– Πώς τα μίντια θα αναπτύξουν αντισώματα ενάντια στην πανδημία; – Δύσκολα
Η πανδηµία του κορονοϊού µετράει θύµατα και η αγορά των µίντια, ήδη χτυπηµένη από κακοδιαχείριση και µικροπολιτικά συµφέροντα µέσα και έξω από τα σύνορα της Ελλάδας εδώ και χρόνια, είναι µια από τις πλέον εκτεθειµένες στις αποκαλυπτικές αλλαγές που προοιωνίζεται η Covid-19.
Η αγορά εργασίας των δηµοσιογράφων συρρικνώνεται την ίδια στιγµή που η ανάγκη για περισσότερη και ακριβή ενηµέρωση γιγαντώνεται – το εύλογο παράδοξο µιας κρίσης που είχε φανεί να πλησιάζει, αλλά οι προφήτες ποτέ δεν ήταν αρεστοί.
Απολύσεις και περικοπή µισθών
Μόλις την προηγούµενη εβδοµάδα η εφηµερίδα «New York Times» δηµοσίευσε τη µεγάλη λίστα των θυµάτων του ιού στη βιοµηχανία της ενηµέρωσης, µετρώντας ήδη περίπου 28.000 δηµοσιογράφους και εργαζόµενους άλλων ειδικοτήτων στα media outlets της χώρας που είτε έχουν απολυθεί είτε έχουν δεχτεί κάθετη µείωση απολαβών.
Στη λίστα φιγουράρουν εταιρείες που µέχρι πρόσφατα –µόλις πριν από δύο µήνες– έπαιζαν ζωτικό ρόλο στο µιντιακό γίγνεσθαι. Το BuzzFeed, ένας από τους σοβαρούς νέους παίκτες της καινούργιας ψηφιακής ενηµέρωσης παγκοσµίως, υποτίθεται ότι φέτος θα ήταν κερδοφόρο. Οι προβλέψεις όµως που είχαν γίνει πριν από την έλευση του κορονοϊού διαψεύδονται γιατί πλέον, όπως ανακοίνωσε ο διευθύνων σύµβουλος Τζόνα Περέτι σε εσωτερικό σηµείωµα προς το προσωπικό της εταιρείας ήδη από τις 25 Μαρτίου, οι µισθοί όλων µειώνονται δραστικά, τουλάχιστον για τον Απρίλιο και τον Μάιο. Τα στελέχη θα έχουν µείωση κατά 25%, ο ίδιος θα παραιτηθεί από τον µισθό του µέχρι να περάσει η κρίση και ο όµιλος αναζητεί συνεργάτες για τις δραστηριότητές του στη Βραζιλία και τη Γερµανία. ∆ιαφορετικά το BuzzFeed θα προχωρήσει σε αναστολή των δραστηριοτήτων του στις χώρες, βγάζοντας περισσότερους δηµοσιογράφους στην ανεργία και εκτός των ΗΠΑ.
Πέρα από το BuzzFeed ο κατακλυσµός του ιού και η κατάρρευση της ψηφιακής διαφήµισης µετρούν θύµατα και σε άλλα ψηφιακά µέσα. Περικοπές και απολύσεις καταγράφονται στον όµιλο της G/O Media (των ιστοσελίδων Gizmodo, Jezebel, The Onion και Deadspin), της Group Nine Media (των ιδιαίτερα viral The Dodo και NowThis), της Βustle (τα Bustle, Nylon και Romper θα συνεχίσουν τη λειτουργία τους, όχι όµως και το The Outline που ήταν και ο πιο αδύναµος κρίκος στο πορτφόλιο της εταιρείας), της Future Media Group (των τίτλων µόδας και premium lifestyle W, Surface και Watch Journal), της Sports Illustrated τόσο στο ψηφιακό όσο και στο έντυπο κοµµάτι της έκδοσης, ενώ ο όµιλος Vice Media ανακοινώνει σειρά περικοπών για να περισώσει την οικονοµική αιµορραγία. Το ίδιο και ο όµιλος της Condé Nast των «Vogue», «Vanity Fair» και «The New Yorker» που µελετάει σχέδιο εξόδου από την κρίση µε απολύσεις σε µόνιµο προσωπικό, περικοπή εξωτερικών συνεργατών, αναζήτηση κυβερνητικών πόρων στην Ευρώπη και σειρά µέτρων που θα οχυρώσουν τον όµιλο από την πανδηµία – αν µπορεί να συµβεί κάτι τέτοιο µε τη βιοµηχανία της πολυτέλειας να φαντάζει πιο περιττή από ποτέ.
Σε παράλληλο χρόνο τοπικές εφηµερίδες αναστέλλουν την κυκλοφορία τους, ο όµιλος Gannett των «USA Today», «The Detroit Free Press» και περισσότερων από 250 ακόµη τίτλων βγάζει σε άδεια άνευ αποδοχών µία εβδοµάδα τον µήνα το σύνολο των εργαζοµένων του τουλάχιστον µέχρι τον Ιούλιο και περιοδικά ειδικού Τύπου (τίτλοι που αφορούν κυρίως τη βιοµηχανία του τουρισµού και της αεροπλοΐας) µεταφέρουν τον κύκλο εργασιών τους για αργότερα, όποτε κι αν έρθει αυτό το «αργότερα».
Τα πρέπει της επόµενης ηµέρας
Ανεργία, µείωση παραγωγής πρωτογενούς ειδησεογραφίας, αναστολή λειτουργίας µικρών και ανεξάρτητων ΜΜΕ την ίδια στιγµή που ο κόσµος καταναλώνει ακόµη περισσότερο χρόνο µπροστά στην ψηφιακή του οθόνη. Ενα big combo κακής χοληστερόλης µόλις αναδύθηκε· και µετά τι; Κάπου εκεί έξω ένας µικρός διάβολος που ανασαίνει ειρωνεία γελάει. Ισως τώρα είναι η στιγµή τα µίντια να επενδύσουν σε όλα όσα θα έπρεπε να κάνουν από την αρχή, υποστηρίζει µερίδα από επικοινωνιολόγων και αναλυτών, υπενθυµίζοντας ότι:
• Τα µίντια πρέπει να επενδύσουν στη σχέση µε το κοινό τους µέσα από συνδροµητικά µοντέλα.
• Τα µίντια πρέπει να επινοήσουν το δικό τους βιώσιµο µοντέλο τηλεργασίας, ήτοι την επιτυχηµένη µεταφορά των δραστηριοτήτων τους από φυσικό σε ψηφιακό προϊόν ώστε να µετουσιώσουν τον κόπο τους σε ψηφιακά assets που µπορούν να καταναλωθούν ακόµη και σε συνθήκες καραντίνας – χωρίς τον µέχρι σήµερα προαπαιτούµενο τεχνολογικό εξοπλισµό.
• Τα µίντια πρέπει να απαγκιστρωθούν από διαφηµιζόµενους –οι τελευταίοι ποτέ δεν ήταν φίλοι των ΜΜΕ επειδή τα τελευταία παρήγαγαν ενηµέρωση· συχνά µάλιστα συµβαίνει το αντίθετο.
Τη στιγµή που η Βρετανία ήδη συζητάει να επιβάλει στους διαφηµιζόµενους κυρώσεις ώστε να σταµατήσουν το κοστοβόρο adblocking –δηλαδή τη συνήθειά τους να µην «τρέχουν» καµπάνιες σε σελίδες που υπηρετούν την έγκυρη µεν, σκληρή δε ειδησεογραφία γιατί δεν ταιριάζει µε το προφίλ του πελάτη τους–, τα µίντια δείχνουν να παλεύουν µε µια ιδιότυπη Λερναία Υδρα. Εχοντας ήδη χάσει εδώ και χρόνια την εκτίµηση του κοινού, τα ΜΜΕ οφείλουν να σοβαρευτούν πολεµώντας τόσο τους εσωτερικούς εχθρούς –δηµοσιογράφους και ειδησεογραφικούς οµίλους που εµπορεύονται συναίσθηµα και φόβο πουλώντας fake news και παραπληροφόρηση– όσο και τους εξωτερικούς.
Μετρώντας πλέον ελάχιστους συµµάχους, τα µίντια στα χρόνια του κορονοϊού πρέπει να ανασυνταχθούν, να επενδύσουν σε επιστηµονικούς συντάκτες και αναλυτές δεδοµένων έναντι άλλων ειδικοτήτων, να κερδίσουν τον πόλεµο από τους influencers και όσους φωνάζουν στα social media –διασπείροντας συνήθως προπαγάνδα ή απλώς εντελώς αναληθείς πληροφορίες που σε καιρούς υγειονοµικών κρίσεων µπορούν να αποβούν µέχρι και ολέθριες– και να κερδίσουν πίσω δύο πράγµατα: τη σχέση τους µε την πραγµατικότητα που ορίζεται από τα facts και τη σχέση τους µε το αναγνωστικό κοινό, τον παλµό και την ανάσα τους.
Αν ο ιός καταφέρει να βάλει σε καραντίνα τον άκρατο καταναλωτισµό µιας τοξικής και παντελώς ανθυγιεινής ενηµέρωσης, αυτό θα είναι κέρδος για όλους µας.
Καταγραφή των νέων συνηθειών
«Καθώς η επιδημία του κορονοϊού συνεχίζεται όλο και περισσότερες βιομηχανίες και επιχειρήσεις βλέπουν τα δεδομένα τους να αλλάζουν» αναφέρει στην έκθεσή της για την κατανάλωση της πληροφορίας εν καιρώ πανδημίας η εταιρεία μετρήσεων GlobalWebIndex που ίδρυσε ο marketeer Τόμας Σμιθ το 2009. Η έκθεση ρίχνει φως στις καταναλωτικές συνήθειες των αναγνωστών μέσων μαζικής ενημέρωσης όσο η Covid-19 μας έχει εγκλωβίσει εντός των τειχών. Από την έρευνα, η οποία έλαβε χώρα μεταξύ 25 και 30 Μαρτίου στις ΗΠΑ και στο Ηνωμένο Βασίλειο, προκύπτει η διαφοροποίηση των ενδιαφερόντων αλλά και των μέσων ενημέρωσης που επιλέγουν διαφορετικές ηλικιακές ομάδες. Σύμφωνα με την έκθεση, πάνω από το 80% των καταναλωτών στις ΗΠΑ και στο Ηνωμένο Βασίλειο δηλώνουν ότι καταναλώνουν περισσότερο χρόνο στα ΜΜΕ από την εμφάνιση της επιδημίας, με τα τηλεοπτικά κανάλια και τα online βίντεο (YouTube, TikTok) να είναι πρώτα σε προτιμήσεις σε κάθε γενιά και φύλο. Αν και το 68% των χρηστών ενδιαφέρεται να ενημερωθεί για την πανδημία, η γενιά Ζ (Gen Zers) των 16-23 χρόνων ενδιαφέρεται περισσότερο για την ψυχαγωγία παρά για την ενημέρωση, με τους περισσότερους νέους να ακούνε μουσική στην καραντίνα. Οι νεότερες γενιές είναι πιο πιθανό να διασκεδάσουν παίζοντας παιχνίδια στο κινητό ή στον υπολογιστή τους, ενώ οι millennials (24-37 χρόνων) δείχνουν αδυναμία στη μαγειρική διαβάζοντας συνταγές και διατροφικές συμβουλές για πιο υγιεινή ζωή. Αλλα επιπλέον ενδιαφέροντα στοιχεία στην έκθεση της GlobalWebIndex είναι η εκτίμηση που απολαμβάνει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας ως αξιόπιστη πηγή ενημέρωσης, ενώ το ραδιόφωνο και οι ειδησεογραφικές ιστοσελίδες είναι τα πιο αξιόπιστα Μέσα για όλες τις γενιές. Επιπλέον, εν μέσω καραντίνας ολοένα και περισσότεροι καταναλωτές σκέφτονται να εγγραφούν σε συνδρομητικές υπηρεσίες, με το ένα τρίτο της γενιάς Ζ να εξετάζει την αγορά πακέτου σε υπηρεσίες streaming όπως Netflix, Disney+, Spotify κ.ά.
O Λουκάς Καρνής είναι communications director @ Parachute X Typeroom και editor-in-chief @ Typeroom