Αυτοψία του Documento στο χώρο όπου στοιβάζονται πάνω από 600.000 ληγμένα αντιικά που παραγγέλθηκαν από το 2005 μέχρι το 2009 υπό την απειλή πανδημίας γρίπης.
Τα 13 εκατομμύρια ευρώ άγγιξε το κόστος της ανεκπλήρωτης προφητείας περί της νόσου των πουλερικών που θα έπληττε σε μορφή πανδημίας την Ελλάδα κατά τα έτη 2005 και 2006. Τότε, σύμφωνα με τα συστημικά και διαπλεκόμενα μέσα ενημέρωσης, η γρίπη ήταν ante portas. Παράλληλα, η ακαδημαϊκή κοινότητα παρουσιαζόταν ανήσυχη και ζητούσε από το αρμόδιο πολιτικό προσωπικό τη θωράκιση της χώρας. Ετσι κι έγινε, με αποτέλεσμα το δημόσιο να υποστεί ζημία, χιλιάδες φάρμακα να έχουν μετατραπεί σε επικίνδυνα ιατρικά απόβλητα και πτηνοτροφικές επιχειρήσεις να βάζουν λουκέτο ή να δανείζονται για να αντιμετωπίσουν την κατακόρυφη πτώση του τζίρου τους. Βέβαια υπήρχαν και ωφελημένοι. Οπως οι φαρμακοβιομηχανίες Novartis και Roche.
Ακαδημαϊκοί, μίντια και υπουργείο Υγείας σχημάτισαν ένα αλληλοτροφοδοτούμενο τρίγωνο πλάθοντας το σενάριο της πανδημίας, προκειμένου να παρουσιαστούν ως επιβεβλημένες οι υπερβολικές, αχρείαστες και πανάκριβες παραγγελίες αντιικών φαρμάκων που εγκρίνονταν από τον αρμόδιο υπουργό. Συγκεκριμένα, η ακαδημαϊκή αγωνία μετατράπηκε σε τόνους μελάνι αγνής δημοσιογραφικής τρομολαγνείας που στόχο είχε την καλλιέργεια της συλλογικής πεποίθησης πως η νόσος των πουλερικών μάς χτυπούσε την πόρτα. «Φοβούνται πανδημία γρίπης λόγω των πτηνών» ήταν ο τίτλος ρεπορτάζ της «Καθημερινής» στις αρχές του 2005, μεταφέροντας το άγχος ειδικών επιστημόνων του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου, οι οποίοι ζητούσαν λήψη μέτρων «εδώ και τώρα». Ταυτόχρονα ο ΔΟΛ μοιάζει να έχει αναλάβει εργολαβικά την προπαγάνδα του υγειονομικού πανικού, με το «Βήμα» να δημοσιεύει 15 ερωτήσεις – απαντήσεις με θέμα «Πόσο μας απειλεί η γρίπη» και εισαγωγική πρόταση τη… νηφάλια αναφορά: «H γρίπη των πτηνών για πρώτη φορά βρίσκεται μία ανάσα… μακριά μας».
«Μας απειλεί πανδημία της γρίπης των πουλερικών» είναι ένας χαρακτηριστικός τίτλος σε δημοσίευμα στα «Νέα» της εποχής (13/6/2005). Το περιεχόμενό τους όμως είναι ακόμη πιο ανατριχιαστικό. «Αν ξεσπούσε πανδημία της γρίπης των πουλερικών θα μπορούσε να σκοτώσει εκατομμύρια ανθρώπους και να απειλήσει την ασφάλεια κρατών σε όλον τον κόσμο» είναι ο πρόλογος μίας όχι και τόσο ψύχραιμης δημοσιογραφικής προσέγγισης των τεκταινομένων, με τον συντάκτη να συμπληρώνει: «Ειδικοί του τομέα της Υγείας σε όλον τον κόσμο συμφωνούν πως οι δύο από τις τρεις προϋποθέσεις για το ενδεχόμενο να ξεσπάσει πανδημία έχουν ήδη εκπληρωθεί. Πρώτον, έχει εμφανιστεί ένα νέο μικροβιακό στέλεχος του ιού, το αποκαλούμενο A, στο οποίο ο άνθρωπος έχει μικρή ή και καθόλου ανοσία. Δεύτερον, αυτό το στέλεχος μπορεί να εξαπλωθεί μεταξύ των ειδών. Το μοναδικό εμπόδιο είναι το ότι το A δεν έχει ακόμη μεταλλαχθεί σε μορφή εύκολα μεταδόσιμη από άνθρωπο σε άνθρωπο».
Στο ίδιο μήκος κύματος και το ρεπορτάζ που ακολούθησε λίγους μήνες αργότερα με τίτλο: «H “λοταρία” με τη γρίπη των πουλιών». Ο συντάκτης ξεκινά εκφράζοντας μια απορία: «Αλήθεια, πόσο μεγάλος είναι ο κίνδυνος από τη γρίπη των πτηνών;» και εξηγεί: «Εν προκειμένω, υπάρχουν τρία διαφορετικά είδη γρίπης: η γρίπη των πτηνών, η κοινή γρίπη και η απειλή μιας ανθρώπινης πανδημίας. Μια φορά σε διάστημα δεκαετιών, ο ιός υποβάλλεται σε μια μεγάλη αλλαγή, που παράγει έναν τελείως διαφορετικό ιό, στον οποίο σχεδόν κανείς δεν έχει ανοσία. Ετσι, τίθενται οι βάσεις για μια πανδημία. Αυτό που μας προστατεύει τώρα από μια πανδημία είναι ότι το στέλεχος Η5Ν1 που προσβάλλει τα πτηνά δεν εξαπλώνεται εύκολα μεταξύ των ανθρώπων. Ομως αυτό θα μπορούσε να αλλάξει». Το πώς, όμως, μπορεί να αλλάξει το στέλεχος του Η5Ν1 είναι αν μη τι άλλο εντυπωσιακό. «H αστικοποίηση του Τρίτου Κόσμου και η αυξημένη εκτροφή ζώων έχουν δημιουργήσει τις ιδανικές συνθήκες για την ανάμειξη των ιών του ανθρώπου και των ζώων και για την εμφάνιση μιας πανδημίας στην Απω Ανατολή. Δεν γνωρίζουμε με ακρίβεια ποιο θα είναι το αποτέλεσμα αυτής της “λοταρίας” αλλά ξέρουμε ότι τα περιθώρια στενεύουν συνέχεια».
Την ώρα που η κοινή γνώμη περίμενε έντρομη το κακό που μας ερχόταν εξ ανατολών, ο τότε υπουργός Υγείας Δημήτρης Αβραμόπουλος κινητοποιούσε τον κρατικό μηχανισμό. Με υπουργικές αποφάσεις συστήνει Εθνική Επιτροπή Πανδημίας Γρίπης, η οποία καλείται να συντάξει και να εκπονήσει το Εθνικό Σχέδιο Πανδημίας Γρίπης. Σύμφωνα με όσα αναγράφονται στο πόρισμα του Σώματος Επιθεώρησης Υπηρεσιών Υγείας και Πρόνοιας (ΣΕΥΥΠ), ρητή οδηγία του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας και της ΕΕ ήταν πως η χρήση αντιικών φαρμάκων προϋπέθετε: «ισχυρά επιδημιολογικά δεδομένα ή εργαστηριακή επιβεβαίωση της γρίπης (επιβεβαιωμένο κρούσμα), ενώ χορηγείται προφυλακτικά σε άτομα άμεσου περιβάλλοντος ασθενούς και σε ασθενείς υψηλού κινδύνου». Παρά τις κατευθύνσεις, η εθνική επιτροπή αντιμετώπισης της ανύπαρκτης πανδημίας προβαίνει σε παραγγελία 700.000 αντιικών σκευασμάτων Tamiflu και Symmetrel, καθώς και 250 kg της δραστικής ουσίας Oseltamivir Phosphate από τις ελβετικές φαρμακοβιομηχανίες Novartis και Roche, αντί 12.807.210 ευρώ.
Οι παραγγελίες
Εν γνώσει του τότε υπουργού Υγείας Δ. Αβραμόπουλου, ο Εθνικός Οργανισμός Φαρμάκων (ΕΟΦ) εξουσιοδότησε –με τη διαδικασία της απευθείας ανάθεσης– το Ινστιτούτο Φαρμακευτικής Ερευνας και Τεχνολογίας (ΙΦΕΤ) για τη σύναψη συμβάσεων με φαρμακευτικές στο πλαίσιο της εκτέλεσης του σχεδίου της Εθνικής Επιτροπής Πανδημίας Γρίπης. Κατά το πόρισμα του ΣΕΥΥΠ, όλες οι συμβάσεις είχαν την έγκριση των καθ’ ύλην αρμόδιων υπουργών Υγείας Νικ. Κακλαμάνη και Δ. Αβραμόπουλου.
Η πρώτη σύμβαση υπογράφηκε με τη Roche τον Νοέμβριο του 2005, με την παραγγελία να αφορά 200.000 κουτιά Tamiflu και 250 kg της δραστικής ουσίας Oseltamivir Phosphate, ενώ το ποσό ανήλθε στα 6.005.610 ευρώ. Εναν μήνα αργότερα, έπειτα από εξουσιοδότηση του ΕΟΦ, το ΙΦΕΤ υπογράφει σύμβαση με τη Novartis για επιπλέον αντιικά ιδιοσκευάσματα παραγγέλνοντας 200.000 κουτιά Symmetrel, με το κόστος να φτάνει το 1.504.200 ευρώ. Τέλη Φεβρουαρίου του 2006, δηλαδή δύο μήνες μετά την παραγγελία από τη Novartis, υπογράφεται κι άλλη σύμβαση με τη Roche. Αυτήν τη φορά αφορά την προμήθεια ακόμη 300.000 Tamiflu και το ΙΦΕΤ πληρώνει στην ελβετική φαρμακευτική 5.297.400 ευρώ. Στην πλειονότητά τους τα αντιικά φάρμακα που αγοράστηκαν από τη Roche και τη Novartis κατέληξαν στην Κεντρική Αποθήκη Υλικού (ΚΑΥ) του υπουργείου Υγείας.
Τα ευρήματα των επιθεωρητών
Το Σώμα Επιθεωρητών που προέβη σε έλεγχο εντόπισε –πέρα από σημαντικές διοικητικές αβλεψίες– τα χιλιάδες εναπομείναντα ληγμένα φάρμακα που παραμένουν στοιβαγμένα στην αποθήκη του υπουργείου.
«Από τις 500.000 συσκευασίες Tamiflu που παραδόθηκαν στην ΚΑΥ, οι 495.450 συσκευασίες έχουν μείνει αδιάθετες. Οι 195.529 έχουν λήξει από τον 7ο/2011 και οι 299.921 έχουν λήξει από τον 11ο/2011» σημειώνουν οι επιθεωρητές στο πόρισμά τους και προσθέτουν: Από τις 200.000 συσκευασίες Symmetrel που παραδόθηκαν στην ΚΑΥ για φύλαξη, σε εκτέλεση της από 17/11/2005 σύμβασης, οι 76.232 συσκευασίες μετά από απόφαση του ΕΟΦ (αρ. πρωτ.58707/22.9.2006) μεταφέρθηκαν στις 25/9/2006 για φύλαξη στο Ινστιτούτο Παστέρ, ενώ οι 123.768 παρέμειναν στην ΚΑΥ αδιάθετες και έχουν λήξει από τον 11ο/2010». Συνοψίζοντας, από τα 700.000 κουτιά αντιικών φαρμάκων που αγοράστηκαν στο πλαίσιο του σχεδίου καταπολέμησης της πανδημίας, τα 619.218 λιμνάζουν ως επικίνδυνα ιατρικά απόβλητα στην –ακατάλληλη για τέτοια χρήση– κεντρική αποθήκη του υπουργείου Υγείας. Μάλιστα, στις συμβάσεις που είχαν υπογραφεί με τις δύο πολυεθνικές του φαρμάκου είχε συμπεριληφθεί ο όρος να μην επιστραφούν τα ιδιοσκευάσματα για κανένα λόγο και καμία αιτία, γεγονός που αναγκάζει την τωρινή ηγεσία του υπουργείου Υγείας να διαθέσει περαιτέρω κονδύλια για να καταστραφούν τα ληγμένα αντιικά.
Ενδιαφέρων είναι και ο τρόπος με τον οποίο διαχειρίζονταν οι αρμόδιοι οργανισμοί τον πακτωλό δημόσιου χρήματος. Οπως επισημαίνουν οι επιθεωρητές, για τις δύο συμβάσεις προμήθειας Tamiflu, με προϋπολογιζόμενη δαπάνη 5.319.000,046 ευρώ και 4.860.000 ευρώ αντίστοιχα, «δεν έχει γίνει προσυμβατικός έλεγχος νομιμότητας από κλιμάκιο του Ελεγκτικού Συνεδρίου», κατά παράβαση της κείμενης νομοθεσίας.
Κι άλλη παραγγελία για μία ακόμη ψευτοπανδημία
Το 2009, την περίοδο που η χώρα κλυδωνιζόταν από τη νέα μιντιακή πανδημία του H1N1, το ΚΕΕΛΠΝΟ έσπευσε να προμηθευτεί επιπλέον Tamiflu και Oseltamivir Phosphate, παρά το ότι η χώρα ήταν ήδη θωρακισμένη και με το παραπάνω. Σε διαβιβαστικό του προέδρου του ΕΟΦ προς τον υπουργό Υγείας και την Εισαγγελία Αθηνών, με αρ. πρωτ. 4435, σημειώνεται ότι πέραν των προαναφερθεισών παραγγελιών το ΚΕΕΛΠΝΟ υπογράφει σύμβαση με τη Roche στις 14/7/2009 για την προμήθεια 100.000 Tamiflu και 98 kg της δραστικής ουσίας Oseltamivir Phosphate. Οι τιμές μονάδας που συμφωνήθηκαν ήταν 15 ευρώ ανά συσκευασία Tamiflu και 7.700 ανά kg για το Oseltamivir Phosphate. Τουτέστιν, 1.500.000 ευρώ και 754.600 ευρώ αντίστοιχα, με το σύνολο να ανέρχεται σε 2.254.600 ευρώ.
Το ΚΕΕΛΠΝΟ παραδέχεται το προφανές
Στο πόρισμα του ΣΕΥΥΠ καταρρίπτεται κάθε επιχείρημα για τις «επιβαλλόμενες» πρωτοβουλίες κατά ενδεχόμενων πανδημιών που θα σκορπούσαν τον θάνατο στην Ελλάδα. Στα συμπεράσματά τους οι επιθεωρητές επισημαίνουν ότι το αμαρτωλό κέντρο πρόληψης νοσημάτων, που είχε μετατραπεί σε συστηματικό βραχίονα διασπάθισης δημόσιου χρήματος, παραδέχεται πως κανένας ιός δεν ενδήμησε και κανένας Ελληνας δεν… αποδήμησε για τον άλλον κόσμο εξαιτίας κάποιας επιδημίας ή πανδημίας. «Από την επιδημιολογική επιτήρηση για την γρίπη του Κέντρου Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων, ως αρμόδιου για την επεξεργασία επιδημιολογικών δεδομένων στην ελληνική επικράτεια, στη βάση των οποίων λαμβάνονται οι αποφάσεις από το υπουργείο Υγείας, έχουν καταγραφεί στοιχεία για τα έτη 2006 έως και 2011, σύμφωνα με τα οποία η δραστηριότητα της εποχικής γρίπης δεν εμφάνισε χαρακτηριστικά πανδημίας» αναγράφεται επί λέξει στο πόρισμα.
«Πτώση τζίρου 95% στις πτηνοτροφικές επιχειρήσεις»
Ηταν λογικό και επόμενο ότι η επιτηδευμένη παραφιλολογία περί πανδημίας λόγω της νόσου των πτηνών θα επηρέαζε τον κύκλο εργασιών των πτηνοτροφικών επιχειρήσεων και όχι μόνο, αφού την περίοδο εκείνη ακόμη και οι κτηνοτρόφοι είδαν τα έσοδά τους να μειώνονται. Οπως εκμυστηρεύτηκε στο Documento κτηνοτρόφος της επαρχίας, η πανδημιολογική προπαγάνδα είχε τέτοια… επιτυχία που όταν ο ίδιος πλησίαζε στο καφενείο του χωριού το μαγαζί άδειαζε εξαιτίας του φόβου μήπως και μεταδώσει τη νόσο!
Επικοινωνήσαμε με τον πρόεδρο της Πανελλήνιας Ενωσης Οργανώσεων Πτηνοτρόφων Παραγωγών (ΠΕΟΠΠ) Απόστολο Ζιώγα, ο οποίος αποτύπωσε πλήρως την καταστροφή που επέφερε στις πτηνοτροφικές μονάδες και επιχειρήσεις η πλαστή πανδημία. «Είχαμε πτώση του τζίρου ακόμη και 95% για μήνες, όχι για μέρες. Εκτός από τα ζωντανά που δεν πουλήθηκαν, πετάχτηκαν και τόνοι κατεψυγμένων προϊόντων που είχαν οι μεγάλες επιχειρήσεις» τόνισε, καταλήγοντας στη διαπίστωση πως το εύρος της ζημιάς ήταν τόσο μεγάλο που από τότε η πτηνοτροφία πήρε τον κατήφορο. Διηγήθηκε δε πως εξαιτίας του ελλείμματος ρευστότητας οι πτηνοτρόφοι αδυνατούσαν να πληρώσουν τους προμηθευτές τους. Κατά τον κ. Ζιώγα, αρκετές επιχειρήσεις έκλεισαν και άλλες προσέφυγαν σε δανεισμό με πολύ υψηλά επιτόκια, τον οποίο μέχρι σήμερα αδυνατούν να αποπληρώσουν. «Τότε είχαμε πάρει δάνεια με εγγύηση του ελληνικού δημοσίου λόγω της γρίπης» λέει, εξηγώντας πως πολλά από αυτά τα δάνεια έγιναν «κόκκινα» και οι τράπεζες δεν τα περιλαμβάνουν σε διαδικασία ρύθμισης εξαιτίας της εγγύησης του δημοσίου.
