «Ηellenic Ancient Culture Institute, Inc» (Ινστιτούτο Αρχαιοελληνικού Πολιτισμού) Αμερικανός πολίτης είναι γιος του συλλέκτη».
Από τη μεριά του το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης αναφέρει ότι η έκθεση αποτελεί το πρώτο βήμα υλοποίησης της ιστορικής συμφωνίας μεταξύ του Υπουργείου, του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης και του Μητροπολιτικού Μουσείου Τέχνης της Νέας Υόρκης (ΜΕΤ) που κυρώθηκε από το Ελληνικό Κοινοβούλιο στις 9 Σεπτεμβρίου 2022. «Η συμφωνία προβλέπει τη σταδιακή επιστροφή στην Ελλάδα της συλλογής 161 πρωτοκυκλαδικών αρχαιοτήτων μοναδικής αρχαιολογικής αξίας του Αμερικανού συλλέκτη Leonard Stern.
15 από τις αρχαιότητες αυτές παρουσιάζονται για πρώτη φορά παγκοσμίως, στην Αθήνα, στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης. Θα ακολουθήσει η έκθεση του συνόλου της συλλογής στο ΜΕΤ, πριν την οριστική επιστροφή της στη χώρα μας». Ειδικότερα περιλαμβάνονται δέκα μαρμάρινα ειδώλια και πέντε αγγεία κατασκευασμένα από μάρμαρο, στεατίτη και πηλό, που καλύπτουν ένα ευρύ χρονολογικό φάσμα, από τους χρόνους της Νεότερης Νεολιθικής έως και εκείνους της Πρωτοκυκλαδικής ΙΙ περιόδου (περ. 5300 – 2400/2300 π.Χ.). Τα ειδώλια αναπαριστούν αποκλειστικά τη γυναικεία μορφή ανήκοντας σε τύπους και παραλλαγές που αντιστοιχούν στους τεχνοτροπικούς ρυθμούς της κάθε περιόδου (σχηματικά, προκανονικά, κανονικά), ενώ τα αγγεία αντιπροσωπεύουν μερικούς από τους χαρακτηριστικότερους τύπους σκευών ολόκληρης της Πρωτοκυκλαδικής περιόδου.
Ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων σχολιάζει ωστόσο ότι «τα προϊόντα αρχαιοκαπηλίας οφείλουν να κατασχεθούν άμεσα υπέρ του ελληνικού δημοσίου και να επιστρέψουν στη χώρα. Δεν αποτελούν αντικείμενο “διαπραγμάτευσης” με ιδιωτικά Μουσεία και ιδιωτικά Ιδρύματα της αλλοδαπής. Δεν νοείται το ελληνικό δημόσιο να νομιμοποιεί με νόμο προϊόντα αρχαιοκαπηλίας, λαθρανασκαφής και παράνομης διακίνησης.
Με βάση τον Αρχαιολογικό Νόμο δεν επιτρέπεται να αναγνωριστεί κατοχή ιδιώτη ή Ιδρύματος (εν προκειμένω: του HACI με έδρα το Ντέλαγουερ των ΗΠΑ) σε αρχαία αντικείμενα που αποτελούν προϊόντα αρχαιοκαπηλίας. Δεν επιτρέπεται να εκτίθενται στο εξωτερικό προϊόντα αρχαιοκαπηλίας που δεν έχουν καν επιστρέψει στην χώρα. Δεν επιτρέπεται να στέλνονται στο Μητροπολιτικό Μουσείο της Ν. Υόρκης για 50 χρόνια αρχαιότητες από ελληνικά μουσεία ως «αντάλλαγμα» για κλεμμένες αρχαιότητες ή κίβδηλα αντικείμενα. Πόσο μάλλον να τιμηθεί ως «δωρητής του ελληνικού πολιτισμού» ένας πολυεκατομμυριούχος που επί δεκαετίες συνέλεγε αρχαιότητες μέσα από «γκρίζες» διαδρομές, χρηματοδοτώντας τα κυκλώματα διεθνούς διακίνησης αρχαιοτήτων. Δεν νοείται, επίσης, το ελληνικό δημόσιο να δουλεύει για τα έσοδα ιδιωτικών Μουσείων με αρχαιοκαπηλικές συλλογές, όπως το Μητροπολιτικό Μουσείο της Νέας Υόρκης και το Κυκλαδικό Μουσείο-Γουλανδρή.
Η αναγνώριση της κατοχής των αρχαιοτήτων αυτών σε ένα Ινστιτούτο (HACI) στη διοίκηση του οποίου μετέχει ο γιος του Leonard Stern και ο οικονομικός διευθυντής των επιχειρήσεών του, σύμφωνα με το Καταστατικό του HACI που τεχνηέντως απέκρυψε η Υπουργός από την ελληνική Βουλή, αποτελεί ούτως ή άλλως ένα χωριστό σκάνδαλο και λόγο ακύρωσης της συγκεκριμένης «Συμφωνίας».
Και ζητά εκτός των άλλων:
-Η Συμφωνία (νυν Νόμος 4968/2022) να ακυρωθεί άμεσα.
-Το ειδώλιο ν. 29, μαζί με τα άλλα 160 αντικείμενα οφείλουν να κατασχεθούν με τη συνεργασία των εισαγγελικών αρχών της Ελλάδας και της Ν. Υόρκης και να ελεγχθεί άμεσα η γνησιότητα και η προέλευσή τους από τους Έλληνες επιστήμονες και τις αρμόδιες ελληνικές Αρχές.
