Παλιά σχολικά εγχειρίδια αποκαλύπτουν όσα κρύβουν επιμελώς οι «μακεδονομάχοι»
Η συμφωνία των Πρεσπών, εκτός από τη μετονομασία της γειτονικής χώρας σε Βόρεια Μακεδονία, οδήγησε και σε δημόσια συζήτηση –συχνά συνοδευόμενη από ακροδεξιά και εθνικιστική ρητορική– αναφορικά με την ιστορικότητα του ονόματος της τέως πΓΔΜ. Η Βόρεια Μακεδονία έγινε ανεξάρτητο κράτος μετά τη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας το 1991, όταν και αναγνωρίστηκε από την Ελλάδα αλλά και από διεθνείς οργανισμούς, όπως ο ΟΗΕ, η (τότε) ΕΟΚ και το ΝΑΤΟ, ως πΓΔΜ. Ωστόσο η πλειονότητα των χωρών παγκοσμίως αναφερόταν σε αυτήν με την ονομασία «Μακεδονία».
Πέραν τούτου, ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει ότι καθ’ όλη τη διάρκεια του 20ού αιώνα η συγκεκριμένη ομόσπονδη δημοκρατία της πρώην Γιουγκοσλαβίας αναφερόταν στα ελληνικά σχολικά εγχειρίδια ως «Σερβική Μακεδονία» ή «Βόρειος Μακεδονία», γεγονός που καθιστά ακατανόητους τους λόγους για τους οποίους πολιτικά κόμματα και μέρος της κοινωνίας αντιμάχονται με τόση θέρμη την ονομασία με γεωγραφικό προσδιορισμό.
Η «Σερβική Μακεδονία»
Στο βιβλίο γεωγραφίας που χρησιμοποιήθηκε από τους μαθητές της Γ΄ τάξης γυμνασίου έως το 1917, δηλαδή αμέσως μετά τη λήξη των δύο Βαλκανικών Πολέμων, η αναφορά σχετικά με τη –νυν– Βόρεια Μακεδονία είναι σαφής: «Σερβική και Βουλγαρική Μακεδονία ή Βόρειος Μακεδονία… Διά της συνθήκης του Βουκουρεστίου (1913) η μεν Βορειοδυτική Μακεδονία παρεχωρήθη εις την Σερβίαν, η δε Βορειοανατολική εις την Βουλγαρίαν».
Και στο επόμενο σχολικό βιβλίο της γεωγραφίας όμως, που το χρησιμοποιούσαν οι μαθητές των ελληνικών γυμνασίων από τον μεσοπόλεμο μέχρι τις αρχές του 1930, αξιοσημείωτη είναι η αναφορά στους βόρειους γείτονες: «Η σερβική Μακεδονία έχει έκτασιν τριπλασίαν περίπου της βουλγαρικής, εκτείνεται καθ’ όλην την βορείαν επικράτειαν του ποταμού Αξιού και του παραποτάμου αυτού Ερίγωνος (κ. Τσέρνα), όστις διαρρέει το ευρύτατον και ευφορώτατον οροπέδιον του Μοναστηρίου. Κατά τα ΝΔ εξικνείται μέχρι των λιμνών Πρέσπας και Λυχνίτιδος (Οχριδος, ίσης κατά την έκτασιν με την νήσον Λευκάδα) και περιλαμβάνει το πλείστον μέρος των λιμνών τούτων». Αναφορικά με τη διοικητική διαίρεση της «Σερβικής Μακεδονίας», αυτή περιλαμβάνει «ήδη τον άλλοτε τουρκικόν νομόν Κοσσυφοπεδίου, το πλείστον και ιδία το βόρειον μέρος του νομού Μοναστηρίου ή Βιτωλίων, το διαμέρισμα του Νόβι-Παζάρ και μέρος της βορειοανατολικής Αλβανίας».
Παρόμοιες παραμένουν οι ιστορικές αναφορές και στο σχολικό βιβλίο της γεωγραφίας του 1935: «α) Η Σερβία και η Σερβική Μακεδονία αποτελούνται από δύο διαφόρους ποταμίας χώρας: 1) η Σερβική ή Βορειοδυτική Μακεδονία έχει τον Αξιόν ποταμόν […] Αι κυριότεραι γλώσσαι είνε αι Σλαβικαί […] και η Βουλγαρική (υπό των Βουλγαρομακεδόνων της Νέας Σερβίας)».
Στο σχολικό βιβλίο «Γεωγραφία της Ευρώπης» το οποίο διανεμήθηκε το 1938 αναγράφεται αναφορικά με την «περιοχή των παλαιών ορέων (Σερβική Μακεδονία – Παλαιά Σερβία)» ότι «η περιοχή αύτη, η οποία είναι συνέχεια της Ελληνικής Μακεδονίας, είναι μία από τας παλαιοτέρας περιοχάς της Ελληνικής Χερσονήσου […] Εις την Σερβικήν Μακεδονίαν σπουδαιότεραι πόλεις από Ν. προς Β. είναι αι εξής: Μοναστήριον (32.000 κ.), Περλεπές, Στρώμνιτσα, Γευγελή, επί των Ελληνογιουγκοσλαυϊκών συνόρων, Ιστίπ, Βελεσά, Σκόπια (68.5000 κ.) και Τέτοβον. Σπουδαιοτέρα όλων είναι τα Σκόπια». Παρόμοιες είναι οι αναφορές και στις υπόλοιπες εκδόσεις των σχολικών βιβλίων γεωγραφίας μέχρι και το 1947, όταν και αναγράφεται: «Στη Βόρεια Μακεδονία είναι τα Σκόπια (κατ. 60 χιλ.) στον Αξιό Ποταμό».
«Κομμάτι της Νοτιοσλαβίας»
Στο αντίστοιχο σχολικό βιβλίο που εκδόθηκε το 1950 υπογραμμίζεται ότι «η Νοτιοσλαβία ή Γιουγκοσλαβία είναι η χώρα που πιάνει το βορειοδυτικό μέρος της Βαλκανικής Χερσονήσου. Περιλαμβάνει τη Σερβία (παλαιά Σερβία και Σερβική Μακεδονία), το Μαυροβούνιο, την Ερζεγοβίνη, τη Βοσνία, τη Δαλματία, την Κροατία και τη Σλοβενία».
Στη «Γεωγραφία της Ευρώπης» που διανεμόταν στους μαθητές της ΣΤ΄ δημοτικού τονίζεται ότι «η Γιουγκοσλαυΐα αποτελείται από τρεις κυρίως φυλές. Τους Σέρβους, τους Κροάτες, και τους Σλοβένους. Ακόμη υπάρχουν οι Μαυροβούνιοι και οι Σερβομακεδόνες, που έχουν βουλγαρική νοοτροπία».
Στο βιβλίο του 1962 υπογραμμίζεται: «Εις την Σερβικήν Μακεδονίαν: Σκόπια (122.000 κ.), πρωτεύουσα της Δημοκρατίας της Σερβικής Μακεδονίας…», ενώ στο αντίστοιχο βιβλίο του 1965 «διοικητικώς η Γιουγκοσλαβία έχει διαιρεθή εις 6 μεγάλας επαρχίας», μεταξύ των οποίων «την λεγόμενην Σερβική Μακεδονία… Εις την Σερβικήν Μακεδονίαν: Τα Σκόπια (160.000 κ.), τα Βιτώλια (η πρώην ελληνικωτάτη πόλις Μοναστήριον), ο Περλεπές, η Στρώμνιτσα, η Γευγελή (σταθμός προς τα ελληνικά σύνορα)».
Ακόμη και στα σχολικά βιβλία επί χούντας όμως αναγράφεται ότι: «Μετά τον Β΄ Παγκόσμιον πόλεμον εσχηματίσθη η “Ομοσπονδιακή Λαϊκή Δημοκρατία της Γιουγκοσλαβίας” με τας εξής χώρας: Παλαιάν Σερβίαν – Κροατίαν – Σλοβενίαν – Βοσνίαν-Ερζεγοβίνην – Μαυροβούνιον και την λεγομένην Σερβικήν Μακεδονίαν». Από το 1975 μέχρι και το 1982 οι αναφορές παραμένουν ίδιες: «στη Σερβική Μακεδονία είναι τα Σκόπια και το Μοναστήρι, άλλοτε ελληνικές πόλεις».
