Η Νορβηγίδα συγγραφέας μιλάει στο Documento με αφορμή την επίσκεψή της στη χώρα μας
Ένας κόσμος δίχως μέλισσες, ένας κόσμος χωρίς ζωή. Δεν είναι προϊόν φαντασίας, λίγο έλειψε να συμβεί στην πραγματικότητα. Πάνω σε αυτό το ενδεχόμενο έχτισε η Νορβηγίδα συγγραφέας Μάγια Λούντε την πλοκή του μυθιστορήματος «Η ιστορία των μελισσών» (Εκδόσεις Κλειδάριθμος) το οποίο κυκλοφορεί ήδη σε 35 γλώσσες, ενώ σύντομα προγραμματίζεται να εκδοθεί στα ελληνικά το δεύτερο βιβλίο της climate-fiction τετραλογίας «The Climate Quartet», με τίτλο «Blue».
Η υπόθεση του βιβλίου αφορά τρεις χαρακτήρες: τον βιολόγο Γουίλιαμ στην Αγγλία του 1852, ο οποίος έχει στόχο να πατεντάρει έναν νέο τύπο κυψέλης που θα τον βγάλει από την αφάνεια και θα λύσει τα οικονομικά του προβλήματα· τον μελισσοκόμο Τζορτζ στην Αμερική του 2007, ο οποίος αντιμετωπίζει τη διαταραχή κατάρρευσης αποικίας στις κυψέλες του τη στιγμή που κλονίζεται η σχέση με τον γιο του· και την Τάο στην Κίνα του 2098, η οποία εργάζεται στην επικονίαση των φυτών μετά την εξαφάνιση των μελισσών.
Με αφορμή την επίσκεψη της συγγραφέα στην Αθήνα είχαμε την ευκαιρία να συναντηθούμε και να συζητήσουμε για το βιβλίο της αλλά και για την κλιματική αλλαγή που απειλεί τον πλανήτη.
Πώς αποφασίσατε να γράψετε ένα μυθιστόρημα για τη σχέση του ανθρώπου με τις μέλισσες;
Η πηγή έμπνευσής μου ήταν ένα ντοκιμαντέρ σχετικά με τη διαταραχή κατάρρευσης αποικίας, το οποίο με τρόμαξε και με γοήτευσε ταυτόχρονα. Ενθουσιάστηκα με όσα έλεγε για τη ζωή μέσα στην κυψέλη και ανησύχησα όταν συνειδητοποίησα πόσο σημαντικός είναι ο ρόλος των εντόμων στη ζωή μας και πόσο απειλείται η επιβίωσή τους. Την ίδια μέρα μου συνέβη κάτι σαν αποκάλυψη και είδα όλο το μυθιστόρημα να εκτυλίσσεται μπροστά στα μάτια μου.
Γιατί ενώ γνωρίζουμε για την κλιματική αλλαγή συνεχίζουμε τη ζωή μας όπως πριν;
Ειλικρινά δεν γνωρίζω. Γι’ αυτό τον λόγο γράφω αυτά τα βιβλία, για να βρω απαντήσεις στο συγκεκριμένο ερώτημα. Εχουμε αποκοπεί από τη φύση, ξεχνάμε ότι είμαστε μέρος της. Αναρωτιέμαι πώς λειτουργεί ο homo sapiens και πώς κατέληξε να είναι κυρίαρχος του κόσµου. Προβληµατίζοµαι σχετικά µε το αν µπορούµε να επανορθώσουµε. Πρέπει να αξιολογήσουµε διαφορετικά τη φύση και να σκεφτούµε πώς µπορούµε ως το δυνατότερο είδος να βοηθήσουµε τα άλλα είδη να επιβιώσουν.
Σχεδόν το 10% των Νορβηγών ζει κοντά στον αρκτικό κύκλο. Αυτό σηµαίνει ότι µε το λιώσιµο των πάγων µπορούν να βγάλουν περισσότερα χρήµατα από τον τουρισµό και τις εξορύξεις υδρογονανθράκων. Από την άλλη, κατά καιρούς έχουν κυκλοφορήσει στη δηµοσιότητα φωτογραφικά ντοκουµέντα από τη χώρα σας µε πολικές αρκούδες που πεθαίνουν από ασιτία.
Η χώρα µου αποτελεί παράδοξο. Εκτιµούµε πολύ οτιδήποτε έχει να κάνει µε την πράσινη σκέψη αλλά κερδίζουµε πολλά χρήµατα από τις εξορύξεις υδρογονανθράκων. Μιλάµε δηλαδή δύο γλώσσες. Μου είναι δύσκολο να µιλάω για τη Νορβηγία όταν βρίσκοµαι στο εξωτερικό γιατί πραγµατικά δεν ξέρω τι να πω. Είµαι πολύ περήφανη για το Οσλο που είναι η πράσινη πρωτεύουσα της Ευρώπης. Την ίδια στιγµή όµως σε άλλα σηµεία της Νορβηγίας ανοίγουν νέα πετρελαϊκά πεδία που θα εξακολουθήσουν να υπάρχουν ακόµη και όταν ο κόσµος θα κινείται µε υλικά µε ουδέτερο ισοζύγιο άνθρακα το 2050. Τρελό δεν είναι;
Γιατί συµβαίνει αυτό;
Επειδή θέλουµε να γινόµαστε όλο και πιο πλούσιοι. Καταναλώνουµε πολύ και χρησιµοποιούµε αεροπλάνα περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη χώρα στον κόσµο γιατί έχουµε χρήµατα. Καθένας από εµάς ρυπαίνει πολύ το περιβάλλον. Είναι εύκολο να λέµε ότι χρειαζόµαστε πιο γενναίους πολιτικούς, νοµίζω ότι όλοι θα συµφωνήσουµε σε αυτό. Θεωρούµε όµως ότι οι πολιτικοί θα έπρεπε να κάνουν τα πάντα. Συνηθίζουµε να λέµε ότι οι ΗΠΑ, η Ευρώπη και η Κίνα δεν προσπαθούν αρκετά για να σώσουν το περιβάλλον. Καθένας από εµάς όµως πρέπει να εξετάσει τι κάνει ο ίδιος. Η πιο τροµακτική σκέψη είναι «δεν έχει σηµασία τι κάνω εγώ». Κι όµως έχει µεγάλη σηµασία γιατί ο κόσµος είναι φτιαγµένος από τις µικρές επιλογές µας.
Τι πιστεύετε για τον αγώνα της Γκρέτα Τούνµπεργκ;
Πιστεύω ότι έχει κάνει εξαιρετική δουλειά σε ό,τι αφορά την αφύπνιση τόσων ανθρώπων. Για πολλά χρόνια οι επιστήµονες κρούουν τον κώδωνα σχετικά µε τους κινδύνους που υπάρχουν αν δεν αλλάξουµε στάση ζωής αλλά κανείς δεν τους ακούει. Και να τώρα που ένα κορίτσι καταφέρνει να εισακουστεί.
Πώς µια έφηβη έχει µεγαλύτερη επιρροή από έναν επιστήµονα;
Γιατί είναι ένα παιδί που έγινε σύµβολο. Ενα παιδί που εγκατέλειψε το σχολείο για να σώσει το περιβάλλον µπορεί να έχει απήχηση στα υπόλοιπα παιδιά.
Ο µεγαλύτερος φόβος σας;
Ότι τα δύο παιδιά µου θα µεγαλώσουν σε έναν ακατάλληλο γι’ αυτά κόσµο αν δεν κάνουµε κάτι για την κλιµατική αλλαγή.
INFO
Το βιβλίο «Η ιστορία των μελισσών» της Μάγια Λούντε κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Κλειδάριθμος σε μετάφραση του Σωτήρη Σουλιώτη.
